Pomoc uchodźcom nie ma związku z przychodem i z tego względu nie stanowi KUP

Wydatki na pomoc uchodźcom z Ukrainy nie mają związku z przychodem ani zachowaniem jego źródła i nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na bazie ogólnych zasad podatków dochodowych. Interpretacja Dyrektora KIS wykazuje, że istnienie związku przyczynowo-skutkowego między wydatkiem a przychodem jest kluczowe dla kwalifikacji wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Tematyka: pomoc uchodźcom, wydatki, związek z przychodem, koszty uzyskania przychodów, interpretacja Dyrektora KIS, podatki

Wydatki na pomoc uchodźcom z Ukrainy z zasady nie mają związku z przychodem lub zachowaniem jego
źródła. Nie mogą więc zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na bazie ogólnych zasad
obowiązujących na gruncie podatków dochodowych. Oczywiście, obowiązują szczególne przepisy w tym
zakresie. Obwarowane są jednak warunkami, które bezwzględnie należy spełnić. Takie wnioski płyną
z niedawno wydanej interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS.
Zgodnie z art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800;
dalej: PDOPrU, kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw
będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile:
• realizują cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
• zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
• nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
• zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2020 poz. 1057; dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym organizacjom
określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
jednostkom samorządu terytorialnego, wojewodom, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom
wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność
z zakresu ratownictwa medycznego.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 PDOPrU, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia
przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem
kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 PDOPrU. Przywołany na wstępie przepis stanowi odstępstwo od ogólnej
zasady zaliczania wydatków do KUP, albo pewnego rodzaju jej rozszerzenie. Oto bowiem na jego podstawie
podatnicy mogą zaliczyć do KUP wydatki niekoniecznie (choćby pośrednio) powiązane z przychodami (zachowaniem
źródeł przychodów), względnie powiązane w sposób bardzo ale to bardzo odległy. Przepis art. 38w PDOPrU ma
jednak swoje ograniczenia i nie każdy wydatek na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych
w Ukrainie można podatkowo rozliczyć (chociażby z uwagi na kryterium podmiotowe obdarowanych). Stąd pojawiła
się w praktyce życia gospodarczego teza o możliwości zaliczania do KUP wszystkich wydatków pomocowych na
podstawie zasady ogólnej z art. 15 ust. 1 PDOPrU. Czyli bez ograniczeń wynikających z art. 38w PDOPrU. Tylko czy
teza ta ma uzasadnienie?
Czego dotyczyła sprawa
W związku z wojną w Ukrainie podatnik ponosi wydatki na wsparcie uchodźców. Wydatki dotyczą m.in. zakupu
artykułów kosmetycznych i higienicznych, leków, śpiworów, koców i odzieży oraz żywności. Ale także wynajmu
mieszkań dla uchodźców, pokrycia innych kosztów ich zakwaterowania, kosztów transportu uchodźców itp.
Poniesione wydatki są udokumentowane fakturami i innymi dowodami zakupu. Zakupione środki rzeczowe są
przekazywane bezpośrednio uchodźcom z Ukrainy lub na rzecz organizacji charytatywnych, które dysponują nimi
zgodnie z zapotrzebowaniem. Są to zarówno organizacje, o których mowa w art. 38w PDOPrU jak i organizacje
niespełniające tych kryteriów.
Podatnik postanowił potwierdzić, czy w takim stanie faktycznym poniesione przez niego wydatki stanowią koszt
uzyskania przychodu. Podatnik sam twierdzi, że jak najbardziej wydatki stanowią KUP. Ze względu na wojnę toczącą
się bezpośrednio za granicami Polski oraz mając na uwadze jej potencjalne skutki gospodarcze, w celu ochrony
sytuacji gospodarczej kraju, a w konsekwencji również podatnika racjonalne jest jego zdaniem podejmowanie działań
wspierających Ukrainę i Ukraińców. Tym samym, ponoszone wydatki zdecydowanie mają na celu zachowanie
i zabezpieczenie źródeł jego przychodów. Zdaniem podatnika, w przypadku braku podejmowania działań
o charakterze pomocowym doszłoby do realnego zagrożenia naruszenia stabilności gospodarczej kraju,
a w konsekwencji – również do naruszenia lub utraty źródła przychodów.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS wydał w niniejszej sprawie interpretację indywidualną z 22.6.2022 r., 0111-KDIB1-
1.4010.117.2022.2.BK,
. I zgodnie z przypuszczeniami, nie podzielił stanowiska podatnika. Organ

przypomniał, że dla zaliczenia wydatku do KUP, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek
przyczynowo-skutkowy. Poniesienie kosztu powinno mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Aby
uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim
a przychodem bezpośredniego związku. Kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu
uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło
przynosiło przychody także w przyszłości. Dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim
wydatek został poniesiony.
Przechodząc do konkretów, Dyrektor KIS uznał, że wbrew stanowisku podatnika, wymienione we wniosku wydatki
nie wypełniają podstawowej przesłanki, jaką jest celowość poniesionego wydatku, czyli nakierowanie na osiągnięcie
bądź też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Powołanych przez podatnika argumentów nie można
uznać za uzasadniające istnienie związku z przychodem, zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Gdyby
uznać te argumenty, miałyby one charakter uniwersalny w odniesieniu do każdego podatnika prowadzącego
działalność gospodarczą niezależnie od profilu tej działalności. Taka argumentacja byłaby także aktualna
w odniesieniu do każdego rodzaju aktywności, nie tylko do działalności gospodarczej.
Dyrektor KIS zwrócił dodatkowo uwagę podatnika na przepisy ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy
w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583). Przede wszystkim na art.
38w PDOPrU, na podstawie którego możliwość zaliczenia określonych wydatków związanych z wojną na Ukrainie
w ciężar kosztów podatkowych nie jest uzależniona od spełnienia warunku celowości o którym mowa w art. 15 ust. 1
PDOPrU. Oczywiście, niezbędne jest spełnienie wskazanych w tym przepisie kryteriów. W tym m.in. wydatek musi
zostać poniesiony na rzecz wymienionych w tym przepisie podmiotów/organizacji i musi bezwzględnie stanowić
darowiznę na rzecz tych podmiotów.

Komentarz
Jak się okazuje, podatnik – wnioskodawca omawianej interpretacji prowadzi działalność w zakresie doradztwa
podatkowego. Znana jest mu na pewno praktyka podatkowa odnośnie definiowania kosztów uzyskania przychodów.
Dyrektor KIS przywołał zresztą standardową formułkę w tym temacie, przypominając m.in. o definitywności wydatku,
właściwym udokumentowaniu ale także o związku wydatku z prowadzoną przez podatnika działalnością
gospodarczą. Tego związku zdaniem Dyrektora KIS brakuje. A mówiąc ściślej, jest on zdecydowanie zbyt odległy.
Fiskus zgadza się z dokonaną przez podatnika geopolityczną, makro- i mikroekonomiczną analizą konfliktu na
Ukrainie. Zaznacza nawet, że „w interesie wszystkich Polaków (a także innych narodów) leży pomyślne zakończenie
tej wojny”. Nie ma to jednak przełożenia na kwalifikację podatkową. Trudno się dziwić tym bardziej, że podatnik nie
przedstawił w tej kwestii przekonującego ciągu argumentacyjnego. Ograniczył się do stwierdzeń ogólnych. Niektóre
z nich brzmią dość niefortunnie, bo zapewniając wsparcie uchodźcom podatnik w swoim (argumentacyjnym)
odczuciu m.in. „umożliwia pozostanie w miejscu wojny żołnierzy, którzy chronią integralności terytorialnej Ukrainy”.
A w zamian za swoje świadczenie „uzyskuje ochronę polskiej granicy z Ukrainą”.

Jak daleko można się posunąć w przywoływaniu argumentów? Czy poczucie dobrego smaku zostało naruszone?
Niech czytelnik sam oceni. Tego rodzaju argumentacja ma jednak pewne podatkowe uzasadnienie. Ewentualna
możliwość zaliczenia wydatku do KUP wymaga także uznania, że nie mają one charakteru darowizny. Dlatego
podatnik podkreśla, że w jego żywotnym interesie jest, aby wojna w Ukrainie zakończyła się jak najszybciej,
a Ukraina obroniła swoją suwerenność. Ponoszone przez podatnika wydatki są celowe oraz racjonalne.
A najważniejsze – podatnik dostaje coś w zamian.

Tak czy owak, Dyrektor KIS nie przyjął argumentacji podatnika. To nie jest zaskoczenie. W przeciwnym wypadku, nie
miałby racji bytu szczególny przepis art. 38w PDOPrU. Omawiana interpretacja potwierdza także, że podstawowe
reguły podatkowe obowiązują nawet w obliczu godnych aprobaty działań pomocowych podatników. Zaangażowanie
we wspieranie uchodźców same w sobie nie wystarczy do rozliczenia wydatku w KUP ot tak.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 22.6.2022 r., 0111-KDIB1-1.4010.117.2022.2.BK,

Dyrektor KIS odrzucił argumentację podatnika, uznając że wydatki na pomoc uchodźcom nie spełniają podstawowej przesłanki celowości poniesionego wydatku związaną z przychodem. Wniosek wskazuje na konieczność uzasadnienia związku wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą.