Prezydent podpisał ustawę dotyczącą weryfikacji płatności transgranicznych

Tematyka: Prezydent, ustawa, weryfikacja płatności, transgraniczne płatności, dostawcy usług płatniczych, VAT, obowiązki, ewidencja, CESOP, unifikacja VAT, e-commerce, kontrola podatkowa, obrót konsumencki, białe listy, Polski Ład, bezgotówkowe rozliczenia, B2B, B2C

Od 1.1.2024 r. wejdą w życie przepisy nakładające obowiązki na dostawców usług płatniczych. Prezydent
podpisał ustawę z 14.4.2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. z 2023 r. poz. 996). Nowe rozwiązania są „wymierzone” w odbiorców płatności, czyli przedsiębiorców
uczestniczących w międzynarodowym obrocie gospodarczym. To weryfikacja przepływów finansowych
dotyczących ich działalności jest bowiem istotą nowych rozwiązań. Fiskus zyska więc dodatkowe narzędzia
kontrolne. Uboczny efekt to dodatkowa możliwość weryfikacji, czy dany podmiot prowadzi działalność
gospodarczą.
Nowe przepisy zostaną wprowadzone do ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.
931; dalej: VATU). Chodzi konkretnie o art. 110a-110e VATU. Przepisy są skierowane nie do podatników, ale do
dostawców usług płatniczych w rozumieniu przepisów ustawy z 19.8.2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2022
r. poz. 2360; dalej: UsłPłU). Adresatami są więc banki krajowe i oddziały banków zagranicznych, instytucje kredytowe
i płatnicze, instytucje pieniądza elektronicznego, małe instytucje płatnicze, SKOK i biura usług płatniczych.
Na dostawców usług płatniczych nałożony będzie przede wszystkim obowiązek prowadzenia ewidencji odbiorców
płatności i samych płatności. Odbiorca płatności to osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna
niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, będąca odbiorcą środków pieniężnych
stanowiących przedmiot transakcji płatniczej. Co ważne, objęte obowiązkiem ewidencyjnym będą jedynie płatności
transgraniczne. To w ich przypadku płatnik (ten, który składa zlecenie płatnicze) znajduje się na terytorium jednego
państwa członkowskiego, a odbiorca płatności znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego albo na
terytorium państwa trzeciego.
Dostawca usług powinien realizować ww. obowiązek, o ile w ciągu kwartału wyświadczy na rzecz tego samego
odbiorcy płatności usługi płatnicze odpowiadające ponad 25 płatnościom transgranicznym. Liczbę płatności
transgranicznych oblicza się w podziale na poszczególne państwa członkowskie i poszczególne identyfikatory BIC
i IBAN. Próg 25 transgranicznych płatności ma być kalkulowany odrębnie dla poszczególnych państw członkowskich,
w których wykonane zostały usługi płatnicze. Próg oblicza się, biorąc pod uwagę usługi płatnicze świadczone przez
dostawcę usług płatniczych w jednym państwie członkowskim.
Obowiązki dostawców usług płatniczych
Dostawcy usług płatniczych będą mieli obowiązek przechowywania ewidencji w postaci elektronicznej przez okres 3
lat od zakończenia roku podatkowego, w którym nastąpiła płatność. Ewidencja będzie udostępniania państwu
członkowskiemu pochodzenia dostawcy usług płatniczych lub oraz Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej –
w przypadku dostawców usług płatniczych, dla których państwem członkowskim pochodzenia lub przyjmującym
państwem członkowskim jest Polska.
Obowiązki państw członkowskich i CESOP
Dane zawarte w ww. ewidencji będą przesyłane drogą elektroniczną do centralnego elektronicznego systemu
informacji o płatnościach (CESOP). Nie później niż dziesiątego dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale,
którego te dane dotyczą, CESOP da możliwości w zakresie przechowywania informacji, agregowania ich
w odniesieniu do każdego indywidualnego odbiorcy płatności, a także analizowania i udostępniania informacji
urzędnikom łącznikowym Eurofisc. To sieć służąca sprawnej wymianie ukierunkowanych informacji między
państwami członkowskimi, w ramach której państwa członkowskie wymieniają się informacjami w ramach
wielostronnego mechanizmu wczesnego ostrzegania w zakresie zwalczania oszustw w dziedzinie VAT.

Komentarz
Omawiane przepisy to (wyjątkowo) nie wymysł Ministerstwa Finansów, a przejaw dalszego unifikowania
i uszczelniania systemu VAT na szczeblu unijnym. Podstawą implementacji są kolejne dyrektywy unijne, będące przy
okazji częścią pakietu na rzecz zwalczania oszustw związanych z VAT w obszarze handlu elektronicznego ( e-
commerce). Stanowią więc uzupełnienie rozwiązań ujętych w tzw. pakiecie VAT e-commerce, obowiązującym już od
1.7.2021 r. w zakresie szeroko rozumianego handlu konsumenckiego.
Państwa członkowskie nie są w stanie samodzielnie uzyskać od dostawców usług płatniczych informacji niezbędnych
do kontroli transgranicznych dostaw towarów i świadczenia usług objętych VAT, zapewnienia prawidłowego
stosowania przepisów dotyczących VAT e-commerce i rozwiązania problemu oszustw związanych z VAT w sektorze
e-commerce. Organy unijne oczekują, że wprowadzone rozwiązanie uszczelni transgraniczny obrót konsumencki, na

czym skorzystać mają oczywiście uczciwi podatnicy. Ale to znana klisza pojęciowa, bo tak naprawdę to organy
podatkowe zyskają kolejne już bardzo zaawansowane narzędzie kontrolne. W przypadku większości zakupów
dokonywanych przez Internet płatności odbywają się z wykorzystaniem poleceń przelewu, poleceń zapłaty lub
płatności kartą, za pośrednictwem dostawców usług płatniczych. Dostawcy posiadają szczegółowe informacje
dotyczące płatności i odbiorcy płatności, które są konieczne do świadczenia usług płatniczych. Mogą więc
przedstawić organom podatkowym pełny obraz zakupów dokonywanych w Internecie. W naszych realiach nie jest to
pierwsze tego typu rozwiązanie - działa już STIR. Także rejestr tzw. białej listy oraz mechanizm podzielonej płatności
z koronnym udziałem rachunku VAT są rozwiązaniami, w których widać (wymuszoną) kooperację instytucji
finansowych z organami podatkowymi. Nie bez znaczenia są także inne rozwiązania „sprzyjające” obrotowi
bezgotówkowemu, w tym także wprowadzone w ramach tzw. Polskiego Ładu rozwiązania tzw. „Polski
bezgotówkowej”. O ile zwrot VAT w 15 dni to aberracja i w praktyce raczej nie działa, to brak stosowania terminali
płatniczych może już realnie zaszkodzić zobowiązanym do tego podatnikom.
Omawiane rozwiązanie jest uniwersalne. Dostawcy usług płatniczych nie zawsze wiedzą, czy dany płatnik jest
podatnikiem, czy jedynie prywatnym konsumentem. W związku z tym po przekroczeniu progu 25 płatności
transgranicznych na rzecz tego samego odbiorcy płatności w kwartale dostawcy usług płatniczych będą musieli
przechowywać informacje dotyczące wszystkich płatności otrzymanych przez danego odbiorcę płatności, bez
rozróżniania, czy płatnik jest konsumentem, czy podatnikiem. Opisywane regulacje będą miały zastosowanie w ten
sam sposób do płatności B2B i B2C.

Omawiane rozwiązanie jest uniwersalne. Dostawcy usług płatniczych nie zawsze wiedzą, czy dany płatnik jest podatnikiem, czy jedynie prywatnym konsumentem. W związku z tym po przekroczeniu progu 25 płatności transgranicznych na rzecz tego samego odbiorcy płatności w kwartale dostawcy usług płatniczych będą musieli przechowywać informacje dotyczące wszystkich płatności otrzymanych przez danego odbiorcę płatności, bez rozróżniania, czy płatnik jest konsumentem, czy podatnikiem. Opisywane regulacje będą miały zastosowanie w ten sam sposób do płatności B2B i B2C.