Rewolucja w informacjach podsumowujących VAT UE – od 1.1.2028 r.

Komisja Europejska zaprezentowała propozycję rewolucyjnych zmian w systemie rozliczania VAT UE, w tym informacji podsumowujących. Aktualny system sprzyja wyłudzeniom i wymaga pilnej reformy. Nowe przepisy przewidują przekazywanie danych drogą elektroniczną, w odniesieniu do poszczególnych transakcji, w terminie dwa dni robocze od wystawienia faktury. Zmiany mają wejść w życie 1.1.2028 r.

Tematyka: VAT, UE, informacje podsumowujące, transakcje międzynarodowe, reforma, przekazywanie danych, rewolucja w systemie VAT, elektroniczne składanie informacji, unijne przepisy, 1.1.2028

VAT in digital age nadchodzi. Komisja Europejska zaprezentowała propozycję pakietu zmian w rozliczaniu
VAT, w tym również w zakresie transakcji międzynarodowych (unijnych). Od dawna wiadomo, że obecny
(„przejściowy” od dwudziestu lat) system jest nie tylko nieefektywny. Ale też sprzyja wyłudzeniom VAT.
Niestety UE nadal nie decyduje się na radykalną reformę. A jedynie na swoiste „łatanie” dziur, przez które,
owszem, być może i VAT wycieka. Ale które wynikają z legislacji wyjątkowo niekompatybilnej z dzisiejszymi
czasami. Toteż kolejna reforma dotknie instytucji informacji podsumowujących VAT UE. Będzie to prawdziwa
rewolucja.
Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; dalej:
VATU), podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych (w tym m.in. WDT, WNT, eksportu usług czy
przemieszczeń call-off stock) są obowiązaniu do składania informacji podsumowujących (znanych powszechnie jako
informacje VAT UE). Informacja VAT UE powinna zawierać m.in. właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla
transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany przez państwo członkowskie z właściwym prefiksem. A także
zagregowaną łączną wartość transakcji na rzecz danego kontrahenta, zrealizowanych w danym okresie.
Informacje podsumowujące pełnią istotną rolę w systemie unijnym. Pozwalają bowiem na „lustrzaną weryfikację”
transakcji w kraju członkowskim sprzedaży i zakupu. Organy podatkowe dwóch krajów członkowskich analizują
porównawczo dane zawarte w tych informacjach. To często pretekst do wszczynania czynności sprawdzających,
a czasem także znacznie bardziej sformalizowanych procesów weryfikacji poprawności rozliczeń. Ważne więc, by
informacje podsumowujące wypełniane były nie tylko poprawnie. Ale także „kompatybilnie” przez obydwie strony
danej transakcji.
Informacja podsumowująca VAT UE nie jest jednak z perspektywy organów podatkowych narzędziem doskonałym.
Po pierwsze – informacje składa się w terminie raportowania JPK, a więc do 25 dnia miesiąca następującego po
miesiącu powstania obowiązku podatkowego. W skrajnych przypadkach może to mieć miejsce nawet dwa i pół
miesiąca po dokonaniu transakcji. Po drugie – zawierają one jedynie zbiorcze wolumeny transakcji, bez możliwości
weryfikacji konkretnych czynności.
To wystarczające podstawy do zmiany pryncypiów tej instytucji, do których UE się właśnie przymierza. Zerknijmy
więc na te propozycje.
Informacje podsumowujące po nowemu – zmiany rewolucyjne
Zakres czynności raportowanych w VAT UE pozostanie bez zmian. Za wyjątkiem call-off stock, która jako taka ma
całkowicie odejść do lamusa. Nowe brzmienie art. 263 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr) przewiduje
jednak rewolucję w praktycznie każdym innym zakresie składania VAT UE. Spójrzmy na fundamenty tej rewolucji:
• informacje będą przekazywane w odniesieniu do poszczególnych transakcji, a nie zbiorczo;
• termin przekazania danych wynosi dwa dni robocze (!) od wystawienia faktury lub od dnia, w którym faktura
powinna była zostać wystawiona;
• przekazanie danych musi nastąpić drogą elektroniczną;
• informacje będą mogły być przekazywane bezpośrednio przez podatnika lub osobę trzecią w jego imieniu;
• przekazywanie danych powinno też odbywać się zgodnie z normą europejską, a więc w sposób ustrukturyzowany
(państwa członkowskie zachowają w tym zakresie elastyczność co do normy technicznej).
Prawda, że to prawdziwa rewolucja? Co do zakresu przekazywanych danych, zasadniczo będą to te same
informacje, które należy dziś przekazywać w ramach informacji podsumowujących. Będą one rzecz jasna
wyszczególnione dla poszczególnych transakcji, a nie zagregowane według nabywców. Dodano jednak także i nowe
pola. Chodzi o numer pierwotnej faktury w przypadku faktury korygującej, wskazanie rachunku bankowego, na
którym zostanie zaksięgowana płatność za fakturę, oraz uzgodnione terminy zapłaty kwoty transakcji.
Zgodnie z obecnymi założeniami, nowe zasady mają wejść w życie 1.1.2028 r.

Komentarz
Składanie informacji podsumowujących VAT UE jest ważne zwłaszcza od wejścia w życie unijnego pakietu znanego

jako quick fix. Zgodnie z art. 138 ust. 1a VATDyr, opodatkowanie WDT 0% stawką VAT nie ma zastosowania, jeżeli
dostawca nie dopełnił obowiązku składania informacji podsumowującej lub jeżeli złożona przez niego informacja
podsumowująca nie zawiera prawidłowych informacji dotyczących tej dostawy. Chyba że dostawca może należycie,
w sposób odpowiadający właściwym organom, uzasadnić swoje uchybienie. Art. 42 ust. 1a VATU implementuje ww.
przepis w pełni.
Jak na razie, nic nie wskazuje na to, aby w nowej rzeczywistości zasada ta miała ulec zmianie. Jeśli więc podatnik
dokonujący WDT spóźni się z wysłaniem informacji podsumowującej – a czasu będzie miał niezwykle niewiele –
straci prawo do 0% VAT przy transakcji wewnątrzwspólnotowej. A spóźnić może się przecież nie tylko z niewiedzy
albo z gapiostwa. Ale również ze względów czysto technicznych. Rośnie więc rygoryzm, łatwiej już było. Tak oto
unijny prawodawca po raz kolejny przerzuca na podatników ciężar swojego, jakby nie patrzeć braku możliwości
skutecznej weryfikacji rozliczeń transakcji wewnątrzwspólnotowych. Trochę szkoda, tym bardziej, że cały system
rozliczeń VAT od transakcji unijnych jest w swojej istocie groteskowy. Weźmy takie WDT i WNT – obydwie transakcje
powinny wymykać się efektywnemu opodatkowaniu. Jedna z uwagi na zwolnienie z prawem do odliczenia (u nas
znanym jako 0% VAT), druga z uwagi na neutralność odwrotnego obciążenia. Jednakowoż, rozliczenie tych
transakcji jest uciążliwe i niesie za sobą liczne ryzyka. Można by tego uniknąć np. rozszerzając OSS również na
klasyczne wewnątrzwspólnotowe transakcje B2B (a więc np. na WDT i WNT). Rozliczanie VAT w jednym okienku
rozwiązałoby problem (nieźle sprawdza się to np. przy WSTO). Ale póki co, władzom UE chyba na tym nie zależy.

Składanie informacji podsumowujących VAT UE odgrywa kluczową rolę w unijnym systemie podatkowym. Nowe przepisy przewidują rewolucyjne zmiany, takie jak przekazywanie danych w sposób ustrukturyzowany i w odniesieniu do poszczególnych transakcji. Podatnicy będą mieć zdecydowanie mniej czasu na przekazanie informacji, co może skutkować utratą prawa do preferencyjnej stawki VAT.