Darowizna udziałów w spółce bez VAT - nawet ta dokonana przez podatnika

Darowizna udziałów w spółce na rzecz małżonka nie podlega opodatkowaniu VAT, nawet jeśli dokonywana jest przez podatnika VAT. W przypadku, gdy działalność podmiotu nie obejmuje obrotu papierami wartościowymi, nabycie/sprzedaż udziałów innych spółek nie kwalifikuje się jako działalność gospodarcza w rozumieniu VATU. Artykuł omawia definicję świadczenia usług oraz warunki opodatkowania usług VAT, zwracając uwagę na konieczność prowadzenia działalności gospodarczej w ramach opodatkowania VAT.

Tematyka: darowizna udziałów, spółka jawna, opodatkowanie VAT, działalność gospodarcza, zarządzanie udziałami, interpretacja indywidualna, podatek od towarów i usług, KIS, transakcje opodatkowane

Darowizna udziałów w spółce na rzecz małżonka nie podlega opodatkowaniu VAT, nawet jeśli dokonywana
jest przez podatnika VAT. Ważne, by do zakresu prowadzonej przez dany podmiot działalności gospodarczej
nie wchodził obrót papierami wartościowymi. Wówczas bowiem czynność samego nabycia/sprzedaży
udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu VATU.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU)
przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów. Definicja świadczenia
usług jest bardzo szeroka. Aby uznać dane świadczenie za czynność opodatkowaną VAT, muszą istnieć dwa
podmioty: usługodawca i usługobiorca. Usługodawca musi coś „świadczyć”, a więc przysparzać drugiemu
podmiotowi korzyść. Z kolei usługobiorca w zamian za przysporzoną korzyść powinien zapłacić usługodawcy
wynagrodzenie. Ponadto między tymi zdarzeniami musi istnieć rozsądny związek przyczynowy. Dopiero wówczas
mamy do czynienia z usługą rozumianą jako czynność opodatkowana VAT.
Aby usługa podlegała opodatkowaniu, musi być wykonana przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 VATU działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub
usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób
wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na
wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Z powyższego zestawienia wynika więc, że nie każda czynność spełniająca szeroką definicję usługi podlega VAT.
Musi bowiem mieścić się także w pojęciu działalności gospodarczej. A z tym bywa różnie, także w przypadku, gdy
podmiotem dokonującym takiej czynności jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
Czego dotyczyła sprawa?
Podatniczka prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej w zakresie usług biura podatkowego.
Ponadto podatniczka jest wspólnikiem spółki jawnej, w której posiada udziały w wysokości 50%. Przedmiotem
działalności spółki są usługi hotelarskie. Spółka jawna także jest czynnym podatnikiem VAT.
25% praw i obowiązków wynikających z posiadanych udziałów (50%) podatniczka zamierza przekazać aktem
darowizny małżonkowi, z którym pozostaje we wspólności ustawowej majątkowej. Umowa spółki daje możliwość
przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę. Pozostali wspólnicy wyrażają na to zgodę.
Właścicielem rzeczy i nieruchomości oraz praw do majątku jest spółka, a nie jej wspólnicy, wobec czego,
w przypadku zbycia udziałów mężowi majątek spółki nadal pozostanie jej majątkiem.
Podatniczka nie prowadzi działalności gospodarczej, która zajmuje się obrotem udziałami, ani działalności w zakresie
zarządzania udziałami (np. działalności maklerskiej i brokerskiej). Podatniczka nie uczestniczy też w zarządzaniu
spółką jawną, której udziały będą przedmiotem darowizny na rzecz męża, w zakresie wykraczającym poza prawa
i obowiązki udziałowca. Udział w zarządzaniu polega na kontroli podmiotu w ramach wspólnego zarządzania
z pozostałymi wspólnikami. Decyzje podejmowane są wspólnie. Posiadanie udziałów w spółce nie było i nie jest
bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej. Podatniczka postanowiła potwierdzić,
czy darowizna udziałów w spółce jawnej dokonana na rzecz męża będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
Stanowisko Organu
Dyrektor KIS wydał w tej sprawie interpretację indywidualną z 22.3.2023 r., 0114-KDIP4-3.4012.720.2022.2.IG,
. Organ przypomniał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku
w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności
majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej
VAT. Są wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów)
wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu VATU. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy posiadacz papierów
wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada, albo gdy sprzedaż akcji, udziałów
prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej. Zatem nie każde uczestnictwo w zarządzie
przedsiębiorstwa pozwala na uznanie zarządzania za działalności gospodarczą, lecz tylko takie, które pociąga za
sobą dokonywanie transakcji opodatkowanych.
Organ uznał, że w analizowanym przypadku nie będą spełnione przesłanki warunkujące uznanie transakcji darowizny
udziałów w spółce jawnej za działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 VATU. Darowizna udziałów

w spółce jawnej na rzecz męża, pomimo że darczyńca jest podatnikiem VAT, nie będzie czynnością podlegającą
opodatkowaniu. Wskazana czynność będzie czynnością zwykłego zarządu majątkiem prywatnym, a nie przejawem
prowadzenia działalności gospodarczej.

Komentarz
Omawiana interpretacja potwierdza, że podatnik VAT może działać w pewnych aspektach swojego funkcjonowania
także jako nie-podatnik, jeśli dokonuje czynności poza swoją działalnością gospodarczą. Sprawa jest oczywista
w odniesieniu do tych podatników, którzy dokonują np. wyprzedaży swojego majątku prywatnego. W sytuacjach
takich jak ta wątpliwości są większe, bo posiadanie udziałów w spółce kojarzy się jednak z profesjonalną sferą
działalności.
Podobny problem dotyczy także podatników posiadających (i wynajmujących) nieruchomości na szeroką skalę. Dość
często można spotkać się z przypadkami, gdy podatnicy tacy opodatkowują część najmu (bo dokonywany jest
w ramach działalności), a część nie (bo ich zdaniem akurat dana nieruchomość stanowi majątek prywatny). Często
punktem odniesienia jest także fakt ujęcia (lub nie) danego lokalu w ewidencji środków trwałych. Moim zdaniem takie
rozróżnienie jest jednak ryzykowne. Definicja działalności gospodarczej z art. 15 ust. 2 VATU jest na tyle szeroka i na
tyle szeroko interpretowana, że w swoim pojemnym zakresie może też pomieścić najem często pozornie prywatny.
Chodzi przecież o wykorzystywanie towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów
zarobkowych.
Oczywiście NSA w uchwale siedmiu sędziów z 24.5.2021 r., II FPS 1/21,
, uznał, że to podatnik sam decyduje
o tym, czy najem jest prywatny, czy biznesowy. To jednak kwalifikacja na gruncie podatku dochodowego. Definicja
działalności gospodarczej na gruncie VATU jest inna, szersza i wykazująca się odmienną specyfiką. Skoro bowiem
nawet jednorazowa sprzedaż nieruchomości z majątku prywatnego może być uznana za działalność gospodarczą,
tym bardziej może być za taką uznana ciągła i zorganizowana działalność w zakresie najmu.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 22.3.2023 r., 0114-KDIP4-3.4012.720.2022.2.IG,

Interpretacja potwierdza, że darowizna udziałów w spółce jawnej na rzecz małżonka przez podatnika VAT nie podlega opodatkowaniu. Przeanalizowano kwestie działalności gospodarczej, zarządzania udziałami oraz rozróżnienie między działaniami w sferze prywatnej a działalnością gospodarczą. Sprawa ta ukazuje subtelne granice opodatkowania VAT w kontekście posiadania udziałów w spółce.