Nabycie obligacji i wpłata środków na lokatę bez prewspółczynnika VAT

Nabywanie obligacji czy lokowanie środków na lokatach bankowych w celu osiągnięcia zysku nie stanowi czynności opodatkowanych VAT, ale może być realizowane w ramach działalności gospodarczej. W takim przypadku nie wymaga się stosowania prewspółczynnika VAT dla celów odliczania podatku naliczonego. Warto zauważyć, że działalność gospodarcza opodatkowana VAT obejmuje różne czynności, a podatnicy VAT mogą dokonywać czynności także poza zakresem działalności gospodarczej.

Tematyka: obligacje, lokaty bankowe, działalność gospodarcza, VAT, prewspółczynnik VAT, podatek naliczony, interpretacja indywidualna, Dyrektor KIS

Nabywanie obligacji czy lokowanie środków na lokatach bankowych w celu osiągnięcia zysku nie stanowi
czynności opodatkowanych VAT. Może być jednak dokonywane w celach działalności gospodarczej. Co za
tym idzie, tego rodzaju aktywność nie musi skutkować stosowaniem przez podatników prewspółczynnika
VAT dla celów odliczania podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej:
VATU), działalność gospodarcza opodatkowana VAT obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub
usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób
wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na
wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
To bardzo szeroka definicja, która mieści w sobie różne przejawy aktywności podatników. Nie jest to jednak definicja
nieograniczona. Podatnicy VAT mogą bowiem dokonywać czynności również poza zakresem działalności
gospodarczej. Może to rodzić pewne konsekwencje, zwłaszcza odnośnie odliczania podatku naliczonego. Zgodnie
z 86 ust. 2a VATU, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez
podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, gdy przypisanie tych
towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego
oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów
działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien
najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.
Pojęcia „działalności gospodarczej” oraz „celów innych niż działalność gospodarcza” nie można utożsamiać
z wykonywaniem czynności opodatkowanych VAT. Możliwe i zupełnie naturalne jest dokonywanie przez podatników
VAT aktywności niebędących czynnościami opodatkowanymi w rozumieniu VATU. A jednocześnie, mieszczącymi się
w definicji „celów działalności gospodarczej”. Dzięki temu, prawo do odliczenia podatku naliczonego nie jest
ograniczone.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik prowadzi działalność polegającą na udostępnianiu portalu do prowadzenia zbiórek pieniężnych na dowolny,
zgodny z prawem cel. Organizatorem zbiórek mogą być osoby prywatne, firmy i organizacje pozarządowe. Portalu
można używać w 100% za darmo, podatnik nie pobiera z tego tytułu żadnych opłat. Podatnik zarabia bowiem w inny
sposób, w tym poprzez promowanie zbiórek poprzez narzędzia zewnętrzne, sprzedaż wewnętrznych opcji Premium –
w ramach wykonywania przez podatnika czynności opodatkowanych VAT. Podatnik pobiera też opłaty za
ekspresowe wypłaty – w ramach czynności zwolnionych z VAT jako usługi finansowe. Wreszcie, podatnik uzyskuje
także drobne dobrowolne wpłaty (darowizny) od osób i podmiotów wspierających rozwój portalu – w ramach
czynności poza działalnością opodatkowaną VAT.
Wykonywanie czynności opodatkowanych VAT to jedno. Podatnik uzyskuje również określone przysporzenia
w związku z lokowaniem własnych środków pieniężnych w różnego rodzaju obligacje, lokaty czy depozyty typu
overnight i otrzymuje z tego tytułu odsetki. Podatnik dokonał właśnie nabycia obligacji i otrzymał jednorazowe
przysporzenie w postaci odsetek od tej obligacji. Inwestowanie w instrumenty finansowe nie stanowi zasadniczo
przedmiotu działalności podatnika, a jedynie towarzyszy wykonywanej działalności. Podatnik sam nie świadczy (tego
rodzaju) usług finansowych, nie zobowiązuje się do wykonywania innych czynności na rzecz podmiotu zbywającego
obligacje czy inne instrumenty finansowe.
Podatnik odlicza podatek naliczony z tytułu niedających się zaalokować wydatków proporcją, o której mowa w art. 90
ust. 2 VATU. W związku z aktywnością związaną z lokowaniem środków w obligacje i lokaty podatnik nabrał
wątpliwości, czy nie powinien także pomyśleć o konieczności stosowania tzw. prewspółczynnika VAT, o którym
mowa w art. 86 ust. 2a VATU.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS rozstrzygnął sprawę wydając interpretację indywidualną z 21.7.2022 r., 0113-KDIPT1-
2.4012.362.2022.2.KW,
. Fiskus uznał, że w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej u podatnika
mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT. „Towarzyszą” one działalności
gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one
opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane
poza działalnością gospodarczą.

Podstawową przesłanką warunkującą stosowanie przepisu art. 86 ust. 2a VATU jest wykonywanie przez podatnika
czynności „innych niż działalność gospodarcza”. Dla stwierdzenia, czy działalność lub czynności stanowią „cele inne
niż związane z działalnością gospodarczą” znaczenie ma, czy mieszczą się one w przedmiocie działalności danego
podmiotu. W przypadku więc wykonywania obok czynności, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, również
czynności niegenerujących opodatkowania tym podatkiem – w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy
czynności te należy uznać za odrębny, obok działalności gospodarczej, przedmiot działalności podatnika, czy też
czynności te towarzyszą działalności gospodarczej.
Analiza okoliczności faktycznych sprawy podatnika wskazuje, że zdaniem fiskusa nie ma on obowiązku określania
kwot podatku naliczonego do odliczenia zgodnie ze „sposobem określenia proporcji” w związku z uzyskiwaniem
przysporzeń z tytułu podejmowanych czynności. Przychody te związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Podatnik lokuje własne środki pieniężne na własne potrzeby. Działalność w aspekcie bycia posiadaczem obligacji czy
założenia lokaty opiera się na zwykłym zarządzaniu majątkiem, a z uzyskanych przysporzeń w formie odsetek od
obligacji czy lokat, nie jest prowadzona żadna inna działalność niż działalność gospodarcza polegająca na
prowadzeniu portalu. Tym samym, opisane przysporzenia należy uznać za związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą. Nie skutkują one koniecznością stosowania przez podatnika prewspółczynnika VAT.

Komentarz
Raz jeszcze okazuje się, że pojęcie „celu prowadzonej działalności gospodarczej” należy rozpatrywać w kontekście
definicji działalności gospodarczej w sposób wykraczający poza wykonywanie czynności opodatkowanych. Mieszczą
się w nim również działania czy sytuacje występujące w ramach działalności gospodarczej, jednakże niegenerujące
opodatkowania podatkiem VAT. Klasyczne przykłady takiego działania to otrzymywanie odszkodowań umownych czy
odsetek za nieterminowe dokonywanie płatności od kontrahentów, otrzymanie dywidendy, sprzedaż wierzytelności
„trudnych”, zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, otrzymanie tzw. prowizji brokerskiej
i wiele innych. Natomiast przez „cele inne” rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością
gospodarczą. Chodzi więc o cele prywatne (np. osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą), cele
statutowe (np. fundacji czy stowarzyszeń) czy wykonywanie władztwa publicznego (np. jednostki samorządu
terytorialnego, tak Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 13.11.2020 r., 0114-KDIP4-1.4012.537.2020.1.DP,
).
Inwestowanie w obligacje czy lokaty bankowe na szczęście nie wpływa więc na konieczność odliczania podatku
prewspółczynnikiem VAT. Tego rodzaju formy aktywności zyskują ostatnio na popularności z uwagi na postępującą
inflację. Dobrze więc, że podejmując próby minimalizowania strat związanych ze spadkiem wartości pieniądza, nie
zwiększamy jednocześnie strat związanych z rozliczeniami z urzędem skarbowym. Jest to jakieś pocieszenie.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 21.7.2022 r., 0113-KDIPT1-2.4012.362.2022.2.KW,

Inwestowanie w obligacje czy lokaty bankowe nie wpływa na konieczność stosowania prewspółczynnika VAT. Działania niegenerujące opodatkowania VAT, choć towarzyszące działalności gospodarczej, nie stanowią odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Interpretacja Dyrektora KIS potwierdza, że przysporzenia z inwestycji w instrumenty finansowe są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.