Polski Ład do poprawki: odliczenie składki zdrowotnej od dochodu

Polski Ład wprowadził zmiany dotyczące odliczania składki zdrowotnej od dochodu, zastępując wcześniejsze odliczenie od podatku. Przepisy uległy zmianie, aby umożliwić odliczenie składki zdrowotnej od dochodu w ograniczonym zakresie dla różnych grup podatników, takich jak przedsiębiorcy rozliczający się liniowo czy korzystający z ryczałtu. Nowe przepisy mają na celu złagodzenie skutków ubocznych wcześniejszych zmian podatkowych wprowadzonych Polskim Ładem.

Tematyka: Polski Ład, odliczenie składki zdrowotnej, dochód, podatnicy, zmiany podatkowe, preferencje podatkowe, przedsiębiorcy, rozliczanie liniowe, ryczałt, ulga dla klasy średniej

Polski Ład sprawił, że podatnicy nie mogą odliczać składki zdrowotnej od podatku. Łącząc tę zmianę ze
zmianą sposobu kalkulacji składki przez przedsiębiorców, wielu podatników bardzo boleśnie odczuło wejście
w życie nowych przepisów i musi płacić znacznie wyższe obciążenia publicznoprawne niż wcześniej.
Ustawodawca planuje zmienić przepisy i umożliwić odliczenie składki zdrowotnej - niestety nie od podatku,
ale od dochodu.
Wraz z wejściem w życie ustawy z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; dalej:
ZmPDOFizPrU21) uchylony został art. 27b ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; dalej: PDOFizU), a wraz z nim możliwość odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie
zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru. Brak tego odliczenia został zrównoważony podwyższeniem kwoty
wolnej od podatku do 30.000 zł, progu dochodów w skali podatkowej do 120.000 zł, a także nowym odliczeniem od
dochodu, zwanym ulgą dla klasy średniej. Powyższe rozwiązania nie spotkały się jednak z entuzjazmem lepiej
zarabiających podatników, a już w szczególności przedsiębiorców rozliczających się metodą liniową, na podstawie
art. 30c PDOFizU.
Ta ostatnia grupa została wyłączona ze wszystkich wskazanych wyżej preferencji, co więcej, dalece niekorzystnie
zmienił się sposób jej naliczania. Zgodnie z art. 81 ust. 1 i 2 ustawy z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; dalej: ŚOZŚrPubU), w miejsce kwoty nie
niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pojawił się dochód. Dla podatników rozliczających się
liniowo składka została obniżona do 4,9% podstawy wymiaru. Nadal natomiast składka nie podlega odliczeniu.
Podejmując próby łatania dziur Polskiego Ładu, ustawodawca skupił się na podatnikach rozliczających się skalą
podatkową. To oni mają zyskać obniżkę stawki podatku do 12%, w zamian za utratę wyjątkowo problematycznej ulgi
dla klasy średniej. Przy okazji jednak ustawodawca przypomniał sobie o pozostałych podatnikach, w tym najbardziej
poszkodowanych, a więc tych rozliczających się liniowo. Mają oni zyskać limitowaną możliwość odliczania składki
zdrowotnej.
Odliczenie składki zdrowotnej: podatek liniowy
Zgodnie z projektem przedsiębiorcy rozliczający się według 19% stawki podatku zyskają możliwość odliczenia od
dochodu lub zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconej przez podatnika składki na ubezpieczenie
zdrowotne, związanej z działalnością opodatkowaną w tej formie. Wysokość rocznego odliczenia ma być jednak
ograniczona. Limit obliczony zostanie na bazie limitu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, tj. rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonej w roku poprzednim.
Limit będzie stanowił kwotę stanowiącą 4,9% (stawka składki na ubezpieczenie zdrowotne płaconych przez
podatników opodatkowanych podatkiem liniowym) z trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. Przykładowo w 2022 r. będzie to 177.660 zł. Zatem
maksymalna kwota do odliczenia za 2022 r. wyniesie 8.700 zł (ustawodawca proponuje bowiem zaokrąglenie do
setek złotych). Wysokość tej kwoty będzie podlegała corocznie podwyższeniu o wskaźnik odpowiadający ilorazowi
rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonej w roku poprzednim po
zaokrągleniu do pełnych 100 złotych w górę.
Odliczenie składki zdrowotnej: ryczałt i karta podatkowa
Brak możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej dotknął również podatników rozliczających się w sposób
zryczałtowany na podstawie przepisów ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993; dalej: RyczałtU). Składka
zdrowotna nie zależy tu od przychodu, lecz została określona, nomen omen ryczałtowo, w zależności od
osiągniętego progu przychodowego w trakcie roku.
Projektodawca pamięta również o tej grupie zmian do tzw. Polskiego Ładu. Zgodnie z ogłoszonym pomysłem zyskają
oni prawo do odliczenia części zapłaconych składek zdrowotnych. Podatnicy korzystający z ryczałtu będą mogli
odliczać od przychodu 50% zapłaconych składek zdrowotnych. Podatnicy rozliczający się kartą podatkową również
zyskają pewną korzyść. Odliczeniu ma podlegać kwota stanowiąca 19% składki na ubezpieczenie zdrowotne,
zapłaconej w roku podatkowym w związku z prowadzoną działalnością opodatkowaną w tej formie.

Komentarz

Projektodawca twierdzi, że niniejszym do podatników prowadzących działalność gospodarczą i płacących podatek
dochodowy od osób fizycznych, stosując inne formy opodatkowania, skierowana zostanie „nowa preferencja
podatkowa”. Na pierwszy rzut oka możliwość odliczania zapłaconych składek zdrowotnych przywołuje stan prawny
sprzed 1.1.2022 r. i dzięki temu może kojarzyć się pozytywnie. W końcu likwidacja możliwości odliczania składki
zdrowotnej to w praktyce najbardziej niekorzystny aspekt zmian podatkowych tzw. Polskiego Ładu.
Ewentualne pozytywne skojarzenia są jednak nieuzasadnione. Przypomnijmy, że przed 1.1.2022 r. składki na
ubezpieczenie zdrowotne podlegały odliczeniu od podatku. Zgodnie z najnowszą propozycją odliczane mają być od
dochodu (względnie mogą być też zaliczane do KUP). To oczywiście diametralna różnica, zrównująca składki
zdrowotne ze składkami na ubezpieczenie społeczne. W przypadku przedsiębiorców rozliczających się w sposób
liniowy odliczenie dotyczyć ma zresztą składek ustalonych w oparciu o niezbyt wygórowany limit. Dla wielu
przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą roczna „oszczędność” z tej „preferencji”
będzie niższa niż miesięczna podwyżka zobowiązań publicznoprawnych wprowadzonych Polskim Ładem.

Podsumowując, zmiany w odliczaniu składki zdrowotnej od dochodu wprowadzone przez Polski Ład mają na celu rekompensatę dla podatników, których obciążenia publicznoprawne wzrosły w wyniku poprzednich zmian. Nowe przepisy dotyczące odliczenia składki zdrowotnej mają wpłynąć pozytywnie na sytuację finansową różnych grup podatników, choć nie zawsze w sposób równomierny.