Nierówne traktowanie a dyskryminacja w zatrudnieniu
Orzeczenie SN podkreśla różnicę między zasadą niedyskryminacji a zasadą równego traktowania pracowników. Pracodawca ma obowiązek traktować równo pracowników wykonujących takie same obowiązki, a naruszenie tego może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą. W przypadku nierównego traktowania opartego na zakazanym kryterium, pracownikowi przysługują roszczenia z Kodeksu pracy z ułatwieniami procesowymi.
Tematyka: orzeczenie, SN, dyskryminacja, zatrudnienie, równe traktowanie, nierówne traktowanie, zakazane kryterium, Kodeks pracy, odpowiedzialność odszkodowawcza
Orzeczenie SN podkreśla różnicę między zasadą niedyskryminacji a zasadą równego traktowania pracowników. Pracodawca ma obowiązek traktować równo pracowników wykonujących takie same obowiązki, a naruszenie tego może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą. W przypadku nierównego traktowania opartego na zakazanym kryterium, pracownikowi przysługują roszczenia z Kodeksu pracy z ułatwieniami procesowymi.
Jak wynika z orzeczenia SN, zasada niedyskryminacji wyrażona w art. 113 i rozwinięta w art. 183a KP i n., nie jest tożsama z zasadą równych praw (czy zasadą równego traktowania) pracowników jednakowo wypełniających takie same obowiązki, wynikającą z art. 112 KP. Te dwie zasady, mimo że pozostają ze sobą w ścisłym związku, są odrębnymi zasadami prawa pracy, a ich naruszenie przez pracodawcę pociąga za sobą różne konsekwencje. Obowiązek równego traktowania pracowników, którzy jednakowo wypełniają takie same obowiązki (art. 11 2 KP), jest obowiązkiem pracodawcy wynikającym ze stosunku pracy. Jego naruszenie może powodować odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej. Nie jest w tym przypadku konieczne wykazanie przez pracownika, że do nierównego traktowania doszło w oparciu na niedozwolone kryterium dyskryminacyjne, które zostały wymie- nione w art. 183a KP. Brak jego wskazania oznacza jednak, że pracownik nie może dochodzić odszkodowania na podstawie art. 18 3d KP (odnoszącego się do roszczenia wywodzonego z zakazu dyskryminacji), ale na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (stosowanych odpowiednio na podstawie art. 300 KP). Jeżeli natomiast u podłoża nierównego traktowania znajduje się zakazane kryterium, to jest to postać kwalifikowana nierównego traktowania. Pracownikowi, który wskaże to kryterium, przysługują roszczenia z Kodeksu pracy, z ułatwieniami tam uregulowanymi. W szczególności następuje przerzucenie na pracodawcę ciężaru dowodu przed sądem. Innymi słowy, w przypadku „zwykłego nierównego traktowania”, to pracownik musi wykazać, że był nierówno traktowany. Jeżeli natomiast pracownik zarzuci pracodawcy dyskryminację (tj. kwalifikowaną postać nierównego traktowania) i wskaże niedozwolone kryterium, w oparciu na które był dyskryminowany, to wówczas pracodawca musi dowodzić, że do nierównego traktowania nie doszło oraz że wskazane przez pracownika niedozwolone kryterium nie było przyczyną jego nierównego traktowania. Wyrok SN z 26.1.2016 r., II PK 303/14
Orzeczenie SN wskazuje, że w przypadku nierównego traktowania pracowników istotne jest ustalenie, czy było oparte na zakazanym kryterium dyskryminacyjnym. W zależności od tego, jakie kryterium było podstawą traktowania, obowiązek dowodu spoczywa na pracowniku lub pracodawcy.