Nabycie uprawnień emerytalnych a wypowiedzenie umowy

Orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczące nabycia uprawnień emerytalnych a wypowiedzenia umowy o pracę w przypadku redukcji zatrudnienia. Pracownik nie może być zwolniony jedynie z tego powodu. Kryterium nabycia uprawnień emerytalnych jest uznane za obiektywne i społecznie uzasadnione doboru pracownika do zwolnienia.

Tematyka: nabycie uprawnień emerytalnych, wypowiedzenie umowy o pracę, Sąd Najwyższy, redukcja zatrudnienia, zakaz dyskryminacji, wiek emerytalny

Jak wynika z orzeczenia SN, nabycie uprawnień emerytalnych i – pośrednio – osiągnięcie wieku
emerytalnego, stanowi dopuszczalne i społecznie uzasadnione kryterium doboru pracownika do zwolnienia
w przypadku redukcji zatrudnienia. Nie może natomiast stanowić samoistnej przyczyny wypowiedzenia
pracownikowi umowy o pracę.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że zastosowane przez pracodawcę kryterium doboru do zwolnienia (nabycie przez
pracownika uprawnień emerytalnych), chociaż nie odnosiło się do oceny przydatności pracownika z punktu widzenia
pracodawcy oraz do wyników jego pracy, to jednak stanowiło obiektywną i społecznie usprawiedliwioną przesłankę
doboru do zwolnienia, która nie stanowiła dyskryminacji ze względu na wiek. Sąd Najwyższy uzasadnił to w taki
sposób, że wytypowanie do zwolnienia pracownika, który po rozwiązaniu stosunku pracy ma zapewnione środki
utrzymania (w postaci świadczeń emerytalnych), stanowi akceptowane społecznie kryterium doboru do zwolnienia.
Nie pozbawia go bowiem środków utrzymania, których byłby pozbawiony pracownik nieposiadający uprawnień
emerytalnych.
Ustawodawca nie definiuje katalogu dopuszczalnych kryteriów doboru do zwolnienia. Zdaniem SN muszą one być
obiektywne i sprawiedliwe. Nie mogą naruszać zasady niedyskryminacji. Powinny być także zrozumiałe dla
pracownika. Pracodawca może zastosować takie kryteria, które umożliwiają wyselekcjonowanie pracowników
mających cechy przez niego pożądane (np. wykształcenie, staż pracy, zdobyte doświadczenie). Dopóki decyzja
pracodawcy nie ma charakteru arbitralnego, dopóty pracodawca może kierować się także względami, które nie
odnoszą się do sytuacji zawodowej pracownika (takimi jak jego sytuacja rodzinna czy osobista).
Komentowane orzeczenie potwierdza utrwalony w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym wypowiedzenie umowy
o pracę uzasadnione nabyciem prawa do emerytury jest nieuzasadnione i narusza zakaz dyskryminacji ze względu
na wiek (por. wyrok SN z 19.3.2008 r., I PK 219/07,
; uchwała (7) SN z 19.11.2008 r., I PZP 4/08, niepubl.).
Jednak gdy nabycie uprawnień emerytalnych i pośrednio osiągnięcie wieku emerytalnego stanowi jedynie przyjęte
przez pracodawcę kryterium doboru do zwolnienia, a nie samą przyczynę wypowiedzenia, to jest dopuszczalne
i społecznie uzasadnione (tak np. wyroki SN z 3.12.2003 r., I PK 80/03, niepubl. oraz z 15.10.1999 r., I PKN 111/99,
).
Wyrok SN z 19.1.2016 r., I PK 72/15

Komentowane orzeczenie potwierdza, że wypowiedzenie umowy o pracę z powodu nabycia prawa do emerytury jest nieuzasadnione i narusza zakaz dyskryminacji ze względu na wiek. Pracodawca może uwzględnić kryteria doboru do zwolnienia, ale decyzja nie może być arbitralna.