Wyłączenie z PCC pożyczki świadczonej za granicą

Pożyczka udzielona zagranicznemu pożyczkobiorcy podlega opodatkowaniu w Polsce podatkiem od czynności cywilnoprawnych, mimo opodatkowania za granicą. Spółka, będąca podatnikiem VAT, udzieliła pożyczki firmie z USA, co skutkowało sporządzeniem umowy pożyczki i przekazaniem kwoty przez bank polski. Spółka złożyła wniosek o interpretację podatkową, dotyczący opodatkowania PCC. Organ uznał, że pożyczka podlega PCC, co spowodowało skargę spółki i uchylenie interpretacji przez WSA w Gliwicach.

Tematyka: pożyczka, VAT, PCC, interpretacja podatkowa, WSA Gliwice, transakcja zagraniczna, podatek od czynności cywilnoprawnych, opodatkowanie

Pożyczka udzielona zagranicznemu pożyczkobiorcy podlega opodatkowaniu w Polsce podatkiem od czynności cywilnoprawnych, mimo opodatkowania za granicą. Spółka, będąca podatnikiem VAT, udzieliła pożyczki firmie z USA, co skutkowało sporządzeniem umowy pożyczki i przekazaniem kwoty przez bank polski. Spółka złożyła wniosek o interpretację podatkową, dotyczący opodatkowania PCC. Organ uznał, że pożyczka podlega PCC, co spowodowało skargę spółki i uchylenie interpretacji przez WSA w Gliwicach.

To, że na gruncie VAT pożyczka udzielona zagranicznemu pożyczkobiorcy opodatkowana jest za granicą, nie
oznacza, że nie podlega ona podatkowi VAT. W konsekwencji umowa takiej pożyczki jest wyłączona
z podatku od czynności cywilnoprawnych.
Stan faktyczny
Spółka jest czynnym podatnikiem VAT i posiada w Polsce siedzibę działalności gospodarczej. Udzieliła pożyczki
pieniężnej firmie z USA na podstawie umowy pożyczki, która została podpisana przez upoważnionych przedstawicieli
stron w ich siedzibach, odpowiednio: w Polsce oraz w USA. Całość kwoty pożyczki została przekazana w ramach
jednej transzy, przelewem z rachunku bankowego spółki prowadzonego przez bank polski. Zgodnie z umową spółce
należą się odsetki od kwoty pożyczki, płatne kwartalnie. Spółka (pożyczkodawca) i pożyczkobiorca należą do tej
samej międzynarodowej grupy kapitałowej. Pożyczkobiorca nie posiada w Polsce siedziby działalności gospodarczej
ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Pożyczkobiorca nie jest także zarejestrowany dla celów
VAT na terytorium Polski.
Przedmiotem działalności spółki jest m.in.:
• „pozostałe pośrednictwo pieniężne”, które zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (dalej: PKD) obejmuje m.in.:
„działalność związaną z przyjmowaniem depozytów i udzielaniem kredytów, w takich formach jak: pożyczki, zastawy
hipoteczne, karty kredytowe itp. przez instytucje finansowe inne niż bank centralny, np. banki, kasy
oszczędnościowe, towarzystwa kredytowe”;
• „pozostałe formy udzielania kredytów”, które zgodnie z PKD obejmuje m.in.: „działalność związaną z usługami
finansowymi dotyczącymi przede wszystkim udzielania kredytów przez instytucje nieobjęte pośrednictwem
pieniężnym”.
Spółka udzielała już odpłatnych pożyczek pieniężnych i w przyszłości też zamierza ich udzielać. Złożyła ona wniosek
o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy firma z USA jako pożyczkobiorca jest zobowiązana do zapłacenia od
umowy pożyczki podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC). Zdaniem spółki nie jest ona zobowiązana.
Jednak organ interpretujący uznał, że powyższa pożyczka nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, wobec czego
podlega opodatkowaniu PCC.
Stan prawny
Artykuł 2 pkt 4 ustawy z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 111; dalej:
PodCzynnCywPrU), zawierający wyłączenie podatkowe (z PCC), wprowadza zasadę VAT albo PCC, a ściślej - nie
dopuszcza, by od jednej czynności cywilnoprawnej pobrane były oba te podatki. Zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną
w art. 28b ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU)
miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą (np. pożyczkobiorcą) posiada
siedzibę działalności gospodarczej.
Stanowisko WSA w Gliwicach
Sąd uwzględnił skargę spółki i uchylił interpretację. Wyjaśnił, że z przepisu art. 2 ust. 4 PodCzynnCywPrU wynika
zarówno zasada rozgraniczenia obowiązku podatkowego w PCC od obowiązku podatkowego w VAT, jak i zasada
wzajemnego wykluczenia tych obowiązków. Zakresy obu ustaw są bowiem rozłączne. Oznacza to, że jeżeli dana
czynność obrotu prawnego podlega przepisom PodCzynnCywPrU, to nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem
PCC, przy czym zasada ta ma zastosowanie niezależnie od tego, która ze stron czynności cywilnoprawnej jest
opodatkowana podatkiem VAT lub od tego podatku zwolniona. W realiach tej sprawy spółka pozostaje taką stroną
niezależnie od miejsca wykonania umowy.
Organ powoływał się na miejsce świadczenia usługi pożyczki (poza terytorium Polski), twierdząc, że z uwagi na art.
28b VATU transakcja podlega opodatkowaniu PCC, bowiem podmiotem zobowiązanym do rozliczenia podatku od
towarów i usług nie jest polski usługodawca (spółka), a zagraniczny pożyczkobiorca. Tymczasem o wyłączeniu
umowy pożyczki z PCC decyduje wyłącznie fakt, że przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania konkretnej
czynności jest opodatkowana podatkiem VAT lub jest zwolniona z tego podatku. Spółka z tytułu udzielenia pożyczki
jako podmiot profesjonalnie trudniący się obrotem finansowym pozostaje co do tej czynności opodatkowana
podatkiem VAT (a ponadto zwolniona z tego podatku). To, że VAT musi rozliczyć usługobiorca (mający siedzibę
w państwie trzecim), nie zmienia sytuacji usługodawcy (podmiotu krajowego), który nadal pozostaje podatnikiem
VAT. W lansowanym przez organ stanowisku doszłoby do opodatkowania podatkiem PCC rozważanej transakcji



w kraju i jednocześnie, z uwagi na art. 28b VATU, do opodatkowania podatkiem od towarów i usług w państwie,
gdzie usługa ma być wykonana.

Komentarz
Sąd wypowiedział ciekawą acz nieoczywistą tezę, że jeśli dana usługa jest objęta zakresem opodatkowania podatku
VAT, ale w konkretnym przypadku jest opodatkowana za granicą, to pozostaje usługą podlegającą opodatkowaniu
podatkiem VAT. Konsekwencją rozstrzygnięcia przyjętego przez sąd jest to, że w powyższym kazusie nie zostanie
pobrany ani VAT, ani PCC. Z logicznego punktu widzenia temu rezultatowi nie można niczego zarzucić, a to z tego
względu, że 2 pkt 4 PodCzynnCywPrU kryje w sobie logiczną formułę dysjunkcji, a nie alternatywy rozłącznej.
Przypomnijmy, że dysjunkcja jest spełniona (prawdziwa) nie tylko wtedy, gdy w danym przypadku zachodzi jeden
z dwóch rozpatrywanych elementów, ale także wówczas, gdy nie zachodzi żaden z nich. Ten ostatni układ jest zaś
niedopuszczalny w alternatywie rozłącznej.

Wyrok WSA w Gliwicach z 25.2.2022 r., I SA/Gl 1537/21, 








Sąd w Gliwicach stwierdził, że transakcja pożyczki zagranicznej nie podlega opodatkowaniu ani VAT, ani PCC. Zgodnie z interpretacją prawa, jeśli usługa jest opodatkowana za granicą, pozostaje podlegająca opodatkowaniu VAT. Zastosowanie ma zasada wyłączenia PCC, gdy jedna ze stron transakcji jest opodatkowana VAT. Rozstrzygnięcie sądu wynika z dysjunkcji w prawie podatkowym.