Wsteczna zmiana stawek amortyzacyjnych

Podatnicy podatku dochodowego mają prawo zmienić stawki amortyzacyjne zarówno w odniesieniu do przyszłych, jak i przeszłych lat podatkowych. Spółka akcyjna planuje obniżyć stawki amortyzacyjne dla wybranych środków trwałych nawet do bliskiego zera, co wymaga złożenia korekt zeznań CIT-8 za odpowiednie lata. Organ interpretujący wskazał, że zmiana stawek amortyzacji wstecznie nie jest możliwa, ale WSA w Łodzi uchylił tę interpretację, uzasadniając, że przepisy pozwalają na obniżenie stawek zarówno dla przyszłych, jak i przeszłych okresów rozliczeniowych.

Tematyka: podatnicy, podatek dochodowy, stawki amortyzacyjne, zmiana stawek, korekty CIT, interpretacja podatkowa, WSA w Łodzi, elastyczność rozliczeń, wyrok sądu, rozstrzygnięcie, przedsiębiorcy, PIT

Podatnicy podatku dochodowego mają prawo zmienić stawki amortyzacyjne zarówno w odniesieniu do przyszłych, jak i przeszłych lat podatkowych. Spółka akcyjna planuje obniżyć stawki amortyzacyjne dla wybranych środków trwałych nawet do bliskiego zera, co wymaga złożenia korekt zeznań CIT-8 za odpowiednie lata. Organ interpretujący wskazał, że zmiana stawek amortyzacji wstecznie nie jest możliwa, ale WSA w Łodzi uchylił tę interpretację, uzasadniając, że przepisy pozwalają na obniżenie stawek zarówno dla przyszłych, jak i przeszłych okresów rozliczeniowych.

Podatnicy podatku dochodowego mają prawo zmienić stawki amortyzacyjne zarówno w odniesieniu do
przyszłych, jak i przeszłych lat podatkowych.
Stan faktyczny
Spółka akcyjna w ramach prowadzonej działalności gospodarczej posiada i wykorzystuje składniki majątkowe,
stanowiące środki trwałe podlegające amortyzacji, w tym również środki trwałe podlegające amortyzacji metodą
liniową. Zamierza podjąć decyzję o obniżeniu stawek amortyzacyjnych dla wybranych środków trwałych do dowolnej
wysokości, nawet bliskiej zeru, stosowanych we wcześniejszych latach podatkowych, a także w roku podatkowym,
w którym podejmie decyzję o obniżeniu stawek amortyzacyjnych. Chodzi tu o te lata, w odniesieniu do których nie
upłynie jeszcze okres przedawnienia zobowiązania podatkowego i tym samym nie upłynie prawo do korekty rozliczeń
CIT. Obniżenie stawek amortyzacyjnych w każdym przypadku będzie miało skutek od początku danego roku
podatkowego, za który stawki te zostaną obniżone. W konsekwencji podjęcia tej decyzji spółka złoży korekty zeznań
CIT-8 za stosowne lata podatkowe. W tych korektach spółka zmniejszy wysokość odpisów amortyzacyjnych
zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Również w kolejnych latach podatkowych spółka będzie zaliczała do
kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne obliczone z zastosowaniem obniżonej (nawet bliskiej zeru)
stawki amortyzacji. Obniżenie stawek amortyzacyjnych zostanie zastosowane wyłącznie w odniesieniu do środków
trwałych, które podlegały lub w dalszym ciągu podlegają amortyzacji metodą liniową.
Środki trwałe, których będzie dotyczyła zmiana, nie są wykorzystywane do działalności zwolnionej z CIT. Nie jest
wykluczone, że po obniżeniu stawek amortyzacyjnych spółka podejmie decyzję o podwyższeniu stawek obniżonych
wcześniej. Spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy ma prawo do dokonania
opisanych wyżej zmian stawek amortyzacyjnych. Jej zdaniem odpowiedź jest twierdząca.
Organ interpretujący uznał, że stanowisko spółki jest nieprawidłowe. Zdaniem organu przepis art. 16i ust. 5 ustawy
z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; dalej: PDOPrU) nie pozwala
na zmianę stawki amortyzacji wstecz. Momentem, w którym może nastąpić obniżenie stawki określonej
w ustawowym wykazie stawek, jest w odniesieniu do środków będących już w ewidencji wyłącznie pierwszy miesiąc
każdego następnego roku podatkowego.
Stan prawny
Dla poszczególnych środków trwałych podatnicy mogą obniżać stawki podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od
pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego (art. 16i ust. 5 PDOPrU).
Stanowisko WSA w Łodzi
Sąd uznał, że stanowisko organu jest nieprawidłowe, wobec czego uchylił interpretację. Wskazał, że możliwość
obniżenia stawek została przewidziana w art. 16i ust. 5 PDOPrU, a wobec nieprecyzyjnej redakcji ww. przepisu
ustawy uznać należy, że jego brzmienie pozwala podatnikom podatku dochodowego na zmianę stawek
amortyzacyjnych w odniesieniu zarówno do przyszłych, jak i przeszłych rozliczeń podatkowych. Treść tego przepisu
wskazuje jedynie, że „punktem w czasie”, w którym mogą zostać obniżone stawki amortyzacyjne jest miesiąc
wprowadzenia środka trwałego do ewidencji lub pierwszy miesiąc jakiegokolwiek następującego po nim roku
podatkowego. Trzeba zauważyć, że omawiany przepis posługuje się konstrukcją językową „zmiany (...) dokonuje się
począwszy od (...). albo od (...).”, która wyraźnie wskazuje „na punkt w czasie”, od którego można dokonać
przedmiotowej zmiany stawek. W ten sposób ustawodawca definitywnie zakreśla termin, od którego omawiane
zmiany zaczynają odnosić skutki prawne. Regulacja ta nie odnosi się natomiast w żadnym zakresie do momentu,
w którym podatnik jest uprawniony do „technicznej” zmiany stawek amortyzacyjnych (tj. w którym momencie można
wprowadzić zmniejszenie stawek w księgach podatkowych podatnika) ani do tego, czy zmiany tej można dokonać
tylko na przyszłość (tj. tylko na przyszłe okresy rozliczeniowe). Na podkreślenie zasługuje, że ustawodawca
w przepisach dotyczących amortyzacji w żaden sposób nie odnosi się do „okresów”, czyli przedziałów czasu, których
taka zmiana mogłaby dotyczyć. Z tych powodów spornej zmiany można dokonać zarówno „na bieżąco”, korygując
stawki w odniesieniu do przyszłych okresów, jak i „wstecz”, czyli za okresy wcześniejsze, z uwzględnieniem terminu
przedawnienia.
Dodać trzeba, że niejasne przepisy prawa nie powinny rodzić dla stron negatywnych skutków, takich jak nałożenie
obowiązku albo ograniczenie praw. W ocenie Sądu art. 16i ust. 5 PDOPrU nie wprowadza w żaden sposób
bezpośredniego zakazu dokonywania zmian stawek amortyzacji za lata wcześniejsze. Gdyby ustawodawca



zdecydował się na wprowadzenie takiego zakazu, to powinien uczynić to w sposób niebudzący wątpliwości
w ustawie. Ani organi podatkowy, ani żaden inny nie może domniemywać takiego zakazu.
Sąd nawiązał też do uzasadnienia nowelizacji wprowadzającej art. 16i ust. 5 PDOPrU, z której wynika, że intencją
ustawodawcy towarzyszącą wprowadzeniu tego przepisu było umożliwienie podatnikom obniżania stawek
amortyzacji w latach, w których ponoszą stratę. Wywiedzenie z tego uzasadnienia wyłącznie prawa do
prospektywnego zmniejszenia stawek amortyzacji powodowałoby, że zakładana możliwość reakcji na sytuację
dochodową podatnika poprzez uelastycznienie decyzji amortyzacyjnych byłaby z reguły iluzoryczna, ponieważ, co
jest oczywiste, przedsiębiorcy na początku roku podatkowego trudno jest z wyprzedzeniem ocenić wartość
przychodów i kosztów ich uzyskania w danym roku. Wykładnia proponowana przez organ powodowałaby, że
zastosowaniem spornego przepisu powinni być zainteresowani zasadniczo tylko podatnicy, którzy znają wspomniane
wartości z rocznym wyprzedzeniem.
Za słusznością stanowisko spółki przemawia wreszcie również to, że wsteczna zmiana stawek amortyzacji
podatkowej w istocie stanowi jedynie techniczne rozliczenie kosztu w czasie, które nie rzutuje wstecznie na treść
obowiązków podatkowych. Nie spowoduje jednocześnie, że podatnicy uzyskają w rozliczeniu globalnym korzyści
podatkowe, ponieważ górną granicą sumy odpisów amortyzacyjnych pozostaje wartość początkowa środka trwałego
podlegającego amortyzacji. Brak zatem racjonalnego uzasadnienia do odmowy retrospektywnego zmniejszenia
stawek amortyzacji.

Komentarz
Rozstrzygnięcie sądu zasługuje na aprobatę. Warto zwrócić uwagę na jego dokładne, wielowątkowe uzasadnienie.
Zresztą sądy przyjmowały dopuszczalność wstecznej zmiany stawek amortyzacyjnych także w innych sprawach
(zob. np. wyrok WSA w Gdańsku z 16.3.2022 r., I SA/Gd 1187/21, 
; wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim
z 25.3.2021 r., I SA/Go 32/21, 
 i wyrok WSA w Warszawie z 11.12.2018 r., III SA/Wa 566/18, 
).
Dodajmy, że na gruncie PIT obowiązuje art. 22i ust. 5 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128), mający identyczne brzmienie jak art. 16i ust. 5 PDOPrU. Należy
wyprowadzić wniosek, że omawiane rozstrzygnięcie może być przyjmowane także przez przedsiębiorców będących
osobami fizycznymi.

Wyrok WSA w Łodzi z 27.4.2022 r., I SA/Łd 92/22, 








Wyrok WSA w Łodzi potwierdza możliwość wstecznej zmiany stawek amortyzacji, co jest istotne dla podatników podatku dochodowego. Uchylenie interpretacji organu otwiera drogę do elastycznego dostosowania stawek amortyzacji do sytuacji przedsiębiorstwa, nawet dla lat już rozliczonych. Rozstrzygnięcie sądu może mieć znaczenie również dla podatników PIT, gdzie obowiązuje analogiczny przepis.