Udostępnienie mieszkania obywatelom z Ukrainy

Ministerstwo Finansów wprowadziło rozwiązania podatkowe zachęcające do wspierania ofiar działań wojennych na Ukrainie poprzez preferencje podatkowe. Pomoc może polegać m.in. na przyjmowaniu uchodźców pod swój dach. Z kolei obniżona stawka VAT dotyczy dostaw towarów i usług związanych z pomocą ofiarom konfliktu na Ukrainie. Dodatkowo, świadczenie pieniężne dla obywateli Ukrainy w Polsce jest zwolnione z podatku dochodowego.

Tematyka: Ministerstwo Finansów, preferencje podatkowe, pomoc ofiarom działań wojennych, obniżona stawka VAT, świadczenie pieniężne, zwolnienie z podatku dochodowego, udostępnienie mieszkania, obywatele Ukrainy, schronienie, wyżywienie

Ministerstwo Finansów wprowadziło rozwiązania podatkowe zachęcające tak przedsiębiorców jak i osoby
nieprowadzące działalności do wspierania ofiar skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Każda
pomoc jest cenna, nie każda pozwoli jednak na skorzystanie z preferencji podatkowej. Jedną z najczęstszych
form wsparcia jest przyjmowanie uchodźców pod swój własny dach.
Zgodnie z art. 52zf ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128
ze zm.; dalej: PDOFizU oraz art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U.
z 2021 r. poz. 1800 ze zm.; dalej: PDOPrU), kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena
nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego
świadczenia, o ile:
• realizują na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
• zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
• nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
• zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze zm.; dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym
organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium
Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom
wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność
z zakresu ratownictwa medycznego.
Zgodnie z § 10bd rozporządzenia Ministra Finansów z 25.3.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się
stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1696 ze
zm.; dalej: WarObnVATR), do 30.6.2022 r. nieodpłatna dostawa towarów oraz nieodpłatne świadczenie usług na cele
związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy korzysta z 0% stawki VAT. Obniżoną
stawkę podatku stosuje się wyłącznie do dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz Rządowej Agencji Rezerw
Strategicznych, podmiotów leczniczych w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 711 ze zm.; dalej: DziałLeczU) oraz jednostek samorządu terytorialnego.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na
terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583; dalej: PomocUkrainaU), każdemu podmiotowi, który zapewni
zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy przybyłym na terytorium Polski z Ukrainy w związku z działaniami
wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy
wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, może
być przyznane świadczenie pieniężne. Należne będzie ono przez okres do 60 dni (z możliwością przedłużenia),
w wysokości określonej przez Radę Ministrów.
Zgodnie z art. 52zi PDOFizU oraz analogicznym art. 38z PDOPrU, ww. świadczenie pieniężne jest zwolnione
z opodatkowania podatkiem dochodowym.
Przykład z życia: zakwaterowanie w prywatnym mieszkaniu
Pan Szymon mieszka w Warszawie i współpracuje w ramach prowadzonej przez siebie jednoosobowej działalności
gospodarczej z dużą międzynarodową korporacją konsultingową. Mieszka z dwoma kotami w dwupokojowym
wynajmowanym mieszkaniu na warszawskim Mokotowie (mieszkanie wynajmuje od podatnika posiadającego kilka
mieszkań i dysponującego nimi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej).
Pan Szymon posiada także nieruchomość za miastem – niewielki ogrzewany gazem domek letniskowy na działce
rekreacyjnej. W sezonie letnim, pan Szymon wynajmuje domek letnikom (w ramach prowadzonej przez siebie
działalności gospodarczej, ma nawet stosowny wpis w CEIDG). Obecnie domek stoi w zasadzie pusty i nieużywany.
Pan Szymon postanowił więc przyjąć pod dach domu letniskowego trójkę uchodźców z Ukrainy (matkę z dwójką
dzieci) i przez pewien czas zapewnić im w tym miejscu schronienie i wyżywienie.

Komentarz
Z punktu widzenia podatku dochodowego, pan Szymon ponosi koszty nieodpłatnego świadczenia na cele związane
z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. To mogą być przede wszystkim koszty
związane z utrzymaniem lokalu (m.in. wydatki na ogrzewanie, media itp.) ale także z nabyciem żywności. Pan

Szymon nie może jednak zaliczyć ww. wydatków do KUP. Nie mają one związku z osiąganym przez niego
przychodem. Bezpośrednim „beneficjentem” są zaś osoby fizyczne (a nie wskazana w ww. przepisach instytucja).
Przepisy specustawy także nie znajdą zastosowania. Inaczej byłoby, gdyby pan Szymon rozliczał tego rodzaju
wydatki np. z fundacją realizującą cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium
Ukrainy.
Pan Szymon może jednak skorzystać z pewnego rodzaju wsparcia. Może bowiem złożyć wniosek o świadczenie
pieniężne w wysokości 40 zł dziennie na każdą osobę, której zapewnia utrzymanie. To więc maksymalnie 120 zł
dziennie i kwota ta przysługuje przez okres do 60 dni. Co ważne, wypłacona z tego tytułu z dołu kwota korzysta ze
zwolnienia z opodatkowania PIT.
Jeżeli chodzi o podatek VAT: zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej: VATU), zwalnia się z VAT usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania
nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek – wyłącznie na cele
mieszkaniowe. Z kolei usługi związane z zakwaterowaniem opodatkowane są 8% stawką VAT.
Usługi świadczone przez pana Szymona powinny być zaliczone jednak do tej pierwszej grupy, Mogą więc korzystać
ze zwolnienia z VAT. To ważne, bo choć świadczone nieodpłatnie, potencjalnie stanowią czynność objętą reżimem
VAT. Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 VATU, podlega VAT wszelkie nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż
działalność gospodarcza podatnika. Organ może uznać, że świadczenie pana Szymona faktycznie nie ma związku
z taką działalnością. Więc podlega opodatkowaniu. Na ratunek przychodzi możliwość skorzystania ze zwolnienia
z VAT.
Zmodyfikujmy nieco fakty. Załóżmy, że pan Szymon sam postanawia przenieść się na działkę a wynajmowane
mieszkanie na Mokotowie czasowo oddać w nieodpłatne użytkowanie potrzebującym uchodźcom z Ukrainy.
Wynajem na rzecz pana Szymona może nie skorzystać już ze zwolnienia z VAT. Zgodnie z interpretacją ogólną
Ministra Finansów z 8.10.2021 r., PT1.8101.1.2021,
, usługa wynajmu nieruchomości o charakterze
mieszkalnym, świadczona na rzecz podmiotu gospodarczego, który np. podnajmuje tę nieruchomość innym
podmiotom na cele mieszkaniowe, podlega opodatkowaniu z zastosowaniem podstawowej stawki podatku VAT.
Zwolnienie nie miałoby w tym przypadku zastosowania, gdyż nie byłby spełniony warunek dotyczący realizacji celu
mieszkaniowego pana Szymona.

Podsumowując, udostępnienie mieszkania obywatelom z Ukrainy w celu zapewnienia im schronienia i wyżywienia może generować koszty nieodpłatnego świadczenia związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych, a jednocześnie pozwala skorzystać ze zwolnień podatkowych. Pamiętajmy o wymogach dotyczących przekazywania pomocy oraz korzystania z preferencyjnych rozwiązań podatkowych.