Darowizny zarówno w KUP, jak i z odliczeniem od dochodu

Ministerstwo Finansów wprowadziło rozwiązania podatkowe, zachęcające przedsiębiorców do wspierania ofiar skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Nowe przepisy umożliwiają podwójne preferencje podatkowe, obejmujące zarówno KUP, jak i odliczenie darowizn od dochodu. Artykuły PDOFizU i PDOPrU precyzują warunki dotyczące kosztów uzyskania przychodów związanych z darowiznami oraz organizacjami, które mogą je otrzymać.

Tematyka: darowizny, KUP, odliczenie od dochodu, preferencje podatkowe, Ukraina, Ministerstwo Finansów, nowelizacja przepisów, PDOFizU, PDOPrU, organizacje pożytku publicznego, wojna, pomoc humanitarna

Ministerstwo Finansów wprowadziło rozwiązania podatkowe, zachęcające przedsiębiorców do wspierania
ofiar skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Zakres stosowania części tych preferencji budził
wątpliwości. Przepisy dość szybko doczekały się pierwszej istotnej nowelizacji. Nie będzie już wątpliwości co
do możliwości skorzystania z podwójnej preferencji, czyli KUP i odliczenia darowizn od dochodu.
Zgodnie z art. 52zf ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128;
dalej: PDOFizU) oraz art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1800; dalej: PDOPrU) kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy
lub praw będących przedmiotem darowizn, a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile:
• realizują cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
• zostaną przekazane w okresie od 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
• nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
• zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 poz. 1057; dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym organizacjom
określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących na terytorium Ukrainy,
jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom
wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność
z zakresu ratownictwa medycznego.
Z kolei wartość ww. darowizn i nieodpłatnych świadczeń, o których mowa powyżej, nie stanowi przychodów
podlegających opodatkowaniu dla podmiotów otrzymujących darowiznę (art. 52zg PDOFizU oraz art. 38x PDOPrU).
Myśląc o preferencjach podatkowych, związanych ze wsparciem ofiar wojny w Ukrainie, należy pamiętać także
o możliwości pomniejszenia podstawy opodatkowania o odpowiednią kwotę, nie większą jednak niż 10% dochodu
(art. 18 ust. 1 pkt 2 PDOPrU) lub 6% dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), przy spełnieniu warunków określonych
w tych przepisach.
Wątpliwości w przedmiocie podwójnej preferencji
Wraz z wejściem w życie nowych rozwiązań część praktyków podatkowych sygnalizowała wątpliwości co do tego,
czy obydwa ww. reżimy podatkowe można łączyć (rzecz jasna przy spełnieniu warunków). Innymi słowy czy dany
wydatek można zaliczyć zarówno do KUP, jak i odliczyć go od dochodu.
Skąd te wątpliwości? Zgodnie z art. 26 ust. 13a PDOFizU darowizny podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie
zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od dochodów opodatkowanych na
zasadach określonych w art. 30c PDOFizU. Również na gruncie PDOPrU istnieje przepis ograniczający możliwość
odliczenia darowizn od dochodu. Zgodnie z art. 18 ust. 1k PDOPrU odliczenia nie stosuje się w przypadku, gdy
podatnik zaliczył wartość przekazanej darowizny do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt.
14 PDOPrU.
Nowelizacja przepisów rozwiewa (część) wątpliwości
Ustawodawca postanowił rozwiać ww. wątpliwości w najlepszy możliwy sposób, czyli poprzez zmianę przepisów.
Zgodnie z nowym art. 52zf ust. 3 PDOFizU podatnik może odliczyć od dochodu lub przychodu darowizny rzeczy lub
praw majątkowych również w przypadku, gdy koszty wytworzenia lub cena nabycia tych rzeczy lub praw
majątkowych zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ww. przepisów.
Jeżeli zerkniemy w uzasadnienie do ww. nowelizacji, to przekonamy się, że zaproponowane zmiany mają na celu
umożliwienie odliczenia od podstawy obliczenia podatku darowizn, których wartość wytworzenia lub koszt nabycia
podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodów. Podatnik zyska więc prawo do dodatkowej preferencji,
polegającej na odliczeniu od dochodu również wartości darowizny przekazanej na rzecz organizacji pozarządowych,
której koszt wytworzenia lub cenę nabycia zaliczył już do kosztów podatkowych.

Komentarz
Omawiany przepis znajdzie zastosowanie do darowizn przekazanych w okresie od 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.
Sposób sformułowania tego przepisu i uzasadnienia wskazuje, że do tej pory prawo do kumulowania podatkowej
preferencji nie przysługiwało. A raczej – nie przysługiwałoby, bo wsteczne zastosowanie ww. zasady ratuje sytuację.

Inna sprawa, że rozliczenia darowizn mają miejsce dopiero przy okazji składania deklaracji rocznej, więc na wszystko
jest jeszcze czas.
Ustawodawca nie wprowadził podobnego przepisu na grunt PDOPrU. Na pierwszy rzut oka może to dziwić i rodzić
dalsze wątpliwości, jednak chyba niepotrzebnie. Brak stosownej regulacji nie oznacza wcale, że podatnicy tego
podatku nie mogą skorzystać z podwójnej preferencji. Wszystko dlatego, że przepis art. 18 ust. 1k PDOPrU należy
interpretować wąsko. Odnosi się on jedynie do zaliczanych do KUP darowizn, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 14
PDOPrU.
Kiedy więc podwójna preferencja?
Po pierwsze powinno być spełnione kryterium podmiotowe obdarowanego. Obydwa kryteria (KUP i odliczenie
darowizny) spełnią jedynie krajowe organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 PożPubWolontU. Po drugie chodzi
o realizację przez te organizacje celu określonego w art. 4 PożPubWolontU (np. w zakresie pomocy ofiarom
katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą). Po trzecie darowizny powinny mieć
charakter rzeczowy lub usługowy, a nie czysto pieniężny (taka forma nie uprawnia do zaliczenia w KUP). Jeżeli więc
podatnik CIT przekaże przykładowo sprzęt medyczny na rzecz organizacji pozarządowej, realizującej zadania
publiczne w zakresie pomocy ofiarom wojny w Ukrainie, może odliczyć od dochodu wartość sprzętu wraz
z ewentualnym podatkiem VAT, którego nie mógł odliczyć (art. 18 ust. 1b PDOPrU). Dodatkowo, może zaliczyć ów
wydatek do KUP.

Nowelizacja przepisów podatkowych rozwiewa wątpliwości dotyczące możliwości kumulowania preferencji podatkowych. Zmiany pozwalają na odliczenie darowizn od dochodu również w sytuacjach, gdy koszty związane z darowiznami zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Umożliwiają to nowe regulacje, które mają zastosowanie do darowizn przekazanych w określonym okresie.