Zmiany w uldze rehabilitacyjnej i uldze na niepełnosprawne dziecko

Od 1.7.2023 r. rozszerzony zostanie zakres podmiotowy ulgi rehabilitacyjnej, umożliwiając dziadkom i wnukom korzystanie z ulgi. Rodzice i opiekunowie niepełnosprawnego dziecka nie będą musieli spełniać kryterium dochodowego. Z kolei SLIM VAT 3 przyniesie zmiany w ustawie o VAT i innych aktach prawnych. Ulga na dziecko niepełnosprawne zostanie rozszerzona, a limit dochodowy zniesiony. Planowane zmiany obejmują także brak limitu dochodowego dla ulgi na dziecko niepełnosprawne, uzależnionego dotąd od ilości dzieci oraz dochodów podatnika. Pojawi się także ulga rehabilitacyjna dla dziadków i wnuków, umożliwiając odliczenie wydatków rehabilitacyjnych od podatku.

Tematyka: ulga rehabilitacyjna, ulga na dziecko, niepełnosprawność, SLIM VAT 3, zmiany podatkowe, limit dochodowy, dziadkowie i wnuki

Od 1.7.2023 r. rozszerzony zostanie zakres podmiotowy ulgi rehabilitacyjnej. Będą z niej mogli korzystać
także dziadkowie względem niepełnosprawnych wnuków i vice versa. Z kolei rodzice i opiekunowie jednego
niepełnosprawnego dziecka nie będą musieli spełniać kryterium dochodowego w kontekście korzystania
z ulgi na dziecko. Obydwie zmiany mają mieć zastosowanie do dochodów osiągniętych w 2023 r., a więc
można z nich będzie skorzystać rozliczając PIT również za pierwszą połowę roku.
SLIM VAT 3 to projekt wprowadzający zmiany przede wszystkim w ustawie z 11.3.2004 r. o podatku od towarów
i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU). Tak zresztą wskazuje sama jego nazwa. Ale nie tylko VAT ulegnie
modyfikacjom. Uważne oko wychwyci, że nowelizacja dotyczy także „niektórych innych ustaw”. Jedną z nich jest
ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2647; dalej: PDOFizU).
Od 1.7.2023 r. pojawią się w niej dwie istotne zmiany o tzw. zabarwieniu społecznym. Z jednej strony, rozszerzona
zostanie w swoim zakresie ulga rehabilitacyjna. Z drugiej zaś strony, zniknie limit dochodowy dla ulgi na jedno
dziecko niepełnosprawne.
Ulga na dziecko niepełnosprawne bez limitu dochodów
Jednym z dostępnych odliczeń od podatku dochodowego jest tzw. ulga na dziecko. Zgodnie z art. 27f ust. 1
PDOFizU, podatnik ma prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę ulgi na każde małoletnie dziecko, w stosunku
do którego w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko
z nim zamieszkiwało, względnie sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie
orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik spełniał jeden z ww. warunków przysługuje
odliczenie w wysokości zależnej od ilości dzieci. Gdy podatnik ma dwoje dzieci - może odliczyć miesięcznie 92,67 zł
na każde dziecko. Gdy podatnik ma troje i więcej małoletnich dzieci – może odliczyć 92,67 zł odpowiednio na
pierwsze i drugie dziecko, 166,67 zł na trzecie dziecko i nawet 225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko. Ale gdy
ilość dzieci wynosi sztuk jeden, pojawia się dodatkowe kryterium ulgi a mianowicie wysokość dochodów podatnika.
W takich przypadkach podatnik może odliczyć miesięcznie 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika i jego małżonka, nie
przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł. A jeśli podatnik nie pozostaje w związku małżeńskim, może
skorzystać z ulgi jeśli jego dochody nie przekroczyły w roku podatkowym co do zasady kwoty 56 000 zł (tu są pewne
wyjątki).
Kryterium możliwości skorzystania z ulgi nie jest zaś póki co stan zdrowia dziecka. Obecnie więc rodzice dziecka
niepełnosprawnego sprawujący wspólnie opiekę ale osiągający dochody przekraczające ww. limity nie mogą
skorzystać z odliczenia. Od 1.7.2023 r. to się zmieni. Zgodnie z planowanym art. 27f ust. 2e PDOFizU, limity
dochodów nie będą dotyczyć podatnika (i jego małżonka), którzy wykonywali władzę, pełnili funkcję albo sprawowali
opiekę w stosunku do jednego dziecka, posiadającego orzeczenie albo decyzję, o których mowa w art. 26 ust. 7d
PDOFizU. Chodzi o:
• orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności,
określonych w odrębnych przepisach;
• decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę
socjalną;
• względnie o orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.
Ulga rehabilitacyjna dla dziadków i wnuków
Ulga rehabilitacyjna polega na odliczeniu określonych kwot od podstawy obliczenia podatku. Skorzystać z niej mogą
podatnicy – osoby niepełnosprawne albo utrzymujący bliskie osoby niepełnosprawne (takie jak konkretnie:
współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice
współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe). Ulga dotyczy wydatków na cele rehabilitacyjne
oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym
przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.
Od 1.7.2023 r. subtelnie rozszerzony zostanie katalog osób, na których otrzymaniu pozostają osoby
niepełnosprawne. Konkretnie, zostanie on rozszerzony o podatników utrzymujących osoby niepełnosprawne będące
ich dziadkami lub wnukami. W istocie więc katalog ten będzie równoważny z pierwsza grupą podatkową

w rozumieniu ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043; dalej:
PodSpDarU).

Komentarz
Opisywane zmiany nie wpisują się oczywiście w ideę Simple, Local and Modern VAT. Nic nie szkodzi. Należy je
bowiem ocenić pozytywnie (taka ocena komentatorom nowych rozwiązań podatkowych nieczęsto się zdarza).
Propozycje w omawianym zakresie pojawiły się na etapie parlamentarnych prac nad projektem w Komisji Finansów
Publicznych. O tyle więc może dobrze, że prace nad SLIM VAT 3 trwały naprawdę długo. Ustawodawca zdążył
dopisać do nowelizacji rozwiązania, które realnie wesprą podatników, jak się wydaje najbardziej potrzebujących. Brak
limitu kwotowego dla ulgi na dziecko niepełnosprawne potwierdza, że tego rodzaju wsparcie nie ma charakteru
socjalnego.

Propozycje zmian podatkowych, takie jak brak limitu dla ulgi na dziecko niepełnosprawne, zostały pozytywnie odebrane. Prace nad SLIM VAT 3 trwały długo, co pozwoliło uwzględnić rozwiązania wspierające najbardziej potrzebujących podatników. Nowelizacje mają charakter realnego wsparcia, a rozszerzenie ulg podatkowych otwiera nowe możliwości dla rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi.