Korekta podatku naliczonego SLIM VAT nawet bez faktury

Nowe zasady korekty podatku naliczonego SLIM VAT wprowadzają obowiązek skorygowania odliczonego wcześniej podatku naliczonego, nawet bez faktury korygującej wystawionej przez sprzedawcę. Decyduje uzgodnienie i spełnienie warunków korekty, a nie otrzymanie faktury. Artykuł omawia szczegółowo przepisy dotyczące obniżenia podstawy opodatkowania i konieczność dokonywania korekty podatku naliczonego przez nabywcę.

Tematyka: Korekta podatku naliczonego, SLIM VAT, faktura korygująca, obniżenie podstawy opodatkowania, interpretacja indywidualna, Dyrektor KIS, nowe przepisy VATU

Obniżka ceny powinna skutkować wystawieniem faktury korygującej in minus. Nawet jeśli sprzedawca tego
nie uczyni, nabywca ma obowiązek skorygowania odliczonego wcześniej podatku naliczonego. Decyduje
uzgodnienie i spełnienie warunków korekty, a nie otrzymanie faktury korygującej.
Zgodnie z art. 29a ust. 13 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej:
VATU) obniżenia podstawy opodatkowania w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze z wykazanym
podatkiem dokonuje się za okres rozliczeniowy, w którym podatnik wystawił fakturę korygującą. Pod warunkiem
jednak, że z posiadanej przez tego podatnika dokumentacji wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub
usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług, określone
w fakturze korygującej, oraz warunki te zostały spełnione, a faktura jest zgodna z posiadaną dokumentacją.
Przepis ten obowiązuje od 1.1.2021 r., a więc od wejścia w życie przepisów ustawy z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy
o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419; dalej: ZmVATU20),
ustanawiającej tzw. pakiet SLIM VAT, i dotyczy sprzedawców korygujących podatek należny. „Koresponduje” z nim
art. 86 ust. 19a VATU określający reguły korygowania podatku naliczonego dla nabywcy. W przypadku obniżenia
podstawy opodatkowania nabywca jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za
okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług lub kwoty
podatku wykazanego na fakturze zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem
tego okresu rozliczeniowego warunki zostały spełnione. W przypadku gdy warunki obniżenia podstawy
opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług lub kwoty podatku wykazanego na fakturze zostały
spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym te warunki zostały uzgodnione, nabywca towaru lub usługi
jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym te warunki zostały
spełnione.
Nowe zasady rozliczeń faktur korygujących in minus nie spotkały się z entuzjazmem podatników. Nie tylko dlatego,
że opierają się na niezdefiniowanych i nieostrych pojęciach „uzgodnienia” i „spełnienia warunków”. Przede wszystkim
premiują one interes fiskusa. Często jest tak, że nawet przy braku korekty podatku należnego przez sprzedawcę
nabywca powinien pomniejszyć swój podatek naliczony.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik zawarł umowę leasingu samochodu osobowego. Umowa określała wartość ofertową przedmiotu leasingu,
sumę rat leasingowych oraz skorygowaną wartość końcową. W trakcie trwania umowy zostało zawarte porozumienie,
na podstawie którego podatnik zrezygnował ze świadczonej usługi leasingu i zdecydował się na wykup pojazdu.
Cena nabycia była wyższa niż wartość ofertowa, miała jednak podlegać późniejszej weryfikacji i nadal opłacała się
podatnikowi, gdyż miał on zamiar dalszej odsprzedaży samochodu.
Leasingodawca wystawił na podatnika fakturę dokumentującą sprzedaż samochodu osobowego. Po pewnym czasie
podatnik otrzymał od leasingodawcy dokument zawierający rozliczenie umowy leasingu. Wynikała z niego kwota
rozliczeniowa (cena sprzedaży pomniejszona o zadłużenie kapitałowe na dzień rozwiązania umowy leasingu, opłaty
administracyjne i zaległe odsetki), należna podatnikowi do zwrotu przez leasingodawcę. Leasingodawca zwrócił
przelewem na rachunek bankowy podatnika kwotę tej nadpłaty. Nie wystawił jednak ani faktury, ani faktury
korygującej, uznając, że nie doszło do żadnej pomyłki w kwocie sprzedaży samochodu. Strony umówiły się na taki
sposób rozliczeń, a skoro ziściły się stosowne warunki, to leasingodawca po prostu zwrócił rozliczoną kwotę.
Co ważne samochód osobowy był wykorzystywany przez podatnika do wykonywania czynności opodatkowanych
podatkiem VAT. Podatnikowi przysługiwało więc prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących raty
leasingowe i z faktury dokumentującej zakup. W obliczu opisywanych rozliczeń podatnik nabrał wątpliwości, czy fakt
otrzymania rozliczonej kwoty skutkuje koniecznością dokonywania jakichkolwiek korekt podatku naliczonego. Jego
zdaniem odpowiedź jest przecząca, gdyż nie otrzymał on żadnej faktury korygującej (a jedynie noty księgowe
dokumentujące kwotę zwróconą przez leasingodawcę).
Stanowisko organu
Dyrektor KIS rozstrzygnął sprawę, wydając interpretację indywidualną z 12.8.2022 r., 0114-KDIP4-
2.4012.216.2022.2.KS,
. Nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika, gdyż jego zdaniem w analizowanej
sprawie doszło do korekty pierwotnie ustalonej ceny. Organ przypomniał, że dla korekty podatku naliczonego nie ma
znaczenia moment otrzymania faktury korygującej, a moment uzgodnienia warunków obniżenia podstawy
opodatkowania oraz moment spełnienia tych uzgodnionych warunków - analogicznie jak ma to miejsce w odniesieniu

do ustalenia momentu, w którym po stronie sprzedawcy wystąpi prawo do dokonania korekty podstawy
opodatkowania lub podatku należnego. Dopuszczalną formą uzgodnienia (stanowiącą przesłankę zarówno prawa do
skorygowania podatku należnego przez sprzedawcę, jak i aktualizującą obowiązek dokonania analogicznej korekty
przez nabywcę) może być również domniemana akceptacja uzgodnienia warunków transakcji. Może ona wystąpić
w szczególności wtedy, kiedy samo wystawienie faktury korygującej albo dokonanie przelewu będzie stanowiło
element uzgodnienia/spełnienia warunków korekty.
W związku z brakiem warunku uzyskania potwierdzenia otrzymania faktur korygujących in minus przez nabywcę nie
jest zatem możliwe odroczenie obowiązku korekty podatku naliczonego do momentu otrzymania przez nabywcę tej
faktury korygującej. Nabywca musi wiedzieć, czy zaistniały okoliczności powodujące obowiązek obniżenia podatku
naliczonego. W analizowanej sprawie za moment uzgodnienia warunków należy uznać moment zaakceptowania
porozumienia określającego warunki ewentualnego zwrotu nadpłaty. Spełnienie warunków do obniżenia podstawy
opodatkowania nastąpiło w momencie dokonania przelewu środków pieniężnych na rachunek bankowy podatnika.
Powinien on więc dokonać zmniejszenia kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia leasingowanego pojazdu
w rozliczeniu za okres, w którym został dokonany przelew środków pieniężnych przez leasingodawcę, niezależnie od
tego, że podatnik nie otrzymał (i pewnie nie otrzyma) faktury korygującej dokumentującej taki zwrot.

Komentarz
Dyrektor KIS nie pierwszy raz przy okazji określania sytuacji nabywcy w kontekście korekt SLIM VAT wychodzi
niebezpiecznie poza zakres przepisów VATU. Twierdzi, że korekta podatku naliczonego uzależniona jest łącznie od
uzgodnienia warunków korekty z dostawcą, spełnienia uzgodnionych warunków oraz posiadania dokumentacji
potwierdzającej uzgodnienie i spełnienie warunków. Tyle tylko, że art. 86 ust. 19a VATU o konieczności posiadania
dokumentacji nijak nie wspomina. To niebezpieczne podejście. Pamiętajmy, że korekta in minus podatku naliczonego
„pogarsza” pozycję podatnika. Brak dokonania korekty podatnik może uzasadniać brakiem posiadania stosownej
dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie i spełnienie warunków (np. faktury korygującej), tyle, że warunek ten nie
wynika z przepisów. A brak korekty wbrew przepisom to zaległość podatkowa, sankcje i odsetki.
Brak faktury korygującej nie skutkuje brakiem konieczności korekty podatku naliczonego, co Dyrektor KIS potwierdził
zresztą w tej samej interpretacji indywidualnej. Nie tylko podatnicy nadal nie rozumieją nowych przepisów SLIM VAT.
Jest jeszcze inny wniosek, oczywisty dla każdego, kto wgryzł się w sens przepisów SLIM VAT. Leasingodawca
w omawianej sytuacji nie pomniejszył podatku należnego związanego ze sprzedażą samochodu, bo nie wystawił
faktury korygującej, a to niezbędne. Z kolei nabywca ma obowiązek oddania tego samego podatku fiskusowi (choć
skoro chodzi o samochód osobowy, zapewne odliczył tylko połowę, więc i odpowiednio połowę odda). SLIM VAT nie
upraszcza więc życia podatnikom, a dodatkowo dba przede wszystkim o interes fiskalny, ale to już żadne
zaskoczenie.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 12.8.2022 r., 0114-KDIP4-2.4012.216.2022.2.KS

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS wyjaśnia, że brak faktury korygującej nie zwalnia nabywcy z obowiązku korekty podatku naliczonego. Nowe przepisy SLIM VAT wymagają uzgodnienia warunków korekty oraz spełnienia tych warunków, niekoniecznie poprzez otrzymanie faktury korygującej. Zaleca się uważne stosowanie nowych zasad, aby uniknąć zaległości podatkowych i kar.