Obowiązkowy KSeF: Zakres podmiotowy i przedmiotowy

Pojawił się projekt przepisów dotyczących obowiązkowego systemu KSeF. Nowe rozwiązania mają wejść w życie 1.1.2024 r. Projekt ujawnił założenia Ministerstwa Finansów dotyczące systemu obowiązkowego, w tym zakres transakcji podmiotowych i przedmiotowych. Faktura ustrukturyzowana obejmie różne rodzaje czynności opodatkowanych, niezależnie od statusu kontrahenta. Ponadto, system KSeF będzie dotyczył także transakcji międzynarodowych. Decyzja derogacyjna umożliwia Polsce szeroki zakres fakturowania, obejmujący transakcje zagraniczne. Jednakże, odbiorcy zagraniczni nie muszą zgodzić się na korzystanie z KSeF. Zakres podmiotowy obowiązkowego fakturowania ustrukturyzowanego obejmie zarejestrowanych podatników VAT, z wyjątkiem tych korzystających z procedur szczególnych.

Tematyka: KSeF, faktura ustrukturyzowana, transakcje międzynarodowe, derogacja, podmioty VAT, stałe miejsce prowadzenia działalności, interpretacja prawa podatkowego

Pojawił się projekt przepisów dotyczących obowiązkowego systemu KSeF. Wejście w życie nowych
rozwiązań nastąpi najprawdopodobniej dopiero 1.1.2024 r. Wbrew pozorom czasu na dostosowanie jest
jednak niewiele. Wraz z publikacją projektu poznaliśmy ogólne założenia Ministerstwa Finansów odnośnie
systemu obowiązkowego. Jedna z większych wątpliwości wokół KSeF dotyczyła zakresu transakcji, które
będą nim objęte - zarówno przedmiotowego (rodzaj czynności opodatkowanych), jak i podmiotowego
(podatnicy wystawiający faktury ustrukturyzowane). Choć do ostatecznej wersji przepisów wciąż daleka
droga, dziś wiemy już nieco więcej.
Zgodnie z art. 2 pkt. 32a ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej:
VATU) faktura ustrukturyzowana to faktura wystawiona przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) wraz
z przydzielonym numerem identyfikującym tę fakturę w systemie. Zgodnie z art. 106nd ust. 2 VATU, KSeF to system
teleinformatyczny służący m.in. do wystawiania, otrzymywania, przechowywania, umożliwiania dostępu do faktur
ustrukturyzowanych oraz powiadamiania o wystawieniu takiej faktury. Służy także m.in. do nadawania, zmiany lub
odbierania uprawnień do korzystania z systemu, powiadamiania podmiotów o nadanych lub odebranych
uprawnieniach czy też analizy i kontroli prawidłowości danych z faktur ustrukturyzowanych.
Zakres przedmiotowy
Obligatoryjne wystawianie faktur ustrukturyzowanych założeniu dotyczy wszystkich czynności, których wykonanie
wymaga wystawienia faktury. Będą to więc przede wszystkim czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT
w Polsce, w tym krajowe dostawy towarów i świadczenie usług. Nie będzie ważny status kontrahenta. Faktura
ustrukturyzowana pojawi się nie tylko w obrocie profesjonalnym (B2B), lecz także konsumenckim (B2C) oraz na
rzecz organów publicznych (B2G). Przy użyciu KSeF będą wystawiane także faktury korygujące oraz faktury
dotyczące sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej. Zasady wystawiania faktur ustrukturyzowanych
będą również skierowane do podatników stosujących zwolnienia podmiotowe.
Co ważne faktura ustrukturyzowana dotyczyć będzie także transakcji sprzedażowych w obrocie międzynarodowym,
a więc np. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, eksportu towarów czy eksportu usług. Nie ma znaczenia, że
druga strona takich transakcji nie będzie w stanie odebrać faktury w systemie KSeF. W przypadkach, gdy miejscem
świadczenia jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju lub terytorium państwa trzeciego, lub
gdy odbiorcą faktury jest podmiot nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia
działalności gospodarczej na terytorium kraju, faktura ustrukturyzowana będzie udostępniana odbiorcy w uzgodnionej
z nim postaci. Podatnik nadal jednak jest obowiązany do oznaczenia tej faktury w sposób umożliwiający weryfikację
danych z faktury wystawionej przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur.
Zakres podmiotowy
Wiemy już, jakie transakcje dokumentowane będą obowiązkowo w sposób ustrukturyzowany. Czas więc zastanowić
się, jakie podmioty będą miały obowiązki KSeF. Odpowiadając najprościej: będą to w zasadzie wszyscy
zarejestrowani czynni podatnicy VAT, bo obowiązek wystawiania takich faktur nie będzie dotyczyć podatników
nieposiadających siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a także
podatników korzystających z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziale 7, 7a i 9 VATU (a więc
procedury nieunijnej dotyczącej niektórych usług, szczególnej procedury w zakresie świadczenia usług
międzynarodowego okazjonalnego przewozu drogowego osób, a także SOTI).
Co ciekawe system KSeF dotyczyć będzie też faktur RR (a więc podmiotów dokonujących nabyć od rolników
ryczałtowych). Fakturę ustrukturyzowaną wystawi więc podatnik zarejestrowany jako czynny podatnik VAT,
nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego.

Komentarz
Zgodnie z brzmieniem decyzji derogacyjnej Polska została upoważniona do wprowadzenia przepisów zakładających,
że stosowanie faktur ustrukturyzowanych, wystawianych na terytorium Polski, nie jest uzależnione od akceptacji
odbiorcy. Dzięki temu właśnie rozwiązaniu zakres czynności objętych obowiązkowym fakturowaniem
ustrukturyzowanym może być szeroki i obejmować transakcje zagraniczne, a konkretniej rzecz biorąc - transakcje
z podmiotami zagranicznymi. Komisja Europejska zastrzegła jednak, że przyznane Polsce upoważnienie nie powinno
naruszać prawa klientów do otrzymywania faktur tradycyjnych, np. w przypadku transakcji wewnątrzwspólnotowych.
Stąd też sposób udostępniania faktur ustrukturyzowanych powinien być z takimi podmiotami odpowiednio
uzgodniony. Nie mogą oni przecież korzystać z KSeF tak jak krajowi podatnicy. Odpowiednie uzgodnienie to jednak

co innego niż zgoda na wystawianie faktur ustrukturyzowanych. Zgoda ta nie będzie konieczna.
Zakres derogacji jest ograniczony do podatników mających siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium Polski. Takie dookreślenie zakresu podmiotowego może powodować pewne problemy
praktyczne. Sama kwestia posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce bywa w praktyce bardzo
problematyczna (z uwagi na wciąż niejednoznaczne kryteria interpretacyjne). Kłaniają się wnioski płynące m.in.
z wyroków TSUE z 16.10.2014 r., Welmory, C-605/12,
oraz z 7.5.2020 r., Dong Yang Electronics, C-547/18,
. To temat sam w sobie wykraczający poza ramy opracowania. Niezależnie oprócz określenia miejsca
świadczenia usług i możliwości stosowania odwróconego obciążenia, posiadanie fixed establishment w Polsce
będzie wywierało kolejny wpływ na rozliczenia. Skutki praktyczne mogą być daleko idące, zwłaszcza jeśli chodzi
o techniczną stronę fakturowania przez takie podmioty (często nieposiadające własnego personelu i zaplecza
technicznego w kraju, ty bardziej krajowych systemów finansowo-księgowych). Faktury ustrukturyzowane nie będą
zaś obowiązkowe w przypadku tych podmiotów zagranicznych, którzy są co prawda zarejestrowani do celów podatku
VAT na terytorium kraju, ale nie posiadają stałego miejsca prowadzenia działalności. Można się spodziewać, że
chodzić będzie np. o podmioty zarejestrowane wyłącznie ze względu na udział w transakcjach łańcuchowych,
o których mowa w art. 22 ust. 2 VATU.

Zakres derogacji jest ograniczony do podatników z siedzibą lub stałym miejscem prowadzenia działalności w Polsce. Wymóg ten może generować problemy praktyczne, zwłaszcza związane z interpretacją pojęcia 'stałego miejsca prowadzenia działalności'. Posiadanie takiego miejsca wpłynie istotnie na rozliczenia podatkowe. Podmioty zagraniczne zarejestrowane w Polsce, ale nieposiadające stałego miejsca działalności, nie będą zobowiązane do fakturowania ustrukturyzowanego.