Stawka VAT na energię elektryczną obniżona na stałe

W państwach członkowskich UE obowiązują różne stawki VAT, jednak przestrzegają one ram unijnych dotyczących stawek obniżonych. Nowe przepisy unijne umożliwiają trwałe obniżenie stawek VAT, m.in. dla energii elektrycznej. Obniżka stawki VAT na energię elektryczną do 5% obowiązuje do 31.7.2022 r. z możliwością przedłużenia. Zasady opodatkowania dostawy energii są specyficzne, a obniżoną stawkę VAT można zastosować bez dodatkowej zgody.

Tematyka: VAT, stawka VAT, energia elektryczna, obniżona stawka, dostawa energii, opodatkowanie, elektromobilność, ładowanie pojazdów elektrycznych

W państwach członkowskich UE obowiązują różne stawki VAT. Państwa te muszą jednak przestrzegać w tym
zakresie analogicznych ram unijnych. Wskazują one wprost, jakie towary i usługi mogą skorzystać ze stawek
obniżonych, oraz jaka jest minimalna wysokość takich stawek. W ostatnim czasie zostały przyjęte nowe
przepisy unijne w tym przedmiocie. Możliwość trwałego obniżenia stawek VAT dotyczy m.in. dostawy energii
elektrycznej, która już dziś korzysta z obniżonej stawki w Polsce.
Zgodnie z art. 41 ust. 1 i 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej:
VATU) podstawowa stawka podatku wynosi 22%. Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do VATU
stawka podatku wynosi 7% VAT. Od 1.1.2011 r. poziom stawek VAT w wysokości 8% i 23% ma charakter
„tymczasowy”, zgodnie z art. 146a i art. 146aa VATU. Z kolei towary i usługi wskazane w załączniku 10 do VATU
korzystają (z zasady) z opodatkowania 5% stawką VAT.
Na mocy ustawy z 13.1.2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 196) do
31.7.2022 r. obniżeniu do 5% uległa stawka VAT m.in. na energię elektryczną i cieplną. Może ono jednak zostać
przedłużone. Wszystko dzięki przepisom Dyrektywy 2022/542 z 5.4.2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE
i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2022 r. Nr 107, s. 1). W pozycji 22
do załącznika III do Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11. 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od
wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr) wskazana została bowiem dostawa energii
elektrycznej, ciepła sieciowego i chłodzenia sieciowego oraz biogazu. Zmiana oznacza, że państwa członkowskie
mogą znacznie swobodniej zadecydować o opodatkowaniu tego rodzaju towarów obniżoną stawką VAT, jednak
w wysokości nie niższej niż 5%.
Energia elektryczna jako towar
Zgodnie z art. 2 pkt 6 VATU wszelkie postacie energii (w tym także energia elektryczna) są towarami. Zasady
opodatkowania VAT dostawy energii elektrycznej są jednak specyficzne i niestandardowe względem zasad ogólnych,
znajdujących zastosowanie do większości innych towarów. Przykładowo obowiązek podatkowy z tytułu dostawy
energii elektrycznej powstaje w momencie wystawienia faktury, nie później niż z upływem terminu płatności (art. 19a
ust. 5 pkt 4 lit. a i ust. 7 VATU). Rozliczenie faktury korygującej in minus, odnoszącej się do dostawy energii, nie
wymaga posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie i spełnienie warunków (art. 29a ust. 15 pkt 3 VATU).
Przemieszczenie energii własnej do innego kraju UE nie stanowi WDT ani WNT (art. 12 ust. 1 pkt 9 i art. 13 ust. 4 pkt
9 VATU).
Specyficznie określone jest także miejsce dostawy energii elektrycznej – w zależności od statusu nabywcy może być
to miejsce siedziby (o ile odsprzedaje energię dalej – art. 22 ust. 1 pkt 5 VATU) albo miejsce konsumpcji energii (o ile
nabywca zużywa energię – art. 22 ust. 1 pkt 6 VATU). Szczególne są też zasady rozliczania nabycia energii
elektrycznej przy zastosowaniu mechanizmu odwróconego obciążenia (art. 17 ust. 1 pkt 5 VATU).
Obniżona stawka VAT na energię elektryczną – bez konieczności zgody
Energia elektryczna znalazła się w gronie towarów i usług, o których mowa w art. 98 ust. 1 VATDyr. Państwa
członkowskie mogą więc stosować obniżoną stawkę VAT do dostawy energii elektrycznej bez uzyskiwania
nadzwyczajnej zgody. Nie ma jednak możliwości zastosowania do dostawy energii elektrycznej tzw. superobniżonej
stawki VAT, czyli w praktyce nawet stawki 0%. Jeśli chodzi o tzw. media, stawka ta zarezerwowana będzie do
dostaw wody, ale, co ciekawe, także do dostawy i instalacji paneli słonecznych na prywatnych budynkach
mieszkalnych, budynkach mieszkalnych oraz na budynkach publicznych i innych budynkach wykorzystywanych
w interesie publicznym, a także w sąsiedztwie takich budynków.

Komentarz
Na kanwie czasowej obniżki stawek VAT na energię elektryczną, związanej z wejściem w życie przepisów tzw. tarczy
antyinflacyjnej, pojawiło się kilka wątpliwości praktycznych, przykładowo związanych z dostawą energii elektrycznej
w związku ze świadczeniem usługi najmu. Z zasady to wynajmujący zapewnia najemcom media, w tym prąd.
Obciążając ich kosztem energii, nie zawsze może jednak zastosować obniżoną stawkę VAT. Wszystko zależy od
tego, czy dostawa energii stanowi odrębne świadczenie (np. rozliczane na podstawie rzeczywistego zużycia, przy
wykorzystaniu podliczników), czy może wliczona jest w zryczałtowany sposób w cenę najmu. To temat znany od lat,
wykształcony na podstawie wyroku TSUE z 16.4.2015 r. w sprawie C-42/14, Minister Finansów v. Wojskowej Agencji
Mieszkaniowej w Warszawie,
. Tylko w pierwszym z wymienionych przypadków wynajmujący ma podstawy do
stosowania obniżonej stawki VAT. W tym drugim przypadku koszt mediów wliczony jest w czynsz najmu, podziela

więc reżim właściwy dla tego rozliczenia (a więc 23% VAT przy najmie użytkowym).
Ciekawy wątek dotyczy także ładowania pojazdów elektrycznych - chodzi tu o usługi elektromobilności w rozumieniu
przepisów ustawy z 11.1.2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1083; dalej:
ElektromobPalAltU). Energia elektryczna na gruncie VATU jest towarem. Tak oto świadczenie usług zdefiniowanych
na gruncie przepisów ElektromobPalAltU staje się dostawą towarów dla celów podatkowych, ze wszelkimi
konsekwencjami. Dzięki temu rozwiązaniu stawka VAT jest niższa (bo właściwa dla dostawy energii elektrycznej).
Wątpliwości interpretacyjne w tym zakresie wciąż jednak istnieją. Rozstrzygnie je TSUE na wniosek NSA złożony
postanowieniem z 23.2.2022 r., I FSK 1712/18,
. Nowe przepisy VATDyr niestety nie będą w tej kwestii
szczególnie pomocne.

Związane z obniżką stawek VAT na energię elektryczną pojawiają się wątpliwości praktyczne, np. przy świadczeniu usługi najmu. Temat ten jest znany od lat i sprawia, że wynajmujący musi dokładnie rozróżnić, kiedy może zastosować obniżoną stawkę VAT. Ciekawy wątek dotyczy także ładowania pojazdów elektrycznych i usług elektromobilności, które zmieniają sposób opodatkowania energii elektrycznej.