Inwestowanie przez fundusze w polskie spółki a podatek CIT

Oceniając czy fundusz emerytalny mający siedzibę w innym państwie Unii Europejskiej podlega zwolnieniu z podatku dochodowego w Polsce, nie można domagać się by działał on na analogicznych zasadach jak fundusze mające siedzibę w Polsce. Wyrok WSA w Gliwicach Pracowniczy Fundusz Emerytalny z siedzibą w Wielkiej Brytanii (dalej: PFE lub Fundusz) zwrócił się z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, w którym zapytał Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: KIS), czy podlega zwolnieniu z CIT na mocy art. 6 ust. 1 pkt 11a ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; dalej: PDOPru) i czy w związku z tym dochód osiągnięty ze sprzedaży udziałów w spółce mającej siedzibę w Luksemburgu będzie zwolniony z opodatkowania w Polsce, pomimo faktu że art. 3 ust. 3 pkt 4 PDOPru przewiduje opodatkowanie dochodów ze zbycia spółek, których większość aktywów stanowią nieruchomości położone w Polsce.

Tematyka: fundusz emerytalny, podatek CIT, spółki polskie, spółki zagraniczne, zwolnienie z podatku, interpretacja prawa podatkowego, wyrok WSA, zagraniczne fundusze inwestycyjne, zwrot podatku, zmiana praktyki podatkowej

Wyrok WSA w Gliwicach
Pracowniczy Fundusz Emerytalny z siedzibą w Wielkiej Brytanii (dalej: PFE lub Fundusz) zwrócił się z wnioskiem
o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, w którym zapytał Dyrektora Krajowej Informacji
Skarbowej (dalej: KIS), czy podlega zwolnieniu z CIT na mocy art. 6 ust. 1 pkt 11a ustawy z 15.2.1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587; dalej: PDOPru) i czy w związku z tym dochód
osiągnięty ze sprzedaży udziałów w spółce mającej siedzibę w Luksemburgu będzie zwolniony z opodatkowania
w Polsce, pomimo faktu że art. 3 ust. 3 pkt 4 PDOPru przewiduje opodatkowanie dochodów ze zbycia spółek, których
większość aktywów stanowią nieruchomości położone w Polsce.
W przedstawionym stanie faktycznym PFE wskazał, iż lokuje swoje środki m.in. obejmując udziały w innych osobach
prawnych. Jednym z takich podmiotów była spółka z siedzibą w Luksemburgu, która pośrednio, poprzez spółkę,
której była większościowym udziałowcem, posiadała nieruchomości położone w Polsce. Wartość tych nieruchomości
stanowiła ponad połowę wartości aktywów luksemburskiej spółki. W listopadzie 2019 r., (tj. przed opuszczeniem
przez Wielka Brytanię Unii Europejskiej, PFE sprzedał całość swoich udziałów w spółce luksemburskiej na rzecz
innego podmiotu. W momencie zbycia udziałów 50% wartości aktywów spółki luksemburskiej pośrednio stanowiły
nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
W swoim stanowisku PFE uważał, że spełnia wszystkie warunki do bycia zwolnionym z CIT, w szczególności
wskazując, że jedynym przedmiotem jego działalności jest głównie gromadzenie i lokowanie środków
przeznaczonych na wypłatę w ramach programu emerytalnego.
Interpretacją z 5.8.2021 r., 0111- KDIB1-2.4010.102.2021.2.MS,
, Dyrektor KIS nie podzielił stanowiska
zaprezentowanego w przedstawionym wniosku. Organ podatkowy stwierdził, że PFE, z uwagi na inwestowanie
w udziały w innych podmiotach, nie jest równoważny polskim funduszom emerytalnym, które nie mogą lokować
środków w taki sposób. Biorąc pod uwagę powyższą okoliczność PFE z siedzibą w innym kraju Unii Europejskiej
podlega opodatkowaniu CIT od dochodów osiąganych w Polsce.
Na wydaną interpelację Dyrektor KIS, Fundusz wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Gliwicach.
W wyroku z 15.2.2022 r., I SA/Gl 1396/21,
, skład orzekający podzielił stanowisko zaprezentowane przez
Fundusz. Sąd zarzucił Dyrektorowi KIS dokonanie niedopuszczalnej, rozszerzającej interpretacji art. 6 ust. 1 pkt 11a
lit. e PDOPru. W ocenie Sądu nie można dla celów zwolnienia z CIT wymagać, by fundusz niemający siedziby na
terytorium RP działał na zasadach identycznych, jak fundusze polskie, gdyż taki wymóg wynika nie w bezpośrednio
z brzmienia przepisu. Jednocześnie w komentowanym wyroku wskazano, że przy ocenie charakteru podmiotów
zagranicznych należy zwracać uwagę na specyfikę unormowań w państwach ich siedziby.

Komentarz
Komentowane wyżej orzeczenie przełamuje dotychczasową niekorzystną dla podatników linię orzeczniczą organów
podatkowych oraz sądów administracyjnych, zgodnie z którą lokowanie środków w udziały spółek prawa
handlowego,wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia z CIT (podkreślenia wymaga, że polskie fundusze
emerytalne nie mogą lokować posiadanych funduszy w udziały innych spółek).
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 11a PDOPru zwalnia się od podatku podatników posiadających siedzibę w innym niż
Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego
Obszaru Gospodarczego prowadzących program emerytalny, w zakresie dochodów związanych z gromadzeniem
oszczędności na cele emerytalne, spełniającym w lit. a-e określone warunki.
Przedmiotowy przepis wszedł w życie 1.1.2011 r. w celu ujednolicenia polskich przepisów podatkowych z regulacjami
prawa europejskiego. W wyniku nowelizacji rozszerzono katalog zwolnień o fundusze emerytalne z siedzibą poza
terytorium Polski.
Mając na uwadze różnice w funkcjonowaniu pomiędzy krajowymi a zagranicznymi funduszami, we wprowadzonym
pkt 11a określono dodatkowe warunki (lit. a-e), które muszą zostać spełnione łącznie aby dochody takie mogły
korzystać z przedmiotowego zwolnienia, których to spełnienie pozwala na objęcie zwolnieniem podmiotów
działających na analogicznych zasadach jak podmioty polskie.

Dotychczasowa praktyka sądów wskazywała, iż działalność zagranicznych funduszy musi być analogiczna jak
funduszy polskich. Przykładowo w wyroku z 28.8.2018 r., II FSK 2966/16,
, NSA orzekł, że zagraniczne
fundusze mogą korzystać ze zwolnienia, jeżeli będą obiektywnie porównywalne z funduszami zwolnionymi. Kwestią
sporną była możliwość zastosowania zwolnienia z CIT w odniesieniu do funduszy zagranicznych, które mają
możliwość szerszego inwestowania swojego kapitału na podstawie przepisów państwa rezydencji niż polskie
fundusze. Zgodnie z dotychczasowym restrykcyjnym podejściem sądów i organów podatkowych, inwestowanie
w udziały spółek prawa handlowego wykluczało możliwość zastosowania zwolnienia CIT na podstawie
komentowanego artykułu.
Odmienne stanowisko jednak wynika z orzeczeń TSUE. W wyroku TSUE z 10.4.2014 r. Emerging Markets Series, C-
190/12,
, wskazano iż TSUE akceptuje fakt, że podmioty działające w obrocie gospodarczym, mające siedzibę
w różnych państwach są tworzone i działają na podstawie różniących się między sobą przepisów i zasad. Jednak te
różnice nie mogą mieć decydującego wpływu na kwestię oceny porównywalności rezydentów i nierezydentów.
Przesłanką która powinna mieć decydujący wpływ na tę ocenę powinna być przesłanka oparta na ocenie celu
utworzenia danego podmiotu i funkcji ekonomicznych spełnianych przez ten podmiot - chodzi bowiem
o porównywalność podmiotów, a nie ich tożsamość (identyczność) w najdrobniejszych kwestiach dotyczących zasad
funkcjonowania (takich jak np. przepisy dotyczące aktywów, w które mogą inwestować fundusze).
WSA w Gliwicach powielił w/w wykładnię wskazując, iż sformułowanie to powinno być rozumiane jako działanie na
warunkach porównywalnych, a nie na identycznych. Dla zastosowania komentowanego zwolnienia nie jest zatem
wymagane, by zagraniczne fundusze podlegały identycznemu reżimowi prawnemu co podmioty krajowe.
Przyjąć zatem należy, że stanowisko zaprezentowane przez WSA w Gliwicach jest zatem przełomowe. Nie sposób
bowiem zgodzić się z dotychczasową praktyką organów podatkowych oraz sądów administracyjnych, zgodnie
z którymi fakt, iż zagraniczny fundusz ma możliwość inwestowania w udziały zagranicznych osób prawnych, zgodnie
z prawem państwa rezydencji, które zezwala na inne niż Polska formy lokowania aktywów przez fundusze
emerytalne, może oznaczać, że fundusz ten nie jest porównywalny do polskich funduszy emerytalnych,
a konsekwencji nie będzie mógł korzystać z przedmiotowego zwolnienia.
Jak podkreślił Sąd, nie można wymagać, by fundusz emerytalny z siedzibą w innym państwie UE działał na zasadach
dokładnie identycznych jak fundusze polskie. Dla zastosowania zwolnienia z CIT wystarczające powinno być
ustalenie, czy schemat działania takiego podmiotu jest podobny do funduszy krajowych.
Komentowany wyrok nie jest prawomocny i został zaskarżony do NSA. Miejmy nadzieję, że Sąd II instancji oddali
skargę kasacyjną Dyrektorowi KIS, bowiem może to skutkować zmianą niekorzystnej praktyki polskich organów
podatkowych w zakresie zwrotu podatku dla zagranicznych funduszy inwestycyjnych i emerytalnych.

Wyrok WSA w Gliwicach z 15.2.2022 r., I SA/Gl 1396/21,

Komentowany wyrok WSA w Gliwicach stanowi przełom w dotychczasowej praktyce organów podatkowych i sądów administracyjnych dotyczącej zwolnień z CIT dla zagranicznych funduszy emerytalnych. Decyzja ta może wpłynąć na zmianę niekorzystnej praktyki oraz otworzyć nowe możliwości dla podmiotów inwestujących w polskie spółki. Wyrok ten nie jest prawomocny i został zaskarżony do NSA, co może przyczynić się do bardziej klarownej interpretacji przepisów podatkowych.