Zakres prawa do odliczenia VAT z faktury dokumentującej nabycie kompleksowej usługi organizacji konferencji
Z perspektywy VAT świadczenie akcesoryjne w postaci „organizacji rozrywek podczas czasu wolnego w trakcie konferencji” może być elementem szerszego świadczenia pozwalającego zaznajomić się współpracownikom z kierunkami działań i strategią firmy. Sprawa dotyczy odliczenia VAT z faktury dokumentującej nabycie kompleksowej usługi organizacji konferencji przez Spółkę, która zlecała przygotowanie i obsługę imprez różnym podmiotom profesjonalnym, zajmującym się organizacją tego typu wydarzeń.
Tematyka: VAT, odliczenie VAT, konferencja, organizacja imprez, kompleksowa usługa, interpretacja podatkowa, wyrok NSA
Z perspektywy VAT świadczenie akcesoryjne w postaci „organizacji rozrywek podczas czasu wolnego w trakcie konferencji” może być elementem szerszego świadczenia pozwalającego zaznajomić się współpracownikom z kierunkami działań i strategią firmy. Sprawa dotyczy odliczenia VAT z faktury dokumentującej nabycie kompleksowej usługi organizacji konferencji przez Spółkę, która zlecała przygotowanie i obsługę imprez różnym podmiotom profesjonalnym, zajmującym się organizacją tego typu wydarzeń.
Z perspektywy VAT świadczenie akcesoryjne w postaci „organizacji rozrywek podczas czasu wolnego
w trakcie konferencji” może być elementem szerszego świadczenia pozwalającego zaznajomić się
współpracownikom z kierunkami działań i strategią firmy (co zapewnia spójność podejmowanych działań
promocyjnych i marketingowych).
Stan faktyczny
W komentowanym wyroku mamy do czynienia ze Spółką (dalej: Spółka) – podatnikiem VAT, który w celu promocji
produktów swojej grupy oraz zwiększenia rozpoznawalności i renomy marki organizuje różnorodne imprezy
i konferencje (dalej: Wydarzenia). W Wydarzeniach biorą udział pracownicy Spółki oraz różni współpracownicy,
kontrahenci, a czasami także osoby niepowiązane ze spółką. Zgodne ze stanem faktycznym:
• imprezy są wydarzeniami z zakresu sportu i kultury cieszącymi się dużym zainteresowaniem uczestników oraz
publiczności. Są one szeroko komentowane w mediach co wpływa na popularyzację marki;
• konferencje służą natomiast podsumowaniu roku finansowego i przedstawieniu wytycznych odnośnie do działań na
rok następny. W ramach takich konferencji odbywają się szczegółowe prezentacje dotyczące kierunków i planów
rozwoju Spółki. Ponadto podczas konferencji prezentowane są projekty, jakie miały miejsce w minionym roku, tak aby
pracownicy mogli podzielić się wiedzą i doświadczeniem.
Ze względu na skalę Wydarzeń Spółka zleca ich przygotowanie oraz obsługę podmiotom profesjonalnym,
zajmującym się organizacją tego typu wydarzeń. W ramach organizacji imprez różni usługodawcy świadczą
kompleksową usługę, na którą m.in. mogą się składać przygotowanie obiektów i techniki, organizacja zawodów
sportowych, logistyka i infrastruktura, w tym przygotowanie noclegów, terenów, parkingów, sprzętów, systemów
wizyjnych, toalet, ochrony, obsługa obiektów, zabezpieczenie przeciwpożarowe i medyczne, transport produkcyjny
i inne.
W przypadku zaś konferencji usługodawcy również świadczą kompleksową usługę, na którą m.in. mogą się składać
następujące elementy (świadczenia):
1. przygotowanie i organizacja obiektów, w których odbywa się konferencja, w tym zapewnienie niezbędnego
wyposażenia technicznego;
2. organizacja transportu do miejsca konferencji, w tym organizacja przelotów i komunikacji do i z lotniska oraz
przygotowanie gadżetów;
3. organizacja rozrywek podczas czasu wolnego, w tym przykładowo wstępów do parków wodnych, zwiedzanie
miasta, imprez tanecznych.
Co istotne w ramach usługi organizacji konferencji pracownikom zapewniane jest także zakwaterowanie i wyżywienie
– w tym napoje (również alkoholowe). Takie zakwaterowanie i wyżywienie w przypadku kilkudniowych konferencji
stanowi ich nieodłączny element.
Z tytułu świadczenia wspomnianych usług kompleksowych polegającej na organizacji Wydarzeń, usługodawcy
wystawiają na rzecz Spółki fakturę, na której wskazana jest jedna pozycja: „organizacja i produkcja
imprezy/konferencji” opodatkowana stawką VAT 23%, zaś w załączniku do niej znajduje się kosztorys, który
wskazuje zakres świadczeń, jakie obejmuje usługa. Z kosztorysu niekiedy wynika wartość poszczególnych
świadczeń wchodzących w skład nabywanej usługi, przy czym suma wartości tych świadczeń nie odzwierciedla
wartości całej nabywanej usługi dokumentowanej fakturą, gdyż nie uwzględnia ona wartości wynagrodzenia
Usługodawców.
Spółka zwróciła się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, chcąc potwierdzić, czy
ma prawo odliczyć pełną kwotę VAT wynikającego z faktur otrzymanych od usługodawców. Równocześnie w swoim
stanowisku Spółka stwierdziła, że powyższe uprawnienie będzie jej przysługiwało.
Stanowisko organu oraz sądów
W interpretacji indywidualnej z 13.1.2017 r. Organ uznał stanowisko Spółki za prawidłowe w zakresie prawa do
odliczenia naliczonego VAT wynikającego z nabycia usługi kompleksowej w postaci organizacji Wydarzeń, z tym że
Organ uznał za nieprawidłowe stanowisko Spółki w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia
świadczeń polegających na organizacji rozrywek podczas czasu wolnego w trakcie konferencji.
Powyższe organ argumentował brakiem powiązania danego nabycia z czynnościami opodatkowanymi, wskazując
w uzasadnieniu że w myśl art. 86 ust. 1 VATU podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę
podatku naliczonego jedynie wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje
podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, przy nabyciu których podatek został naliczony są lub będą
wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Spółka zaskarżyła interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W wyniku tej skargi WSA
uchylił zaskarżoną interpretację w części uznającej stanowisko Spółki za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał on,
że organ całkowicie pominął aspekt integracji pracowników i współpracowników Spółki w trakcie elementów
rozrywkowych towarzyszących konferencjom, jak również związaną z tym możliwość nawiązania kontaktów
i bliższego zapoznania się uczestników konferencji w trakcie jej mniej oficjalnej części. Zdaniem WSA sposobność ta
pozytywnie wpływa na efektywność pracowników i współpracowników w ramach pracy wykonywanej później na rzecz
Spółki.
Organ zaskarżył powyższy wyrok w całości skargą kasacyjną, zarzucając błędną wykładnię art. 86 ust. 1 i ust. 2
VATU, polegającą na niezasadnym przyjęciu, że w okolicznościach sprawy Spółka nabywa kompleksową usługę
organizacji i produkcji konferencji, w skład której wchodzi organizacja rozrywek podczas czasu wolnego w trakcie
konferencji, co doprowadziło do nieuprawnionego uznania przez Sąd pierwszej instancji, że Spółce będzie
przysługiwało z powyższego tytułu prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, gdyż nabycie
wymienionych świadczeń miałoby się wiązać z działalnością opodatkowaną Spółki.
Naczelny Sąd Administracyjny nie przychylił się jednak do stanowiska Organu i zdecydował o oddaleniu skargi
kasacyjnej argumentując, że: „Organ wadliwie określił cel spornego świadczenia, abstrahując od ogółu świadczeń
zapewnianych przez Spółkę w trakcie konferencji, jak też wadliwie wyważył korzyści, które z jego realizacji czerpie
Skarżąca oraz uczestnicy konferencji”.
Komentarz
Organizacja konferencji przez długi czas budziła u podatników (uzasadnione) wątpliwości w zakresie traktowania na
gruncie podatku VAT. Wynikały one przede wszystkim z treści ograniczenia prawa do odliczenia wskazanego w art.
88 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej: VATU), tj. wyłączenia
z odliczenia wydatków na noclegi oraz gastronomię stanowiących lwią część tego typu wydarzeń. Gdyby jednak
przyjąć, że świadczenia takie są elementem innej, szerszej usługi wyłączenie to nie znajdzie miejsca. W związku
z powyższym jasne jest, że w interesie podatników jest uznanie takiej konferencji za „świadczenie kompleksowe”
i traktowanie go jak całości w kwestii odliczenia podatku VAT. Jednak termin „świadczenie kompleksowe” – mimo że
funkcjonuje w praktyce (znajdującej swoje źródło w orzecznictwie TSUE) – nie jest zdefiniowany w przepisach VATU
ani Dyrektywy VAT.
Komentowany wyrok jest więc istotnym elementem, który może dać podatnikom wskazówki, jak odnaleźć się w takich
warunkach. Wyrok ten, w myśl dotychczasowej praktyki, powtarza typowe spostrzeżenia dot. uznania świadczenia
z usługę kompleksową m.in.: ocena tego, czy w stanie faktycznym sprawy mamy do czynienia z usługą
kompleksową, czy też świadczeniami niezależnymi i odrębnymi, powinno się dokonywać in concreto, przy
uwzględnieniu ogółu okoliczności, w jakich transakcja ma miejsce (wyrok TSUE z 25.2.1999 r., C-349/96,
,
Card Protection Plan Ltd przeciwko Commissioners of Customs and Excise); rozdzielanie i wyodrębnianie
poszczególnych usług, podobnie jak ich nieuzasadnione łączenie, uznaje się za zabieg sztuczny, pogarszający
funkcjonalność systemu VAT, co prowadzi do ograniczenia zasady neutralności podatku (wyrok TSUE z 27.9.2012 r.,
C-392/11,
, Field Fisher Waterhouse); gdy formalnie odrębne i dodatkowe świadczenia, nie są od siebie
niezależne – świadczenia te należy uważać za jednolitą czynność.(...), co w szczególności odnosić należy do
przypadku, gdy jedno lub kilka świadczeń formalnie stanowiących świadczenie dodatkowe nie stanowi dla podatnika
celu samego w sobie, lecz służy skorzystaniu w jak najlepszy sposób ze świadczenia głównego.
Co jednak interesujące, sąd odniósł się do opinii rzecznika generalnego w sprawie z 30.4.1998 r., C-94/97,
czyli zwrócił uwagę, że badany przypadek wpisuje się w sytuację, gdy z jednej strony do czynienia mamy ze
świadczeniami osobistymi na rzecz pracowników, ale ich celem jest osiąganie korzyści przez spółkę. W związku
z powyższym NSA przyznał, że charakter tych świadczeń powinien mieć znaczenie drugorzędne w porównaniu
z potrzebami czy też korzyściami biznesowymi, jakie z ich tytułu odnosi pracodawca.
Należy więc zapamiętać, że świadczenia mające na celu „integrację pracowników i budowanie poczucia jedności”
pozostają zdaniem NSA w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a pracownicy pozostający do
dyspozycji pracodawcy mogą co prawda czerpać z tego pewne korzyści, ale fakt ten nie powinien być w takich
sytuacjach przeważający.
Warto wspomnieć również jeszcze jedną kwestię. W treści swojego orzeczenia NSA nijako przytyka organowi
podatkowemu niekonsekwencję wynikającą z zanegowania prawa do odliczenia w zakresie czasu wolnego
pracowników, a równocześnie dopuszczenia takiego odliczenia w przypadku usług noclegowych i alkoholi. Samo
stwierdzenie nie jest oczywiście clue wyroku, ale może być ważną wskazówką dla podatników wchodzących w spór
z organami, gdyż wskazuje, że np. w przypadku zbierania argumentacji w podobnych sporach na etapie
postępowania sądowego zawsze warto spojrzeć nie tylko na to, z czym organ się nie zgodził, ale czasem również na
to, co nie zostało zakwestionowane.
Opracowanie i komentarz: Karol Sitek, starszy konsultant w dziale prawno-podatkowym PwC
Wyrok NSA z 11.6.2021 r., I FSK 1519/18,
Wyrok NSA potwierdza prawidłowość stanowiska Spółki w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego z nabycia usługi kompleksowej organizacji konferencji. Decyzja ta ma istotne znaczenie dla podatników w interpretacji prawa podatkowego dotyczącego świadczeń kompleksowych. Orzeczenie podkreśla konieczność uwzględnienia ogółu okoliczności transakcji przy ocenie charakteru usługi.