Dwa dni na wystawienie faktury WDT

Tematyka: Dyrektywa VAT, rozliczenia transakcji, WDT, WNT, eksport usług, fakturowanie, podatek VAT, raportowanie w czasie rzeczywistym

Komisja Europejska zaprezentowała zestaw nowelizacji przepisów Dyrektywy VAT pod hasłem VAT in digital
age. Motyw przewodni to uszczelnianie rozliczeń transakcji międzynarodowych przy wykorzystaniu
wyrafinowanych narzędzi opierających się o raportowanie w czasie rzeczywistym. Daleko idące zmiany
dotkną wewnątrzunijnych transakcji towarowych (WDT i WNT) oraz eksportu usług. Podatnicy dokonujący
tych transakcji będą mieli bardzo mało czasu na wystawienie faktury. Zostanie on bowiem zredukowany do
zaledwie dwóch dni.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 i 106i ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931;
dalej: VATU), podatnicy dokonujący WDT powinni rozpoznawać obowiązek podatkowy z tytułu tej transakcji
w momencie wystawienia faktury. Na co mają zresztą czas do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy.
Naruszenie tego terminu sprawia, że obowiązek podatkowy powstaje właśnie tego 15 dnia miesiąca. Powyższe
rozwiązanie opiera się na postanowieniach Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego
systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr) i nie budzi zasadniczych
kontrowersji co do kompatybilności i zgodności. W praktyce kontrowersje oczywiście bywają, ale to chleb powszedni
rozliczeń VAT.
Ale przepisy unijne odnośnie ogólnie rozumianych rozliczeń transakcji unijnych są archaiczne i niepraktyczne. UE
stara się je więc reformować, choć nie w sposób systemowy ale raczej „naszywając łaty” na co bardziej
podziurawione rozwiązania (przez te dziury wycieka bowiem VAT i rośnie luka). Nowym pomysłem na uszczelnienie
transakcji unijnych ma być nowe podejście do składania informacji podsumowujących VAT UE. Informacje VAT UE
mają być przekazywane w odniesieniu do poszczególnych transakcji, a nie zbiorczo, w sposób ustrukturyzowany. Co
jednak najważniejsze, termin przekazania danych wynosić ma dwa dni robocze od wystawienia faktury lub od dnia,
w którym faktura powinna była zostać wystawiona. Tego typu podejście wymusza też zmiany w sposobie
fakturowania WDT czy też eksportu usług. Jednym z przejawów tych zmian będzie fakturowanie ustrukturyzowane
zgodne z normą europejską (dotknie ono zresztą wszystkich innych transakcji opodatkowanych VAT).
To jednak nie wszystko. Radykalnie skróci się bowiem termin na wystawienie faktur dokumentujących dokonanie
WDT i eksportu usług.
Dużo mniej czasu na fakturę WDT
Jako się rzekło, w przypadku WDT i eksportu usług przepisy VATDyr w istocie przewidują termin wystawienia faktury
elektronicznej wydłużony do 45 dni od chwili wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku
podatkowego. Nie jest to założenie kompatybilne z nowym systemem sprawozdawczości VAT UE. Ten przecież
stworzono zgodnie z koncepcją przekazywania informacji w czasie rzeczywistym. Skoro podstawą
sprawozdawczości jest wystawienie faktury, taki termin spowoduje, że informacje o tych dostawach towarów
i świadczeniu usług docierałyby do organów podatkowych z nadmiernym opóźnieniem.
Z tego względu, czas do wystawienia faktury dokumentującej WDT lub eksport usług zostanie drastycznie skrócony.
Do zaledwie dwóch dni roboczych od wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego. To
więc w praktyce fakturowanie w czasie rzeczywistym.
Co więcej, funkcjonująca także dziś możliwość wystawiania faktur zbiorczych za miesiąc kalendarzowy stoi
w sprzeczności z celami reformy VAT in digital age. Z tego powodu propozycja unijna to uchylenie art. 223 VATDyr,
aby dalsze wystawianie faktur zbiorczych nie było już możliwe.
Zgodnie z obecnymi założeniami, nowe zasady mają wejść w życie 1.1.2028 r.

Komentarz
To kolejna rewolucja i nie chodzi wyłącznie o samo fakturowanie i raportowanie. Musimy pamiętać, że zgodnie z art.
20 ust. 1 VATU, w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia
faktury przez podatnika, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano tej
dostawy. Zgodnie zaś z art. 106i ust. 1 VATU, fakturę (również w zakresie WDT) wystawia się nie później niż 15. dnia
miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru. Wystawienie faktury to podstawowa
okoliczność określająca powstanie obowiązku podatkowego przy WDT. Dopiero opóźnienie w tym zakresie
„przekierowuje” podatnika na 15 dzień miesiąca następującego po miesiącu dostawy.
Uwzględniając analizowane propozycje zmian przepisów, wielce prawdopodobne jest, że zasady określania
obowiązku podatkowego przy WDT mocno się zmienią. W przypadku braku wystawienia faktury, obowiązek
podatkowy powstanie zapewne trzeciego dnia (roboczego?) po dokonaniu dostawy wewnątrzwspólnotowej. To

bardzo „ciasny” termin. Tym bardziej, że nie zawsze wiadomo jak rozumieć pojęcie „dokonania dostawy”. Gdy towar
wyrusza w trasę? A może gdy dopiero dojeżdża do kraju docelowego? Incoterms znów zyskają na znaczeniu.
Analogicznie zmienią się również zasady rozliczenia WNT (tych transakcji dotyczyć ma również raportowanie
w czasie rzeczywistym). Dziś zgodnie z art. 20 ust. 5 VATU, w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak
niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem
wewnątrzwspólnotowego nabycia. Niedawna nowelizacja pod szyldem SLIM VAT 3 zliberalizowała zasady odliczenia
VAT naliczonego od WNT (nie trzeba już mieć faktury w ręku). Nadal jednak podatnicy dokonujący WNT są często
w pozycji nieuprzywilejowanej. Muszą rozpoznawać transakcje na podstawie faktur, które bywają wystawiane
z dużym opóźnieniem. O tyle więc nowe rozwiązanie może mieć swoje korzystne skutki. Zdyscyplinuje bowiem
zagranicznych dostawców do bardzo terminowego wystawiania faktur i raportowania transakcji w VAT UE. O ile
faktycznie w praktyce taki będzie skutek, co trudno przewidzieć.
Omawiane rozwiązanie to w praktyce taki KSeF, ale mniej przyjazny. Wymaga bowiem od podatnika dwóch
czynności (wystawienie faktury + VAT UE w czasie rzeczywistym). Gdyby faktura od razu trafiała do organów
podatkowych, obciążenie administracyjne byłoby mniejsze. To wszystko sprawia, że dokonywanie transakcji unijnych
będzie z punktu widzenia VAT jeszcze większym wyzwaniem. Pamiętajmy, że WDT i WNT to często element
złożonego łańcucha dostaw. Tam trudno jest rozpoznać czy dana transakcja jest WDT czy może jednak dostawą
krajową. Rygoryzm fakturowania i raportowania VAT UE z pewnością nie ułatwi zadania i wzmoże presję
poprawności rozliczania tego typu transakcji. Skoro faktura ma być wystawiona w ciągu dwóch dni, czasu na
zastanowienie w zasadzie nie będzie.

Radykalnie skróci się bowiem termin na wystawienie faktur dokumentujących dokonanie WDT i eksportu usług. Zgodnie z obecnymi założeniami, nowe zasady mają wejść w życie 1.1.2028 r. To kolejna rewolucja, która sprawi, że dokonywanie transakcji unijnych będzie jeszcze większym wyzwaniem. Pamiętajmy, że WDT i WNT to często element złożonego łańcucha dostaw, a rygoryzm fakturowania i raportowania VAT UE z pewnością nie ułatwi zadania i wzmoże presję poprawności rozliczania tego typu transakcji.