Pomoc finansowa na kontynuację nauki

Trybunał orzekł, że finansowanie nauki w szkole wyższej dla dzieci pracowników przygranicznych stanowi ważny przywilej socjalny. Spory dotyczące przyznania pomocy finansowej na kontynuację nauki w Luksemburgu rodzą pytanie o zakres pojęcia 'dziecko pracownika przygranicznego'. Przepisy UE mają kluczowe znaczenie dla równego traktowania pracowników migracyjnych i przygranicznych oraz ich rodzin w kwestii dostępu do pomocy finansowej na edukację.

Tematyka: Trybunał Europejski, finansowanie nauki, dzieci pracowników, przywileje socjalne, równouprawnienie, praca przygraniczna, pomoc finansowa, wyrok TS, interpretacja przepisów, UE

Trybunał orzekł, że wykładni art. 45 TFUE i art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 492/2011 należy dokonywać w ten
sposób, że przez pojęcie „dziecko pracownika przygranicznego”, które może pośrednio korzystać
z określonych w tym ostatnim przepisie przywilejów socjalnych, takich jak finansowanie nauki w szkole
wyższej przyznane przez państwo członkowskie dzieciom pracowników wykonujących aktywność zawodową
lub pracowników, którzy wykonywali taką aktywność w tym państwie, rozumie się nie tylko dziecko
posiadające więź filiacyjną z tym pracownikiem, lecz również dziecko współmałżonka lub zarejestrowanego
partnera tego pracownika, w sytuacji gdy pracownik ma udział w utrzymywaniu tego dziecka. Ten ostatni
wymóg wynika z sytuacji faktycznej, której ocena jest zadaniem organów administracji oraz, w stosownych
przypadkach, sądów krajowych, przy czym nie jest konieczne ustalanie powodów tego udziału ani obliczanie
jego dokładnego rozmiaru.
Spory w postępowaniu głównym dotyczą przewidzianych w luksemburskim prawie warunków uzyskania pomocy
finansowej, przyznawanej na rok akademicki 2013/2014 przez państwo luksemburskie studentom niemającym
miejsca zamieszkania w Luksemburgu, celem kontynuowania nauki w szkole wyższej. Zgodnie z prawem pomoc
finansowa zostaje przyznana studentom niemającym miejsca zamieszkania w Luksemburgu pod warunkiem, że są
oni dziećmi pracownika lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, będących obywatelami
luksemburskimi lub obywatelami Unii. Ponadto, ten pracownik lub ta osoba prowadząca działalność na własny
rachunek byli zatrudnieni lub wykonywali działalność w Luksemburgu nieprzerwanie przez okres co najmniej pięciu
lat w chwili złożenia wniosku o pomoc. N. Depesme i A. Kauffmann, obywatele francuscy mający miejsce
zamieszkania we Francji, jak również M. Lefort, obywatel belgijski mający miejsce zamieszkania w Belgii zwrócili się
do władz luksemburskich o państwową pomoc finansową na rok akademicki 2013/2014 w celu kontynuowania nauki
w szkole wyższej we Francji (dwie pierwsze osoby) i w Belgii (trzecia osoba). Każdy ze studentów złożył wniosek
o pomoc, powołując się w tym względzie wyłącznie na posiadany przez ich ojczyma status pracownika
w Luksemburgu. Luksemburski minister szkolnictwa wyższego i badań odmówił uwzględnienia tych wniosków z tym
uzasadnieniem, że studenci nie spełniali warunków przewidzianych w ustawie. Minister stwierdził wówczas, że N.
Depesme, A. Kauffmann i M. Lefort nie mogą być traktowani jako „dzieci” pracownika przygranicznego, ponieważ
tylko ich ojczymowie pracują w Luksemburgu.
Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierzał do ustalenia, czy wykładni art. 45 TFUE i art. 7 ust. 2
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 492/2011 z 5.4.2011 r. w sprawie swobodnego przepływu
pracowników wewnątrz Unii, należy dokonywać w ten sposób, że przez pojęcie „dziecko pracownika
przygranicznego”, które może pośrednio korzystać z przywilejów socjalnych określonych w art. 7 ust. 2
rozporządzenia Nr 492/2011, takich jak dofinansowanie nauki w szkole wyższej przez państwo członkowskie dla
dzieci pracowników wykonujących lub pracowników, którzy wykonywali aktywność zawodową w tym państwie, należy
rozumieć wyłącznie dziecko, które posiada więź filiacyjną z tym pracownikiem, czy również dziecko współmałżonka
lub zarejestrowanego partnera tego pracownika?
Postanowienie art. 45 ust. 2 TFUE stanowi, że swoboda przemieszczania się pracowników obejmuje zakaz wszelkiej
dyskryminacji ze względu na przynależność państwową między pracownikami państw członkowskich w zakresie
zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy (wyrok Giersch i in., C-20/12, pkt 34). Trybunał uznał, że art. 7
ust. 2 rozporządzenia Nr 1612/68, którego treść została przejęta przez art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 492/2011,
stanowi w obszarze przywilejów socjalnych wyraz zasady równego traktowania, ustanowionej w art. 45 ust. 2 TFUE,
w związku z czym powinien być interpretowany w ten sam sposób (wyroki: Komisja/Hiszpania, C-205/04, pkt 15;
Hendrix, C-287/05, pkt 53). Stosownie do art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 1612/68 i art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr
492/2011 pracownik będący obywatelem państwa członkowskiego korzysta na terytorium innych państw
członkowskich z takich samych przywilejów socjalnych i podatkowych jak pracownicy krajowi. Trybunał wielokrotnie
podkreślał w odniesieniu do art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 1612/68, że ten przepis jest korzystny zarówno dla
pracowników migrujących, którzy zamieszkują w przyjmującym państwie członkowskim, jak i dla pracowników
przygranicznych, którzy wykonując pracę w tym ostatnim państwie, zamieszkują w innym państwie członkowskim
(wyroki: Geven, C-213/05, pkt 15; Komisja/Niderlandy, C-542/09, pkt 33; Giersch i in., pkt 37; Bragança Linares
Verruga i in., C-238/15, pkt 39). Ponadto, zgodnie z orzecznictwem TS stypendium na pokrycie kosztów utrzymania
i szkolenia w trakcie studiów prowadzących do przyznania tytułu zawodowego stanowi przywilej socjalny
w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 1612/68 (wyrok Bragança Linares Verruga i in., pkt 40). Trybunał uznał
również, że dofinansowywanie studiów dzieci pracowników przez państwo członkowskie stanowi dla pracownika
migrującego przywilej socjalny w rozumieniu art. 7 ust. 2, jeśli ten ostatni w dalszym ciągu utrzymuje dziecko (wyrok
Giersch i in., pkt 39). Na podstawie orzecznictwa TS członkowie rodziny pracownika migrującego są pośrednimi
beneficjentami równego traktowania, z jakiego korzysta ten pracownik na mocy art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr

1612/68. Skoro przyznanie dziecku pracownika migrującego dofinansowania do studiów stanowi dla tego pracownika
przywilej socjalny, to również samo dziecko może powoływać się na ten przepis w celu uzyskania tego
dofinansowania, jeśli na mocy prawa krajowego przyznaje się je bezpośrednio studentowi (wyrok Giersch i in., pkt
40).
W sprawach w postępowaniach głównych sąd odsyłający rozpatrywał skargi, wniesione przez studentów
niemających miejsca zamieszkania w Luksemburgu, w następstwie odmowy przyznania im przez to państwo
członkowskie państwowej pomocy finansowej na naukę w szkole wyższej. Studenci uważali, że mogą korzystać z tej
pomocy z uwagi na więzi rodzinne z pracownikiem przygranicznym, który nie będąc ich ojcem, został mężem ich
matki po rozwodzie rodziców lub w przypadku M. Leforta – po śmierci ojca.
Przepis art. 10 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Nr 1612/68 stanowił, że do osiedlenia się z pracownikiem będącym
obywatelem jednego z państw członkowskich, zatrudnionym na terytorium innego państwa członkowskiego, mieli
prawo: współmałżonek tego pracownika „oraz zstępni poniżej 21. roku życia lub pozostający na utrzymaniu
pracownika”, bez względu na ich przynależność państwową. W ocenie TS beneficjentami prawa do osiedlenia się
wraz z pracownikiem byli zarówno zstępni tego pracownika, jak i zstępni jego współmałżonka. Przepis art. 10
rozporządzenia Nr 1612/68 został uchylony dyrektywą 2004/38. W art. 2 pkt 2 lit. c) tej dyrektywy zostało
zdefiniowane pojęcie „członka rodziny” w sposób określony przez TS w odniesieniu do rozporządzenia Nr 1612/68.
Uściślono jedynie, że ten termin obejmuje bezpośrednich zstępnych tego obywatela w wieku poniżej 21 lat lub
pozostających na jego utrzymaniu oraz bezpośrednich zstępnych „współmałżonka lub partnera” uznanego na
podstawie przepisów prawa krajowego.
Zdaniem TS w zakresie, w jakim dzieci współmałżonka lub partnera pracownika przygranicznego objęci są definicją
„członka rodziny”, w rozumieniu art. 2 pkt 2 lit. c) dyrektywy 2004/38, mogą być uznane za jego dzieci w kontekście
możliwości korzystania z prawa do pobierania pomocy finansowej na kontynuację nauki w szkole wyższej,
traktowanej jako przywilej socjalny w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 492/2011.
Trybunał stwierdził, że w niniejszej sprawie status członka rodziny pozostającego na utrzymaniu jest wynikiem
sytuacji faktycznej, której ocena jest zadaniem państwa członkowskiego oraz, w stosownych przypadkach, sądów
krajowych. Status członka rodziny pracownika przygranicznego, który pozostaje na utrzymaniu tego pracownika,
może tym samym wynikać – w sytuacji gdy dotyczy to sytuacji dziecka współmałżonka lub uznanego na podstawie
przepisów prawa partnera tego pracownika – z obiektywnych czynników, takich jak istnienie wspólnego
gospodarstwa domowego pracownika i studenta. w tym zakresie nie ma konieczności określenia przyczyn wkładu
pracownika przygranicznego w utrzymywanie studenta ani obliczania jego dokładnego rozmiaru.
Trybunał orzekł, że wykładni art. 45 TFUE i art. 7 ust. 2 rozporządzenia Nr 492/2011 należy dokonywać w ten
sposób, że przez pojęcie „dziecko pracownika przygranicznego”, które może pośrednio korzystać z określonych
w tym ostatnim przepisie przywilejów socjalnych, takich jak finansowanie nauki w szkole wyższej przyznane przez
państwo członkowskie dzieciom pracowników wykonujących aktywność zawodową lub pracowników, którzy
wykonywali taką aktywność w tym państwie, rozumie się nie tylko dziecko posiadające więź filiacyjną z tym
pracownikiem, lecz również dziecko współmałżonka lub zarejestrowanego partnera tego pracownika, w sytuacji gdy
pracownik ma udział w utrzymywaniu tego dziecka. Ten ostatni wymóg wynika z sytuacji faktycznej, której ocena jest
zadaniem organów administracji oraz, w stosownych przypadkach, sądów krajowych, przy czym nie jest konieczne
ustalanie powodów tego udziału ani obliczanie jego dokładnego rozmiaru.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 15.12.2016 r., Depesme i Kerrou, C-401/15, C-402/15, C-403/15

Trybunał Europejski podkreślił znaczenie równego traktowania pracowników migracyjnych i przygranicznych oraz ich rodzin w kwestii przyznawania pomocy finansowej na naukę. Wyrok TS z 15.12.2016 r., Depesme i Kerrou, C-401/15, C-402/15, C-403/15, stanowi istotne rozstrzygnięcie w kontekście interpretacji przepisów dotyczących finansowania edukacji w UE.