Samodzielność pracownika a pracowniczy charakter zatrudnienia
Orzeczenia Sądu Najwyższego wyraźnie wskazują, że samodzielność zawodowa pracowników nie jest równoznaczna z brakiem podporządkowania pracowniczego. Nawet wysokokwalifikowani fachowcy zatrudnieni w zakładzie pracy podlegają odpowiedzialności pracodawcy za wyrządzone szkody osobom trzecim. W kontekście funkcji kierowniczych, SN analizuje, czy duża samodzielność przy wykonywaniu obowiązków wyłącza odpowiedzialność pracodawcy zgodnie z art. 120 § 1 KP.
Tematyka: Samodzielność pracownika, pracowniczy charakter zatrudnienia, odpowiedzialność pracodawcy, Sąd Najwyższy, orzecznictwo, kierownicy budowy, umowa o pracę
Orzeczenia Sądu Najwyższego wyraźnie wskazują, że samodzielność zawodowa pracowników nie jest równoznaczna z brakiem podporządkowania pracowniczego. Nawet wysokokwalifikowani fachowcy zatrudnieni w zakładzie pracy podlegają odpowiedzialności pracodawcy za wyrządzone szkody osobom trzecim. W kontekście funkcji kierowniczych, SN analizuje, czy duża samodzielność przy wykonywaniu obowiązków wyłącza odpowiedzialność pracodawcy zgodnie z art. 120 § 1 KP.
Jak wynika z orzeczenia SN, niezależność zawodowa pracowników nie wyłącza istnienia podporządkowania pracowniczego, pomimo znacznego poziomu samodzielności przy wykonywaniu obowiązków przez takich pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec poszkodowanego obejmuje również zatrudnionych w zakładzie pracy wysokokwalifikowanych fachowców. Zgodnie z art. 120 § 1 KP, w razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. W orzecznictwie SN przepis ten uznaje się jako wyłączający osobistą odpowiedzialność pracownika – sprawcy szkody, wobec osoby trzeciej. W komentowanym wyroku SN zajął się zagadnieniem odpowiedzialności pracodawcy za szkody wyrządzone przez pracowników zajmujących samodzielne funkcje kierownicze. Powstały wątpliwości, czy wykonywanie przez pewne grupy pracowników (w tym przypadku kierowników budowy) obowiązków o dużym stopniu samodzielności umożliwia wyłączenie w stosunku do nich zastosowania art. 120 § 1 KP i jego ochronnej funkcji, polegające na ograniczeniu odpowiedzialności pracodawcy. Sąd Najwyższy podkreślił, że okoliczność, iż samodzielne funkcje w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby mające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, nie zmienia faktu, że osoby takie mogą być zatrudniane na podstawie umowy o pracę. W konsekwencji ta kategoria pracowników nie jest wyłączona z zakresu zastosowania ww. przepisu. Sąd Najwyższy potwierdził tym samym dotychczasowe stanowisko ukształtowane w orzecznictwie i doktrynie, zgodnie z którym niezależność zawodowa pracowników nie wyłącza istnienia podporządkowania pracowniczego, pomimo znacznego poziomu samodzielności przy wykonywaniu obowiązków przez takich pracowników (por. wyroki SN z 12.5.1999 r., II CKN 325/98, oraz z 26.1.2011 r., IV CSK 308/10, OSNC Nr 10/2011, poz. 116). Wyrok SN z 25.2.2016 r., III CSK 115/15
Sąd Najwyższy potwierdził, że samodzielność zawodowa pracowników nie likwiduje relacji podporządkowania pracowniczego, nawet gdy wykonywane obowiązki wymagają znacznego stopnia samodzielności. Decyzja ta wpisuje się w dotychczasowe stanowisko orzecznictwa i doktryny. Warto zauważyć, że osoby zajmujące samodzielne funkcje kierownicze, mimo dużego stopnia autonomii, mogą być zatrudnione na podstawie umowy o pracę.