Obowiązkowy KSeF: Kary pieniężne za brak faktury ustrukturyzowanej

Pojawił się wreszcie długo wyczekiwany projekt przepisów dotyczących obowiązkowego systemu KSeF. Nowe rozwiązania przewidują nakładanie kar pieniężnych za brak faktury ustrukturyzowanej przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur. Termin wejścia w życie to 1.1.2024 r., więc czas na dostosowanie jest ograniczony. Ministerstwo Finansów zaskoczyło podatników sankcjami za nieprzestrzeganie obowiązku wystawiania faktur zgodnie z KSeF.

Tematyka: KSeF, faktura ustrukturyzowana, Krajowy System e-Faktur, kar pieniężnych, Ministerstwo Finansów, sankcje podatkowe, obowiązek faktur, podatek VAT, system e-Faktur, administracyjne kary pieniężne

Pojawił się wreszcie długo wyczekiwany projekt przepisów dotyczących obowiązkowego systemu KSeF.
Wejście w życie nowych rozwiązań nastąpi najprawdopodobniej dopiero 1.1.2024 r. Wbrew pozorom czasu
na dostosowanie jest jednak niewiele. Wraz z publikacją projektu poznaliśmy ogólne założenia Ministerstwa
Finansów odnośnie systemu obowiązkowego. Są pewne niespodzianki. Ministerstwo Finansów zaskoczyło
podatników przepisami sankcyjnymi. Naruszenie obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych będzie
równoznaczne z nakładaniem kar pieniężnych przez organy podatkowe.
Zgodnie z art. 2 pkt. 32a ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej:
VATU), faktura ustrukturyzowana to faktura wystawiona przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) wraz
z przydzielonym numerem identyfikującym tę fakturę w systemie. Zgodnie z kolei z art. 106nd ust. 2 VATU, KSeF to
system teleinformatyczny, służący m.in. do wystawiania, otrzymywania, przechowywania oraz umożliwiania dostępu
do faktur ustrukturyzowanych oraz powiadamiania o wystawieniu takiej faktury, a także m.in. do nadawania, zmiany
lub odbierania uprawnień do korzystania z systemu, powiadamiania podmiotów o nadanych lub odebranych
uprawnieniach czy też analizy i kontroli prawidłowości danych z faktur ustrukturyzowanych.
Od 1.1.2024 r. podatnicy będą zobowiązani do wystawiania faktur zasadniczo wyłącznie przy użyciu Krajowego
Systemu e-Faktur. A skoro jest to obowiązek, to muszą także istnieć stosowne środki przymuszające do jego
spełnienia. Ustawodawca przewidział takie środki. Za niesubordynację w zakresie wystawiania faktur
ustrukturyzowanych opornych podatników może dotknąć konieczność uiszczania kar pieniężnych.
Kary za brak faktury ustrukturyzowanej
Zgodnie z planowanymi rozwiązaniami, jeżeli podatnik wbrew obowiązkowi nie wystawi faktury przy użyciu
Krajowego Systemu e-Faktur, naczelnik urzędu skarbowego nałoży w drodze decyzji karę pieniężną do 100%
wysokości kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. W przypadku faktury bez wykazanego podatku kara pieniężna
wyniesie do 18,7% wysokości kwoty należności wykazanej ogółem na tej fakturze. Podobna sankcja (w założeniu)
dotknie podatników, którzy w okresie awarii Krajowego Systemu e-Faktur wystawili fakturę w postaci elektronicznej,
niezgodnie z udostępnionym wzorem. W obydwu wypadkach kara wyniesie nie mniej niż 1000 zł. Sankcje dopadną
też tych, którzy nie przesłali faktury wystawionej w okresie awarii KSeF do KSeF w celu przydzielenia numerów
identyfikujących te faktury w Krajowym Systemie e-Faktur (na co będzie siedem dni od dnia kończącego okres
awarii). Tu jednak minimalny próg kary wyniesie 500 zł.
Od karania są też pewne odstępstwa. Przykładowo kary pieniężne nie będą nakładane na podatnika będącego
osobą fizyczną, który za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo
skarbowe. Kara pieniężna ma być uiszczana bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego na rachunek bankowy
właściwego urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji o nałożeniu tej kary. Wpływy z kar
pieniężnych będą zasilać dochód budżetu państwa.

Komentarz
W sprawach nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej lub udzielania ulg w jej wykonaniu będą
stosowane przepisy m.in. art. 189d KPA. W konsekwencji, w zależności od wagi popełnionego wykroczenia kara
pieniężna w wyniku prowadzonego postępowania może być miarkowana. Wymierzając administracyjną karę
pieniężną, organ administracji publicznej powinien brać pod uwagę: wagę i okoliczności naruszenia prawa;
częstotliwość niedopełniania w przeszłości obowiązku; uprzednie ukaranie za to samo zachowanie; stopień
przyczynienia się strony; działania dobrowolnie podjęte przez stronę w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa;
wysokość korzyści, którą strona osiągnęła, a w przypadku osoby fizycznej - warunki osobiste strony, na którą jest
nakładana administracyjna kara pieniężna.
W przypadku, gdy do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, organ podatkowy będzie mógł także
odstąpić od nałożenia kary. Z drugiej strony przed nałożeniem kary pieniężnej organ podatkowy nie będzie wzywać
przedsiębiorcy do usunięcia stwierdzonych naruszeń przepisów prawa oraz skutków tych naruszeń.
Koncepcja „kary pieniężnej” to na gruncie VATU dość świeże spojrzenie. Do tej pory przepisy posługują się
koncepcją dodatkowego zobowiązania podatkowego. Chodzi tu np. o tzw. sankcję VAT z art. 112b i 112c VATU, ale
też naruszenia paragonowe – wystawienie faktury z NIP nabywcy do paragonu bez NIP (art. 106b ust. 5 i art. 109a
VATU).
Przepisy te budzą wątpliwości co do ich zgodności z przepisami wspólnotowymi, albo co do zgodności sposobu ich
stosowania przez organy z „duchem” Dyrektywy VAT. Przypominamy, że stosowanie sankcji w wysokościach
obligatoryjnych bez względu na okoliczności zostało zakwestionowane przez TSUE wyrokiem z 15.4.2021 r., Grupa

Warzywna Sp. z o.o., C-935/19,
, dlatego w ramach projektu SLIM VAT 3 procedowana jest stosowna zmiana
przepisów. Skoro państwa członkowskie są zobowiązane wykonywać swe kompetencje z poszanowaniem prawa
Unii, w tym z poszanowaniem zasady proporcjonalności (to co niezbędne do osiągnięcia celu), organy powinny mieć
możliwość miarkowania nakładanej sankcji VAT, uwzględniając w szczególności charakter i wagę naruszenia,
którego ukaraniu służy ta sankcja, oraz sposób ustalania jej kwoty.
Miejmy nadzieję, że z ww. sprawy ustawodawca wyciągnie wnioski tak, aby w przypadku sankcji związanych
z fakturami KSeF historia się nie powtórzyła.

Wprowadzenie obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych przy użyciu KSeF od 1.1.2024 r. wiąże się z możliwością nakładania kar pieniężnych na podatników. Sankcje obejmują kary do 100% wysokości kwoty podatku wykazanego na fakturze oraz minimalne kary za błąd w wystawieniu faktury w okresie awarii KSeF. Odstępstwa od kar obejmują m.in. osoby fizyczne i przypadki działania siły wyższej.