Zmiany w podatku od spadków i darowizn od 1.7.2023 r.
Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą kolejny pakiet uproszczeń VAT, który zaczął obowiązywać od 1.7.2023 r. Zmiany dotyczą również podatku od spadków i darowizn, wprowadzając nowe kwoty wolne od opodatkowania i progi wyłączenia z opodatkowania dla różnych grup nabywców. Ustawa o podatku od towarów i usług doczekała się trzeciej kuracji „odchudzającej”, znanej jako SLIM VAT 3.
Tematyka: podatek od spadków, darowizny, zmiany, VAT, SLIM VAT 3, kwoty wolne od opodatkowania, progi wyłączenia, grupy podatkowe, nabycie majątku, zbiórki publiczne, beneficjenci, minimalne wynagrodzenie
Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą kolejny pakiet uproszczeń VAT, który zaczął obowiązywać od 1.7.2023 r. Zmiany dotyczą również podatku od spadków i darowizn, wprowadzając nowe kwoty wolne od opodatkowania i progi wyłączenia z opodatkowania dla różnych grup nabywców. Ustawa o podatku od towarów i usług doczekała się trzeciej kuracji „odchudzającej”, znanej jako SLIM VAT 3.
Prezydent podpisał ustawę z 26.5.2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1059), wprowadzającą kolejny pakiet uproszczeń VAT. SLIM VAT 3 zaczął obowiązywać od 1.7.2023 r. Wraz z nim znowelizowane zostały także rozwiązania wynikające z innych ustaw podatkowych. Zmiany nie ominą także podatku od spadków i darowizn. To ważne, bowiem planowane działania resortu finansów budziły w tym zakresie duże kontrowersje. Chodzi przede wszystkim o zakusy szerokiego opodatkowania tym podatkiem różnego rodzaju zbiórek publicznych. Ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej: VATU) doczekała się (wreszcie) swojej trzeciej kuracji „odchudzającej”, znanej powszechnie jako tzw. SLIM VAT 3. Wraz ze zmianą VAT znowelizowane zostaną także „niektóre inne ustawy” podatkowe, w tym m.in. ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043; dalej: PodSpDarU). Zmiany w tej materii dotyczą kwot wolnych od podatku i progów wyłączenia z opodatkowania dla nabywców z określonych grup. Przypomnijmy, że zasady opodatkowania tym podatkiem (w tym przede wszystkim wyłączenia od opodatkowania i zwolnienia z opodatkowania) zależą w dużej mierze od odpowiedniej relacji między obdarowanym i darczyńcą (spadkobiercą i spadkodawcą). Ważne jest zaliczenie do danej grupy podatkowej. Do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do grupy II zalicza zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Pozostałe podmioty niewykazujące ww. związków i relacji rodzinnych należą do grupy III. Wyłączenie z opodatkowania: progi w górę Zgodnie z art. 9 ust. 1 PodSpDarU, do 30.6.2023 r. opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej: • 10 434 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej; • 7878 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej; • 5308 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. Ww. wartości zostały doprecyzowane na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 10.10.2022 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. z 2022 r. poz. 2084). Począwszy od 1.7.2023 r. ww. kwoty (dla niektórych całkiem zauważalnie) wzrosną. Opodatkowaniu podlegać będzie nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej odpowiednio: • 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej; • 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej; • 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. Zmiany w zakresie zwolnienia z opodatkowania Zgodnie z art. 4a ust. 1 PodSpDarU, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez niektóre osoby z grupy I (konkretnie przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę), ale pod pewnymi warunkami. Jednym z nich jest udokumentowanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabycia środków pieniężnych, jeżeli wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 10 434 zł. Ww. przepis ulegnie przeformułowaniu. Teraz to wartość ostatniego nabycia doliczana będzie do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Oczywiście wzrośnie też kwota progowa (o czym była mowa wyżej). Komentarz Zmiany w ww. zakresie pierwotnie procedowane były przy okazji prac nad ustawą z 26.1.2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 803). Wprowadzały one zupełną nowość: dodatkowy limit progowy wyłączenia z opodatkowania w przypadku nabycia od wielu osób, odpowiednio: • 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej; • 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej; • 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. Zwłaszcza ten trzeci próg budził uzasadnione kontrowersje. Uderzał bowiem bezpośrednio w beneficjentów rożnego rodzaju zbiórek charytatywnych. Zakładając zrzutki od osób nienależących do dwóch pierwszych grup, oznaczałoby to konieczność opodatkowania darowizn od każdej złotówki ponad 54 180 zł. W przypadku milionowych zrzutek (np. na leczenie) o szerokim zasięgu darczyńców oznaczałoby to bardzo poważne obciążenie podatkowe, zdaniem niektórych komentatorów - uderzające w dużej mierze w osoby potrzebujące. Stosowne przepisy zdążyły już nawet zostać uchwalone. Ale zanim weszły w życie, resort uległ presji i zastąpił je przepisami SLIM VAT 3. Tu odgórnie odstąpiono od „zbiorczych progów”, nie szukając rozwiązań pośrednich (np. progi tylko na określone cele darowizn). Może to i lepiej - takie pośrednie rozwiązania często generują pole do nadużyć, ale też są znacznie droższe w utrzymaniu. Zmiana progów wyłączenia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn to urealnienie kwot wolnych od podatku, które z uwzględnieniem niedawnej drobnej korekty obowiązują od niemal dwóch dekad. Wówczas wynosiły one odpowiednio około 12-krotność, 9-krotność i 6-krotność ówczesnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nowe rozwiązanie to tak naprawdę ten sam mechanizm, ale w odniesieniu do aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł), jednak jedynie dla pierwszych dwóch grup podatkowych. Nabywcy z grupy III zyskają bardzo niewiele. To pewnego rodzaju cena, jaką musieli oni zapłacić za odstąpienie od opodatkowania zrzutek.
Zmiana progów wyłączenia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn to urealnienie kwot wolnych od podatku, dostosowane do aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nowe rozwiązanie wprowadza również dodatkowy limit progowy wyłączenia z opodatkowania w przypadku nabycia od wielu osób, co wpłynie szczególnie na beneficjentów zbiórek charytatywnych.