Prawomocny wyrok sądu spełnia warunek korekty SLIM VAT

Przedstawiamy kwestię korekty podatku VAT w kontekście prawomocnego wyroku sądu. Dowiedz się, kiedy spełniony zostaje warunek korekty i dlaczego nabywca nie musi czekać na faktury korygujące. Zobacz, jakie konsekwencje ma dla podatników wprowadzenie pakietu SLIM VAT i jakie są stanowiska organów podatkowych w takich sytuacjach.

Tematyka: korekta podatku VAT, prawomocny wyrok sądu, SLIM VAT, faktury korygujące, przedawnienie podatkowe, interpretacja indywidualna, Dyrektor KIS

Jeżeli korekta in minus wynika z orzeczenia sądu, momentem spełnienia warunku korekty jest wydanie
prawomocnego orzeczenia (lub uprawomocnienie). Z takim orzeczeniem może wiązać się konieczność
obniżenia podatku naliczonego przez nabywcę (który odzyskuje np. część zapłaconych środków). W takiej
sytuacji, nabywca nie powinien czekać w nieskończoność na wystawienie przez dostawcę faktur
korygujących. Obowiązek korekty podatku naliczonego nie jest od otrzymania faktury (ani zwrotu środków)
uzależniony. W tego typu sprawach, strony powinny też uwzględniać aspekt przedawnienia podatkowego.
Jeśli zobowiązanie się przedawni, także obowiązek korekty przestaje istnieć.
Zgodnie z art. 86 ust. 19a ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej:
VATU), w przypadku obniżenia podstawy opodatkowania, nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do
zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy
opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług lub kwoty podatku wykazanego na fakturze zostały
uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego te warunki
zostały spełnione. To oczywiście wynikająca z pakietu SLIM VAT reguła „upraszczająca” (w założeniu Ministerstwa
Finansów) rozliczenia faktur korygujących. Wprowadzona w życie z dniem 1.1.2021 r. na mocy ustawy z 27.11.2020
r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419, dalej:
ZmVATU20).
Uproszczenie dla nabywców jest dodatkowo o tyle umowne, że nowe przepisy nie uzależniają obowiązku korekty od
otrzymania faktury korygującej. Czasem trzeba skorygować podatek bez takiej faktury, a to trudne. Ani przepisy, ani
objaśnienia MF nie ustosunkowują się też do sytuacji, gdy korekta ceny wynika z ustaleń przed sądem (a więc
przede wszystkim z prawomocnych wyroków, ale też z ugody sądowej). A takie sytuacje często się zdarzają, bo
podatnikom zdarza się wchodzić ze sobą w spór. Jak w takich przypadkach rozumieć pojęcia „uzgodnienia”
i „spełnienia warunków korekty”? Z podpowiedzią przychodzi Dyrektor KIS.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik zawarł ze swoim dostawcą umowę na wykonanie i wdrożenie w części produkcyjnej podatnika systemu
informatycznego. Realizacja umowy została podzielona na etapy, po zakończeniu których dostawca wystawiał na
rzecz podatnika faktury VAT. Dwa pierwsze etapy udało się zrealizować, podatnik otrzymał faktury i dokonał na rzecz
dostawcy płatności (a także odliczył podatek naliczony). Dalszych faktur dostawca nie zdążył już wystawić.
W umowie zostało bowiem przewidziane, że całość dzieła miała zostać oddana najpóźniej do końca 2016 r. Wobec
opóźnień z terminowym wdrożeniem całości systemu i oddaniem dzieła – podatnik podjął w końcu decyzję
o odstąpieniu od umowy. Jednocześnie, podatnik wezwał dostawcę do natychmiastowego zwrotu kwot dotychczas
zapłaconych przez podatnika oraz do zapłaty kar umownych zastrzeżonych w umowie, a także do odbioru wszystkich
dostarczonych urządzeń.
Dostawca odmówił zapłaty przedmiotowych kwot oraz odebrania urządzeń. Podnosił bezskuteczność odstąpienia od
umowy. Podatnik złożył więc pozew do sądu. Sąd okręgowy nakazem zapłaty uznał w całości żądanie pozwu
i zasądził kwotę obejmującą wartość opłaconych dwóch faktur VAT za urządzenia wraz z odsetkami ustawowymi za
opóźnienie oraz kosztami procesu. Sąd apelacyjny utrzymał ww. wyrok w mocy. Sprawa została prawomocnie
rozstrzygnięta w grudniu 2021 r.. Dostawca wpłacił na rachunek bankowy podatnika zasądzoną dopiero w 2022 r. We
wpłaconej kwocie zawierają się kwoty brutto wynikające z obu opłaconych faktur oraz kara umowna należna
w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn leżących po stronie dostawcy.
Podatnik nie otrzymał jednak od dostawcy faktur korygujących. W świetle przepisów SLIM VAT podatnik nabrał
jednak wątpliwości, czy aby przypadkiem nie był zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego, który
odliczył na podstawie otrzymanych faktur zaliczkowych. A jeśli tak, to w jakim okresie rozliczeniowym powinien to
zrobić.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS rozstrzygnął sprawę wydając interpretacje indywidualną z 28.9.2022 r., 0111-KDIB3-
2.4012.340.2022.4.SR,
. Przypomniał przede wszystkim, że od 1.1.2021 r. dla powstania obowiązku
pomniejszenia VAT naliczonego ważny jest nie sam moment otrzymania faktury korygującej, a moment uzgodnienia
warunków obniżenia podstawy opodatkowania oraz moment spełnienia tych uzgodnionych warunków.
Zdaniem fiskusa, złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy oraz wystąpienie na drogę sądową z żądaniem
zwrotu zapłaconego wynagrodzenia za dostarczone urządzenia, nie powodowało obowiązku korekty podatku

naliczonego odliczonego w związku z nabyciem ww. urządzeń. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd kwestii
odstąpienia od umowy sprzedaży, podatnik zachował pierwotne prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego
z faktur dokumentujących dostawy ww. urządzeń. Dopiero prawomocny wyrok stwierdzający skuteczność
odstąpienia od umowy powoduje konieczność zmniejszenia podatku naliczonego. A skoro tak, nawet w sytuacji,
w której podatnik pomimo korzystnego dla siebie wyroku sądu – nie otrzymał faktur korygujących in minus,
obowiązkiem podatnika było dokonanie korekty odliczonego podatku naliczonego z otrzymanych faktur, w rozliczeniu
za okres, w którym doszło do uprawomocnienia się wyroku tj. w rozliczeniu za grudzień 2021 r.

Komentarz
Omawiana interpretacja pomaga zrozumieć definicję uzgodnienia i spełnienia warunku korekty w przypadku
rozstrzygnięć sądowych (ale np. także ugody sądowej). Przez uzgodnienie rozumie się ustalenie przez strony faktu
obniżenia wykazanego na fakturze pierwotnej wynagrodzenia. Natomiast spełnienie warunków oznacza ziszczenie
się zdarzenia stanowiącego przesłankę obniżenia wynagrodzenia. Fiskus przypomniał, że prawomocne orzeczenie
sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.
Zatem prawomocny wyrok sądu stanowi podstawę do wystawienia przez kontrahenta faktur korygujących. W sytuacji
gdy nabywca nie otrzyma od kontrahenta faktur korygujących, to zasadne jest dokonanie korekty podatku
naliczonego (uprzednio już odliczonego) w rozliczeniu za okres, w którym uprawomocnił się wyrok sądu. To wyrok
sądu materializuje „uzgodnienie” i „spełnienie warunków”. Pomocna refleksja, spełnieniem warunku nie jest więc np.
zwrot części kwoty zaliczki.
Oczywiście, art. 106j ust. 1 pkt 4 VATU stanowi, że fakturę korygującą wystawia się gdy po wystawieniu faktury
dokonano nabywcy zwrotu zapłaty. Sekwencja jest więc taka: najpierw zwrot, potem faktura. Wydaje się jednak, że
przepis ten ma charakter wyłącznie techniczny, określający kiedy wystawia się fakturę korygującą. Ale nie kiedy
korektę należy rozliczyć.
Sprawa ma też drugie dno. Chodzi o przedawnienie podatkowe. Przypomnijmy, że zobowiązanie podatkowe
przedawnia się po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Jeżeli przedawnia się zobowiązanie podatkowe, to wraz z nim przedawnieniu ulegają także inne elementy danego
stosunku prawno-podatkowego. W tym prawo (obowiązek) dokonania korekty - istnieje ono dopóki zobowiązanie nie
uległo przedawnieniu. Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego czasu od momentu powstania
zobowiązania podatkowego zobowiązanie to wygasa, a organ podatkowy, po upływie terminu przedawnienia, nie
może domagać się uregulowania (nie ma możliwości wyegzekwowania) należnego świadczenia.
No i podatnik miał w analizowanej sprawie wyjątkowego pecha. Podatek naliczony rozliczył bowiem w deklaracji za
grudzień 2015 r. z terminem płatności do 25.1.2016 r. A więc od końca 2016 r. liczony jest termin przedawnienia.
Upływa on zatem 31.12.2021 r. Termin przedawnienia na moment uprawomocnienia się wyroku jeszcze nie upłynął.
A to dlatego, że termin przedawnienia minął dopiero z końcem 2021 r. W tym samym więc miesiącu, w którym
uprawomocnił się wyrok sądu orzekający o zasądzeniu kwoty. Bardzo niefortunna koincydencja. Można by
opowiedzieć, że zwyciężyła neutralność – podatnik odzyskał środki, musi więc oddać podatek. Gorzej ma dostawca –
z opisu sprawy wynika, że nie zdążył wystawić faktur korygujących przed upływem przedawnienia. Dla niego zaś
wystawienie faktury to warunek konieczny, by odzyskać zapłacony VAT. Z tą neutralnością to więc nie do końca tak,
gdyż z całej sprawy z zyskiem wychodzi fiskus.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 28.9.2022 r., 0111-KDIB3-2.4012.340.2022.4.SR

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS wyjaśnia kwestie uzgodnienia i spełnienia warunku korekty w przypadku decyzji sądowych. Poznaj szczegóły dotyczące przedawnienia podatkowego i dowiedz się, kiedy obowiązkowa jest korekta podatku naliczonego. Sprawdź, jakie implikacje ma neutralność fiskusa w kontekście faktur korygujących.