Świadczenie za pomoc Ukraińcom bez podatku

Osoby przyjmujące uchodźców z Ukrainy pod dach lub zapewniające im wyżywienie dostaną odpowiednie świadczenie pieniężne. Nie będą musiały płacić podatku dochodowego. Podobne zwolnienie dotyczy obywateli Ukrainy korzystających z pomocy humanitarnej na terytorium Polski. Ustawa PomocUkrainaU przewiduje preferencje podatkowe dla podmiotów i obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym. Jednym z narzędzi jest zaliczanie darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych do kosztów uzyskania przychodów.

Tematyka: świadczenie za pomoc Ukraińcom, preferencje podatkowe, pomoc humanitarna, zwolnienie z podatku, PomocUkrainaU, uchodźcy z Ukrainy, konflikt zbrojny, darowizny, zwolnienie PIT

Osoby przyjmujące uchodźców z Ukrainy pod dach lub zapewniające im wyżywienie dostaną odpowiednie
świadczenie pieniężne. Co więcej, nie zapłacą z tego tytułu podatku dochodowego. Podobnie, nie zapłacą
podatku obywatele Ukrainy uzyskujący na terytorium kraju pomoc humanitarną. To kolejne preferencje
podatkowe związane z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym.
Ustawa z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa
(Dz.U. z 2022 r. poz. 583; dalej: PomocUkrainaU) przewiduje określone preferencje podatkowe zarówno dla
podmiotów wspierających obywateli Ukrainy, jak i dla samych obywateli Ukrainy. Podstawowym narzędziem w tym
zakresie jest umożliwienie zaliczania do kosztów uzyskania przychodów darowizn przekazywanych na cele związane
z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy na podstawie art. 52zf ustawy z 26.7.1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU) oraz
analogicznym art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.
1800 ze zm.; dalej: PDOPrU).
Nie są to jednak preferencje jedyne.
Świadczenie pieniężne dla podmiotów zapewniających zakwaterowanie i wyżywienie
Zgodnie z art. 13 ust. 1 PomocUkrainaU, każdemu podmiotowi, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie
obywatelom Ukrainy przybyłym na terytorium Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na
terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną
z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, może być przyznane świadczenie
pieniężne. Należne będzie ono przez okres do 60 dni (z możliwością przedłużenia), w wysokości określonej przez
Radę Ministrów. Uzyskanie świadczenia wymagać będzie złożenia stosownego wniosku.
Zgodnie z art. 52zi PDOFizU oraz analogicznym art. 38z PDOPrU, ww. świadczenie pieniężne będzie zwolnione
z opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zwolnienie z PIT pomocy humanitarnej
Zgodnie z art. 3 ust. 1 PDOFizU, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce
położenia źródeł przychodów. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 2a PDOFizU, osoby nie mające na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów
osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 11 ust. 1 PDOFizU określa zaś, że przychodami są
otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz
wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Idąc tym tropem, nieodpłatne świadczenia otrzymywane przez uchodźców z Ukrainy mogą w ten czy inny sposób
podlegać opodatkowaniu PIT. Z tego względu, zgodnie z art. 52zh PDOFizU, zwalnia się od podatku dochodowego
pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od 24.2.2022 r. do 31.12. 2022 r. przez podatników będących obywatelami
Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań
wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zwolnione z opodatkowania będą wszelkie świadczenia, niezależnie od ich rodzaju. Chodzi więc zarówno
o świadczenia pieniężne, jak i rzeczowe oraz nieodpłatne świadczenia przekazane lub udostępniane uchodźcom.
Ustawodawca nie określił szczegółowo rodzajów ww. świadczeń, ze względu na spodziewaną ich dużą
różnorodność, uzależnioną od sytuacji faktycznej, w jakiej znalazł się dany uchodźca.
Kluczowa dla ww. zwolnienia jest definicja pomocy humanitarnej. Cytując uzasadnienie do ustawy wprowadzającej
ww. rozwiązanie, jest nią zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych uchodźców, takich jak udostępnienie lokalu
mieszkalnego, zapewnienie żywności itp. Pomocą może być jednak także m.in. sfinansowanie leczenia, opłacenie
nauki, czy kursów pozwalających na zmianę kwalifikacji zawodowych itp. Z uwagi na szeroki zakres preferencji,
ustawodawca zdecydował o niedookreślaniu limitu zwolnionego od opodatkowania świadczenia. Ani też źródeł,
z których wsparcie pochodzi.
W efekcie, uchodźcy nie będą zobligowani do zapłacenia PIT od łącznej wartości pomocy humanitarnej, jaką
otrzymali w Polsce zarówno od indywidualnych osób, jak i organizacji pozarządowych czy od administracji
państwowej.

Komentarz
Projekt PomocUkrainaU zakładał dodatkowo zwolnienie od podatku od spadków i darowizn nabycia tytułem
darowizny lub polecenia darczyńcy własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne będące
obywatelami Ukrainy, które przybyły do Polski na skutek toczących się działań wojennych. Projektodawca wyszedł
z założenia, że osoby poszkodowane w wyniku zbrojnej agresji Rosji na Ukrainę niewątpliwie otrzymywać będą
znaczne wsparcie materialne (tak od wolontariuszy, fundacji, stowarzyszeń, jak i od organizacji pożytku publicznego
i innych organizacji społecznych). Ostatecznie jednak, rozwiązanie te nie trafiło do przepisów ustawy. Co nie znaczy,
że nie trafi, gdyż wiele wskazuje na to, że to nie koniec preferencji podatkowych związanych z wspieraniem obywateli
Ukrainy w obliczu toczącej się wojny.

Zwolnienie z podatku obejmuje m.in. świadczenia pieniężne dla podmiotów zapewniających zakwaterowanie i wyżywienie uchodźcom z Ukrainy oraz pomoc humanitarną otrzymaną przez obywateli Ukrainy. Ustawodawca nie określił limity zwolnienia, a definicja pomocy humanitarnej obejmuje szeroki zakres wsparcia. Projekt PomocUkrainaU zakładał dodatkowe zwolnienia, ale nie znalazły one odzwierciedlenia w ustawie. Możliwe są dalsze preferencje podatkowe dla osób wspierających obywateli Ukrainy.