Kurator dla sp. z o.o. w postępowaniu podatkowym

Kurator ustanowiony na mocy art. 138 § 3 OrdPU pełni rolę pełnomocnika ogólnego strony w postępowaniach podatkowych, działając jedynie w zakresie wskazanym przez sąd rejestrowy. W niniejszej sprawie Kurator dla Spółki został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi kasacyjnej, jednak ostatecznie skarga została odrzucona przez WSA w Gorzowie Wielkopolskim. Istotne jest, że Kurator nie posiadał umocowania do reprezentowania Spółki przed sądami administracyjnymi, co stanowiło decydujący argument dla odrzucenia skargi kasacyjnej przez sąd.

Tematyka: Kurator, spółka z o.o., postępowanie podatkowe, sąd rejestrowy, skarga kasacyjna, WSA, Gorzów Wielkopolski

Kurator ustanowiony na mocy art. 138 § 3 OrdPU jest pełnomocnikiem ogólnym strony w postępowaniach
podatkowych. Może on działać jedynie w zakresie wskazanym w postanowieniu sądu rejestrowego, co
oznacza, że z mocy prawa nie jest upoważniony do reprezentowania spółki w toku postępowania przed
sądami administracyjnymi.

Stan faktyczny sprawy
Postanowieniem z 4.4.2023 r., I SA/Go 33/23,
, WSA w Gorzowie Wielkopolskim odrzucił skargę J. spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji (dalej: Skarżąca, Spółka), wniesioną przez kuratora dla osoby
niezdolnej do czynności prawnych ‒ radcę prawnego S.K. (dalej: Kurator). Kurator został ustanowiony w związku
z brakiem powołania organów Spółki, na podstawie art. 138 § 3 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j.
Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; dalej: OrdPU). Kurator nie przedłożył dokumentu potwierdzającego powołanie zarządu
umożliwiającego działanie Spółki lub dokumentu upoważniającego wnoszącego skargę Kuratora do działania
w postępowaniu sądowym dotyczącym Skarżącej. Przedmiotowe postanowienie doręczono Kuratorowi 11.4.2023 r.
Pismem z (...) maja 2023 r. Kurator wniósł skargę kasacyjną na ww. postanowienie, w której wskazał, że zakres jego
umocowania wynika z postanowienia SR Wydział Gospodarczy KRS (dalej: Sąd rejestrowy) z dnia (...) października
2022 r. Wyjaśnił, że jako kurator powołany przez Sąd rejestrowy występował już przed NSA i sąd ten nie znalazł
podstaw do pozbawienia go prawa do reprezentowania Spółki. WSA w Gorzowie Wielkopolskim, uznając zaś, że ma
wątpliwości odnośnie do umocowania kuratora, ustanowionego na podstawie art. 42 KC, mógł je wyjaśnić w drodze
zwrócenia się do Sądu rejestrowego o zakres umocowania kuratora lub zawiesić postępowanie do czasu
ustanowienia kuratora, na podstawie art. 30 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259; dalej: PostAdmU).
Na podstawie zarządzenia przewodniczącego wydziału z 15.5.2023 r. Kurator Skarżącej został wezwany do
usunięcia braków formalnych skargi kasacyjnej, w terminie 7 dni, pod rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej (art. 178
w zw. z art. 176 § 2 PostAdmU) przez:
• złożenie dokumentu potwierdzającego powołanie zarządu umożliwiającego działanie Spółki lub dokumentu
upoważniającego wnoszącego skargę kasacyjną Kuratora do działania w postępowaniu sądowym dotyczącym
Skarżącej,
• wykazanie, że Kurator spełnia przesłanki, o których mowa w art. 175 § 1-3 PostAdmU.
W odpowiedzi na ww. wezwanie Kurator wyjaśnił, że jest radcą prawnym. Jednocześnie przedłożył informację
odpowiadającą odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców KRS.
Stanowisko WSA w Gorzowie Wielkopolskim
Kluczowe w niniejszej sprawie jest to, że ustanowiony dla Spółki Kurator został wyznaczony na podstawie art. 138 §
3 OrdPU. Kurator ustanowiony na mocy tego przepisu jest pełnomocnikiem ogólnym strony w postępowaniach
podatkowych (art. 138d § 3 OrdPU). Co ważne, może on działać jedynie w zakresie wskazanym w postanowieniu
Sądu rejestrowego (art. 42 § 3 KC). Oznacza to, że taki kurator z mocy prawa nie jest upoważniony do
reprezentowania Spółki w toku postępowania przed sądami administracyjnymi.
W związku z powyższym WSA w Gorzowie Wielkopolskim poddał ocenie postanowienia, na mocy których Sąd
rejestrowy wyznaczył radcę prawnego kuratorem dla Spółki, i wskazał, że:
• postanowieniem z (...) lipca 2020 r. Sąd rejestrowy ustanowił Kuratora dla Spółki na okres nieprzekraczający
jednego roku, upoważniając go do podejmowania czynności mających na celu niezwłoczne powołanie organów
Spółki, a w razie potrzeby jej likwidację oraz do działania we wszystkich sprawach podatkowych w zakresie podatku
od towarów i usług za miesiące od listopada 2016 r. do lipca 2017 r. oraz będących jego następstwem
postępowaniach egzekucyjnych i innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych;
• postanowieniem z (...) września 2021 r. Sąd rejestrowy przedłużył okres ustanowienia dla Spółki Kuratora do dnia
(...) lipca 2022 r. i zmienił zakres jego upoważnienia do reprezentowania Spółki w celu przeprowadzenia
postępowania odwoławczego w zakresie ww. podatku w związku ze złożonym przez Kuratora Spółki odwołaniem od
decyzji podatkowej oraz do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego;

• postanowieniem z (...) października 2022 r. Sąd rejestrowy przedłużył okres ustanowienia dla Spółki Kuratora do
(...) lipca 2023 r. i zmienił zakres jego umocowania w ten sposób, że upoważniono go do przeprowadzenia
postępowania odwoławczego w zakresie podatku od towarów i usług za miesiące od listopada 2016 r. do lipca 2017
r. w związku ze złożonym przez Kuratora Spółki odwołaniem od decyzji podatkowej oraz do przeprowadzenie
postępowania egzekucyjnego z uwagi na to, że ww. Spółka nie posiada aktualnie organu powołanego do jej
reprezentowania.
Z powyższego wynika, że Kurator ustanowiony dla Spółki w trybie art. 138 § 3 OrdPU upoważniony jest do
prowadzenia postępowania odwoławczego przed organem podatkowym. Z treści ww. postanowień Sądu
rejestrowego nie wynika, by Kurator mógł reprezentować Spółkę przed sądami administracyjnymi, w tym inicjować
postępowanie przed NSA. Postępowanie przed sądem administracyjnym, pomimo że zapoczątkowane jest
wniesieniem skargi za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżony akt, w żadnym wypadku nie może być
traktowane jako dalszy ciąg postępowania przed tym organem. Sądy administracyjne sprawują wymiar
sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej (art. 1 ustawy z 25.7.2002 r. Prawo o ustroju
sadów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2492), dlatego nie ma mowy o jakiejkolwiek ciągłości pomiędzy
jednym a drugim postępowaniem (postanowienie NSA z 20.12.2006 r. I FSK 1226/06,
). Treść
przedmiotowych postanowień była czytelna i jasna, a WSA w Gorzowie Wielkopolskim nie znalazł podstaw, by
zwrócić się do Sądu rejestrowego o wyjaśnienie wątpliwości odnośnie do zakresu umocowania kuratora.
W ocenie WSA w Gorzowie Wielkopolskim nie ma uzasadnienia wniosek o zawieszenie postępowania do czasu
ustanowienia kuratora na podstawie art. 30 PostAdmU, zgodnie z którym dla strony niemającej zdolności procesowej,
która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej
reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej
stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Tylko strona przeciwna ‒ w niniejszej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej ‒
mogłaby wystąpić do sądu administracyjnego z wnioskiem o ustanowienie kuratora dla Spółki, jeżeli miałaby zamiar
podjąć przeciwko niej czynność niecierpiącą zwłoki. Uprawnienie takie nie przysługuje zaś Kuratorowi, który
reprezentował Spółkę w postępowaniu podatkowym.
Odnosząc się z kolei do argumentu, że Kurator występował już przed NSA, a sąd ten nie znalazł podstaw do
pozbawienia go prawa reprezentowania Spółki, wyjaśnić należy, że WSA w Gorzowie Wielkopolskim z urzędu ma
wiedzę o ww. postępowaniach. Uprawnienie Kuratora do występowania przed NSA związane jednak było z faktem,
że przedkładał on do akt postępowania postanowienia Sądu rejestrowego o rozszerzeniu zakresu umocowania
kuratora o działanie we wszystkich postępowaniach sądowoadministracyjnych. Podkreślić przy tym należy, że nie
dotyczyło to Spółki. W przypadku tego podmiotu (obecnie) Kurator Spółki nie przedłożył stosownego postanowienia
Sądu rejestrowego rozszerzającego zakres jego działania w imieniu Skarżącej na postępowanie przed sądami
administracyjnymi.
Mając na uwadze powyższe, WSA w Gorzowie Wielkopolskim uznał, że Kurator Spółki, mimo że jest radcą prawnym,
nie posiadał umocowania do złożenia skargi kasacyjnej na postanowienie z 4.4.2023 r. Nie przedłożył bowiem
postanowienia Sądu rejestrowego, z którego by wynikało jego prawo do działania w imieniu Spółki przed sądami
administracyjnymi, w tym przed NSA. Nie nadesłał również dokumentu potwierdzającego powołanie zarządu
umożliwiającego działanie Spółki. Z kolei z nadesłanej informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru
przedsiębiorców KRS nie wynika, by Spółka posiadała organy władne reprezentować ją w postępowaniu
sądowoadministracyjnym.
W konsekwencji WSA w Gorzowie Wielkopolskim, na podstawie art. 178 w związku z art. 197 § 2 PostAdmU,
odrzucił skargę kasacyjną.

Komentarz
Przedmiotem analizy WSA w Gorzowie Wielkopolskim na gruncie rozpatrywanej sprawy był zakres umocowania
kuratora ustanowionego na podstawie art. 138 § 3 OrdPU, a także sposób wykazania przysługującego temu
podmiotowi umocowania. Taki kurator wyznaczany jest m.in. dla osoby prawnej (tu: sp. z o.o.), która nie może
prowadzić swoich spraw wskutek braku powołanych do tego organów. Jak wskazuje się w orzecznictwie, brak
organów oznacza, że brak jest możliwości przyjęcia korespondencji kierowanej do spółki. Organ podatkowy nie może
doręczyć pisma spółce bez zarządu inaczej niż na ręce wyznaczonego uprzednio kuratora. Dlatego dokonane przez
organ podatkowy doręczenia wobec spółki bez zarządu w inny sposób niż poprzez kuratora nie są skuteczne (wyrok
WSA w Olsztynie z 22.9.2021 r., I SA/Ol 547/21,
). Art. 138 § 3 OrdPU reguluje jednak udział kuratora jedynie
w postępowaniu podatkowym, nie zaś ‒ jak błędnie twierdził Kurator Spółki w rozpoznawanej sprawie ‒
w postępowaniu sądowoadministracyjnym i przed NSA.

Postanowienie WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 6.6.2023 r., I SA/Go 33/23,

Kurator dla sp. z o.o. ustanowiony na mocy art. 138 § 3 OrdPU jest pełnomocnikiem ogólnym strony w postępowaniach podatkowych, ale nie ma uprawnienia do reprezentowania spółki przed sądami administracyjnymi. W niniejszej sprawie Kurator nie spełnił warunków umożliwiających złożenie skargi kasacyjnej, co skutkowało odrzuceniem skargi przez WSA w Gorzowie Wielkopolskim.