WNT na podstawie faktury od podmiotu spoza UE

Nabycie towaru spoza UE w ramach transportu z innego kraju UE stanowi WNT, nawet bez unijnego numeru identyfikacyjnego dostawcy. Zasady rozliczeń VAT w transakcjach łańcuchowych wymagają szczególnej uwagi. WNT może dotyczyć także przemieszczeń nietransakcyjnych oraz wielostronnych transakcji łańcuchowych.

Tematyka: WNT, transakcje łańcuchowe, VAT, przemieszczenia nietransakcyjne, interpretacja indywidualna Dyrektora KIS

Nabycie towaru w ramach transportu z innego kraju UE od podmiotu pozaunijnego stanowi dla nabywcy
WNT, nawet jeśli dostawca nie posługuje się unijnym numerem identyfikacyjnym. Zasada ta obowiązuje
również w przypadku transakcji łańcuchowych. Wówczas należy pamiętać jednak o szczególnych zasadach
określających sposób rozliczeń VAT w łańcuchu.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU)
przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami,
które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż
terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę
towarów lub na ich rzecz. Aby doszło do WNT, zarówno dostawcą, jak i nabywcą towarów powinien być (z zasady)
podatnik lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary powinny służyć działalności gospodarczej
podatnika.
Z WNT możemy mieć do czynienia także w przypadku przemieszczeń nietransakcyjnych. Zgodnie z art. 11 ust. 1
VATU, WNT to również przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz,
należących do tego podatnika, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju na terytorium kraju,
jeżeli towary te zostały przez tego podatnika na terytorium tego innego państwa członkowskiego w ramach
prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również w ramach
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, albo zaimportowane, i towary te mają służyć działalności gospodarczej
podatnika.
Wreszcie, WNT może też występować w odmianie bardziej skomplikowanej, jako element wielostronnej transakcji
łańcuchowej, w której uczestniczą przynajmniej trzy podmioty. Wówczas należy pamiętać, że zgodnie z art. 22 ust. 2
VATU, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane
bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje
się wyłącznie jednej dostawie. Nie jest więc łatwo rozliczyć WNT, zwłaszcza gdy łańcuch dostawców jest długi i nie
wszyscy jego uczestnicy zdają sobie sprawę z konsekwencji VAT w danym państwie. Dowodem na to najnowsza
interpretacja Dyrektora KIS.
Czego dotyczyła sprawa?
Podatnik prowadzi działalność produkcyjną. Nabywa od podmiotu z siedzibą w Wielkiej Brytanii elementy instalacji
klimatyzacyjnych, które są wykorzystywane do celów produkcji w Polsce. Co ważne towary te są produkowane przez
spółkę niemiecką na terytorium Niemiec. Brytyjski sprzedawca nabywa je w Niemczech i dopiero wtedy odsprzedaje
je podatnikowi. Zgodnie z warunkami umowy podatnik odbiera urządzenia bezpośrednio od producenta, na
terytorium Niemiec. Dostawa urządzeń odbywa się w ten sposób, że towar jest odbierany przez podatnika od
producenta, a następnie przemieszczany do Polski własnym transportem podatnika lub przez przewoźnika;
ewentualnie: podatnik zleca wysyłkę towaru producentowi.
Brytyjski pośrednik nie jest zarejestrowany na terytorium Niemiec do celów tamtejszego VAT. Na fakturach
wystawianych przez pośrednika wskazane są brytyjskie dane. To zrodziło po stronie podatnika wątpliwość co do
sposobu rozliczeń. Z uwagi na powyższe podatnik uznał, że dokonał przemieszczenia towarów własnych z terytorium
Niemiec do Polski, a zatem powinien rozpoznać nietransakcyjne WNT, o którym mowa w art. 11 ust. 1 VATU.
Stanowisko Organu
Dyrektor KIS wydał w tej sprawie interpretację indywidualną z 23.3.2023 r., 0114-KDIP1-2.4012.609.2022.2.GK,
. Organ uznał, że występują tu dwie dostawy: między producentem (spółka z Niemiec) a pośrednikiem (z
Wielkiej Brytanii), oraz między pośrednikiem a podatnikiem. Towar transportowany jest bezpośrednio od producenta
do podatnika, są to więc transakcje łańcuchowe. Gdy podmiotem dokonującym faktycznego przemieszczenia
towarów był przewoźnik, działający na zlecenie podatnika (ostatniego podmiotu w łańcuchu), dostawę między
brytyjskim pośrednikiem a podatnikiem należy uznać za „ruchome” WNT.
Wbrew twierdzeniom podatnika przemieszczenie towarów z Niemiec do Polski nie stanowi więc przemieszczenia
własnych środków, o którym mowa w art. 11 ust. 1 VATU. Jeżeli wywóz towarów z danego państwa członkowskiego
Unii Europejskiej następuje w wyniku dokonania transakcji z ustalonym nabywcą w celu dostawy, tj. przeniesienia na
konkretny podmiot prawa do dysponowania wywożonym towarem jak właściciel, zachodzi wówczas transakcja
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów u sprzedawcy, której po stronie nabywcy odpowiada wewnątrzwspólnotowe
nabycie towarów. Dopiero gdy dla wywożonych towarów nie jest jeszcze znany nabywca lub towary mają służyć

czynnościom innym niż ich dostawa, wówczas występuje u podatnika wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
w przemieszczeniu własnych towarów, której odpowiada wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów przez ten sam
podmiot na terytorium państwa zakończenia transportu lub wysyłki. Z opisu niniejszej sprawy jednoznacznie wynika,
że przemieszczenie towarów nastąpiło do konkretnego nabywcy, tj. na rzecz podatnika. Ostatnia dostawa w łańcuchu
przedmiotowych dostaw stanowi WDT dla sprzedawcy, z kolei dla podatnika jako nabywcy WNT, ale transakcyjne.

Komentarz
Doskonale rozumiem wątpliwości podatnika. Nabył on z Niemiec towar od podmiotu, który nie posługuje się unijnymi
danymi identyfikacyjnymi (bo być może ich nie posiada). Podatnik nie wiedział więc, w jaki sposób miałby rozpoznać
WNT, jakie dane wpisać do deklaracji i informacji podsumowującej VAT UE. Z pewnością podatnik obawiał się reakcji
urzędu skarbowego, który zwraca uwagę na takie „niestandardowe” (w teorii, bo w praktyce niekoniecznie) sytuacje.
Stąd pomysł na wpisanie swoich własnych danych - zarówno po stronie dostawcy, jak i nabywcy. Dyrektor KIS ten
pomysł spacyfikował. I bardzo dobrze, również dla samego podatnika. Gdyby bowiem spełnione były przesłanki do
nietransakcyjnego WNT, podatnik powinien posłużyć się danymi identyfikacyjnymi krajowymi oraz niemieckimi,
których przecież nie posiada. Takie podejście skutkowałoby dla niego negatywnymi konsekwencjami, na pewno
w kraju wysyłki, ale być może także w Polsce.
Cały problem wynika zapewne z podejścia pośrednika z Wielkiej Brytanii. Nie jest on pewnie świadomy konieczności
rejestracji VAT w kraju wysyłki lub w kraju przeznaczenia, albo w ostateczności w jakimkolwiek innym kraju UE, aby
ratować się stosowaniem procedury trójstronnej uproszczonej WTT. Jest to niestety zjawisko często spotykane
w praktyce biznesowej. Wielu zagranicznych kontrahentów ignoruje zasady rozliczeń VAT w łańcuchach dostaw. Co
bardziej świadomi tej kwestii podatnicy mają więc problem podatkowy, a często także biznesowy, bo zgłaszając
swoje zastrzeżenia, narażają się na ostracyzm i groźbę braku współpracy. Niestety więc rozliczenia VAT w ramach
transakcji łańcuchowych to nadal droga przez mękę. Na nic zdają się kolejne modyfikacje przepisów podatkowych,
w tym także unijnych (w ramach pakietu quick fix).
Wróćmy jednak do omawianego przypadku: Dyrektor KIS trafnie rozstrzygnął sprawę. Niestety nie podpowiedział
podatnikowi, w jaki sposób powinien zaraportować transakcję do celów VAT (oczywiście, związany zakresem
zapytania interpretacyjnego nie miał takiego obowiązku). Moim zdaniem, mając tak solidną „podkładkę” pod
stosowanie art. 9 ust. 1 VATU, podatnik powinien rozpoznać WNT na podstawie faktury VAT od podatnika
brytyjskiego. Nie jest on co prawda literalnie „podatnikiem podatku od wartości dodanej”, ale powinien nim być
i powinien za takiego być traktowany. Transakcja powinna więc trafić do JPK. Oczywiście, wskazanie w niej numeru
VAT brytyjskiego wywoła na pewno reakcję urzędu skarbowego, który przypomni podatnikowi o Brexicie. Lepiej więc
może nie wskazywać żadnego numeru VAT oraz nie wykazywać transakcji w informacji podsumowującej. Organy
i tak pewnie o nią dopytają, ale mając interpretację indywidualną w ręku, podatnik w mig rozwieje wątpliwości
urzędników. O tyle więc dobrze się stało, że podatnik wystąpił o interpretację.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 23.3.2023 r., 0114-KDIP1-2.4012.609.2022.2.GK,

Dyrektor KIS potwierdził, że przemieszczenie towarów z Niemiec do Polski nie spełnia kryteriów nietransakcyjnego WNT. Podatnik, nabywając towary od brytyjskiego pośrednika, musi uwzględnić odpowiednie dane identyfikacyjne w rozliczeniach VAT. Pomimo trudności z rejestracją VAT, rozliczenia w transakcjach łańcuchowych pozostają problematyczne.