Darowizny związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny w Ukrainie w KUP

Ministerstwo Finansów proponuje rozwiązania podatkowe zachęcające przedsiębiorców do wspierania ofiar skutków wojny na Ukrainie poprzez możliwość rozliczania darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie zaliczają się one do kosztów uzyskania przychodów, ale istnieje możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania. Warto zauważyć, że istnieją warunki czasowe, podmiotowe i funkcjonalne dotyczące zaliczenia darowizn do KUP.

Tematyka: darowizny, skutki wojny, Ukraina, Ministerstwo Finansów, zachęty podatkowe, KUP, zaliczenie do kosztów, pomniejszenie podstawy opodatkowania, preferencje podatkowe, przeciwdziałanie skutkom wojny

Ministerstwo Finansów proponuje rozwiązania podatkowe zachęcające przedsiębiorców do wspierania ofiar skutków wojny na Ukrainie poprzez możliwość rozliczania darowizn na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie zaliczają się one do kosztów uzyskania przychodów, ale istnieje możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania. Warto zauważyć, że istnieją warunki czasowe, podmiotowe i funkcjonalne dotyczące zaliczenia darowizn do KUP.

Ministerstwo Finansów zaproponowało rozwiązania podatkowe zachęcające przedsiębiorców do wspierania
ofiar skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Jednym z nich jest możliwość rozliczania w kosztach
uzyskania przychodów ceny nabycia lub kosztów wytworzenia rzeczy lub praw będących przedmiotem
darowizny na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom wojny na terytorium Ukrainy. Oraz kosztów
poniesionych z tytułu nieodpłatnego świadczenia na ten cel.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1800 ze zm.; dalej: PDOPrU) oraz analogicznym art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU), nie zalicza się do kosztów
uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem wpłat na rzecz Polskiej Organizacji
Turystycznej. Z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów
spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 685 ze zm.; dalej: VATU), przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu
przepisów ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze
zm.; dalej: PożPubWolontU), z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te
organizacje.
Brak możliwości zaliczenia w KUP darowizn rekompensowany jest przez możliwość pomniejszenia podstawy
opodatkowania o odpowiednią kwotę, nie większą jednak niż 10% dochodu (art. 18 ust. 1 pkt 2 PDOPrU) lub 6%
dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), przy spełnieniu warunków określonych w tych przepisach (m.in. odnośnie
celów realizowanych w związku z przekazywaną darowizną, statusem beneficjenta oraz posiadaniem odpowiedniej
dokumentacji). To zasady ogólne. Zdarzają się jednak sytuacje nadzwyczajne. O takich właśnie mowa w przepisach
ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa
(Dz.U. z 2022 r. poz. 583).
Darowizna w KUP
Zgodnie z art. 52zf PDOFizU oraz analogicznym art. 38w PDOPrU, kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty
wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu
nieodpłatnego świadczenia. Powinno zostać spełnione jednak kilka warunków, które można pogrupować w sposób
następujący:
• celowościowy – darowizna powinna mieć miejsce na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań
wojennych na terytorium Ukrainy;
• czasowy - darowizny podlegają zaliczeniu w KUP, jeżeli zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do
31.12.2022 r.;
• podmiotowy – darowizny zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy, lub
równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących
na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie
podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub
działalność z zakresu ratownictwa medycznego;
• funkcjonalny - koszty wytworzenia lub cena nabycia darowanych dóbr nie zostały do tej pory zaliczone do kosztów
uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Co istotne, podatnicy CIT nie mogą jednak uwzględnić wartości darowizny zaliczonej w KUP dla celów obliczenia
straty oraz udziału dochodów w przychodach, o których mowa w art. 24ca ust. 1 PDOPrU. Z kolei wartość ww.
darowizn i nieodpłatnych świadczeń, o których mowa powyżej nie stanowi przychodów podlegających opodatkowaniu
dla ww. podmiotów otrzymujących darowiznę (art. 52zg PDOFizU oraz art. 38x PDOPrU).

Komentarz
Podstawowa wątpliwość interpretacyjna w zakresie omawianego rozwiązania brzmi: czy istnieje możliwość
podwójnego skorzystania z preferencji podatkowej (pierwszy raz przy okazji zaliczenia wydatku związanego
z darowizną do KUP, drugi raz przy okazji odliczenia odpowiedniej kwoty od dochodu). Na pierwszy rzut oka, takie
rozwiązanie wydaje się w określonych przypadkach możliwe. Zwróćmy uwagę, że zarówno w przypadku odliczenia




od dochodu jak i zaliczenia w KUP, zakres podmiotowy obdarowanych instytucji w dość istotnym stopniu pokrywa
się. Chodzi o organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 PożPubWolontU. Z tą różnicą, że dla podatkowego
rozliczenia kosztu, równoważne organizacje powinny zostać określone w przepisach obowiązujących na terytorium
Ukrainy (a nie Unii Europejskiej i EOG, jak ma to miejsce przy odliczeniu od dochodu). Oczywiście, w przypadku
zaliczenia do KUP katalog jest szerszy niż przy darowiznach (obejmuje m.in. JST czy podmioty prowadzące
działalność leczniczą).
Inna sprawa to wspólnota celów. W przypadku zaliczenia do KUP, chodzi o przeciwdziałanie skutkom działań
wojennych w Ukrainie. W przypadku odliczenia od dochodu, powinny to być cele określone w art. 4 PożPubWolontU.
Katalog tych celów jest dość rozbudowany i składa się z ponad trzydziestu pozycji. Wydaje się, że znajdziemy w nim
takie, które mogą pokrywać się z przeciwdziałaniem skutkom wojny na terytorium Ukrainy. Do tej kategorii zaliczać
się powinna przede wszystkim pomoc ofiarom konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą. Ale potencjalnie
także m.in. działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych, działalność na rzecz integracji cudzoziemców,
zadania w zakresie obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Jeżeli więc podatnik CIT przekaże np. sprzęt medyczny na rzecz organizacji pozarządowej realizującej zadania
publiczne w zakresie pomocy ofiarom wojny w Ukrainie, może odliczyć od dochodu wartość sprzętu wraz
z ewentualnym podatkiem VAT, którego nie mógł odliczyć (art. 18 ust. 1b PDOPrU). To może być pełna kwota
podatku, jeśli uznać, że zakup w celu darowizny nie ma związku z wykonywaniem czynności opodatkowanych (art. 7
ust. 2 VATU). Dodatkowo, może zaliczyć ów wydatek do KUP. Rozliczenie darowizny poprzez pomniejszenie
dochodu może mieć miejsce w deklaracji rocznej. Oczywiście, pamiętać należy o ograniczeniu wynikającym np. z art.
18 ust. 1k PDOPrU. Przepis ten wyklucza odliczenie od dochodu darowizn zaliczonych do KUP. Ale w bardzo
wąskim zakresie wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej. W obliczu nadzwyczajności okoliczności oraz
omawianych przepisów, nadzwyczajna preferencja wydaje się uzasadniona.
Nie będzie zaś możliwa „potrójna” preferencja, tzn. dodatkowo także odliczenie podatku naliczonego i brak
obowiązku naliczenia podatku należnego. Zgodnie z § 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25.3.2020 r.
w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania
stawek obniżonych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1696 ze zm.; dalej: WarObnVATR), 0% stawkę VAT stosuje się
wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów
leczniczych oraz jednostek samorządu terytorialnego. Nie ma w tym gronie organizacji pożytku publicznego
w rozumieniu PożPubWolontU.







Podsumowując, Ministerstwo Finansów proponuje zachęty podatkowe dla przedsiębiorców wspierających ofiary wojny na Ukrainie poprzez zaliczanie darowizn na cele przeciwdziałania skutkom wojny do KUP. Istnieją określone warunki, których spełnienie pozwala na skorzystanie z preferencji podatkowych. Warto dokładnie analizować przepisy, by uniknąć nieporozumień i wykorzystać dostępne ulgi podatkowe.