Opłata za chęć zawarcia umowy podlega VAT

Tematyka: umowa, VAT, świadczenie usług, support payment, Dyrektor KIS, interpretacja indywidualna, franczyza, zarządzanie hotelami

Wyrażenie woli na zawarcie umowy i zgoda na realizację jej konsekwencji w zamian za wynagrodzenie może
samo w sobie stanowić odrębne świadczenie usług opodatkowane VAT. Należy wówczas analizować prawo
nabywcy do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej taką usługę. Sytuacja tego rodzaju
może pojawić się m.in. w przypadku różnego rodzaju umów, przewidujących możliwość korzystania ze
znaków towarowych lub umów franczyzy.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej: VATU)
przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki
organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, np.: przeniesienie praw do
wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej; zobowiązanie do
powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji; świadczenie usług zgodnie
z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu, bądź też nakazem wynikającym
z mocy prawa.
Definicja świadczenia usług jest bardzo szeroka. Kluczową jej cechą jest wykonywanie przez jedną stronę
(usługodawcę) świadczenia na rzecz drugiej strony (usługobiorcy), z tytułu którego zyskuje ona wymierną korzyść, za
którą wypłaca wynagrodzenie. Musi też istnieć ekwiwalentność świadczenia usługodawcy z wynagrodzeniem, czyli
korzyść uzyskiwana przez usługobiorcę wraz z zapłatą wynagrodzenia, tzw. związek przyczynowo-skutkowy między.
Czasami w tak obszernym zakresowo pojęciu świadczenia usług mogą znaleźć się świadczenia, co do których
doszukiwanie się czegoś więcej niż tylko przepływu pieniężnego wydaje się niemożliwe. Rzeczywistość okazuje się
jednak odmienna. Ciekawy przykład to interpretacja indywidualna, wydana przez Dyrektora KIS na rzecz podmiotów
z branży hotelarskiej.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik jest częścią międzynarodowej grupy kapitałowej, prowadzącej hotele oznaczone różnymi markami,
wchodzącymi w skład jednej sieci hotelowej. Podatnik to główny franczyzobiorca marek należących spółki
dominującej w grupie. Prowadzi on działalność gospodarczą w zakresie hotelowej działalności serwisowej,
polegającej na zarządzaniu hotelami oraz świadczeniu usług franczyzowych dla hoteli, oraz świadczeniu innych usług
dla hoteli funkcjonujących pod markami należącymi do grupy. W ramach prowadzonej działalności podatnik zawiera
głównie dwa rodzaje umów - umowy franczyzy oraz umowy o zarządzanie hotelami. Stronami umów są podmioty
będące właścicielami lub dzierżawcami hoteli oraz podatnik, działający w charakterze managera lub franczyzodawcy,
w zależności od rodzaju zawieranej umowy. Na podstawie ww. umów właściciele lub dzierżawcy hoteli, posiadający
licencję na wykonywanie działalności hotelarskiej, mogą we własnym imieniu prowadzić działalność i świadczyć
usługi hotelarskie.
Jakiś czas temu podatnik nabył zorganizowaną część przedsiębiorstwa, obejmującą m.in. wszelkie składniki
materialne i niematerialne oraz zobowiązania przynależne lub funkcjonalnie i organizacyjnie związane z działalnością
serwisową, w tym wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umów licencyjnych. W wyniku powyższej transakcji stał
się m.in. stroną umowy, na podstawie której poprzednik prawny podatnika zobowiązał się do świadczenia usług
polegających na zarządzaniu dzierżawionym hotelem oraz przestrzeganiu standardów marki na wielu płaszczyznach
funkcjonowania biznesu.
Przedmiotem umowy było także tzw. support agreement: poprzednik prawny podatnika zobowiązał się do dokonania
jednorazowej płatności przeznaczonej na wsparcie prac w zakresie dostosowania dzierżawionego hotelu do działania
pod marką grupy, na rzecz podmiotu, któremu oddał hotel w dzierżawę. Zapłata support payment może mieć miejsce
dopiero pod warunkiem całkowitego wykonania prac dostosowawczych, tak, by hotel był w pełni gotowy do działania
pod marką grupy. Rzecz w tym, że całkowite dostosowanie hotelu i zakończenie prac przygotowawczych miało
miejsce już w momencie, gdy to podatnik (a nie jego poprzednik prawny) stał się stroną umowy. Zrodziło to po jego
stronie wątpliwość co do możliwości odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawianej przez podmiot oddający
hotel w dzierżawę.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS rozstrzygnął sprawę, wydając interpretację indywidualną z 31.3.2022 r., 0114-KDIP1-
1.4012.31.2022.3.RR,
. Organ przypomniał, że świadczeniem jest każde zachowanie polegające na działaniu,
zaniechaniu działania lub znoszeniu (tolerowaniu) określonej sytuacji lub stanu rzeczy. Kwotę support payment
należy traktować jako wynagrodzenie za skonkretyzowane świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu
podatkiem VAT. Przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą opłaty, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego jest

spełniona. Otrzymanie support payment stanowi płatność wynikające wprost ze stosunku zobowiązaniowego,
wynikającego z zawartej umowy.
Przedmiotowe wynagrodzenie wypłacane pośrednio z przeznaczeniem na pokrycie całości lub części kosztów
związanych z dostosowaniem hotelu do standardów danej marki należy więc traktować jako wynagrodzenie za
świadczenie opodatkowane VAT. Nie ma więc mowy o możliwości zakwalifikowania ww. transakcji jako
niepodlegającej opodatkowaniu, względnie zwolnionej z podatku. Podatnikowi przysługuje zatem prawo do odliczenia
podatku naliczonego z otrzymanej faktury.

Komentarz
Opisywana sprawa jest wielowątkowa. Wbrew pozorom nie chodzi wcale o kwestię następstwa prawnego czy
sukcesji prawa do odliczenia podatku naliczonego. Ta na gruncie VAT nie budzi wątpliwości w przypadku nabycia
zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Zasadniczy problem to określenie, czy płatność tzw. support payment to
rzeczywiście płatność z tytułu jakiejkolwiek usługi wyświadczonej na rzecz podatnika – następcy prawnego.
Wątpliwości są zrozumiałe. To nie podatnik zawierał opisywaną umowę, więc nie mógł zastanowić się nad skutkami
podatkowymi zawczasu (choć jest duża szansa, że przed transakcją doszło do podatkowego badania due dilligence).
Przeanalizujmy naturę tej czynności krok po kroku.
Support payment to zapłata za wsparcie prac mających na celu dostosowanie dzierżawionego hotelu do działania
pod znaną marką. Nie chodzi tu literalnie o wsparcie „aktywne” (np. remont, zapewnienie dostępu do systemów IT
itp.). Omawiana opłata jest formą „zachęty” do lojalnego wywiązywania się z obowiązków umownych, pozostania
w stosunku umownym przez określony czas oraz osiągania zakładanych wyników finansowych. Warunkiem wypłaty
jest wykonanie w całości prac przewidzianych w umowie oraz spowodowanie, że hotel będzie gotowy do działania
pod daną marką. Support payment jest więc dodatkową korzyścią za dostosowanie hotelu do standardów danej
marki. Podatnik zyskuje w zamian możliwość zarządzania hotelem w całym okresie obowiązywania umowy
i otrzymywania określonych tam opłat za zarządzanie.
Wypłacie zachęty pieniężnej towarzyszy świadczenie wzajemne. Można je porównać do świadczenia pieniężnego,
uiszczanego przez wynajmującego nieruchomość najemcy, żeby zachęcić go do zawarcia umowy najmu na
określonych warunkach, albo do „opłat motywacyjnych”, występujących w schematach typu franchising. Wówczas to
franczyzodawca zachęca franczyzobiorców do przystąpienia do umowy, uiszczając na ich rzecz właśnie tego rodzaju
zachętę. Z tego względu świadczenie support payment nie stanowi też pożyczki odnawialnej ( revolving loan), a więc
usługi finansowej zwolnionej z VAT.
Omawiana interpretacja udowadnia, że pojęcie świadczenia usług jest na gruncie VAT bardzo pojemne. Wypłata
kwoty support payment stanowi bowiem wynagrodzenie za świadczenie usług polegających na wyrażenie woli na
zawarcie umowy, zobowiązującej do przestrzegania standardów marki. Wyrażenie woli w zamian za wynagrodzenie
może być zaś świadczeniem wzajemnym, bezpośrednim i ekwiwalentnym, polegającym z jednej strony na
odpowiednim zachowaniu usługodawcy (wyrażeniu woli) a z drugiej strony – na zapłacie w zamian określonego
wynagrodzenia.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 31.3.2022 r., 0114-KDIP1-1.4012.31.2022.3.RR,

Wypłata kwoty support payment stanowi bowiem wynagrodzenie za świadczenie usług polegających na wyrażenie woli na zawarcie umowy, zobowiązującej do przestrzegania standardów marki. Wyrażenie woli w zamian za wynagrodzenie może być zaś świadczeniem wzajemnym, bezpośrednim i ekwiwalentnym, polegającym z jednej strony na odpowiednim zachowaniu usługodawcy (wyrażeniu woli) a z drugiej strony – na zapłacie w zamian określonego wynagrodzenia.