Umocowanie do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy a prawo do ochrony zatrudnienia
Orzeczenie SN dotyczące umocowania do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy a prawo do ochrony zatrudnienia. Kwestia uprawnienia działaczy związkowych do korzystania ze szczególnej ochrony zatrudnienia w kontekście reprezentowania organizacji związkowej.
Tematyka: orzeczenie SN, działacze związkowi, umocowanie do reprezentowania, ochrona zatrudnienia, prawo pracy
Orzeczenie SN dotyczące umocowania do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy a prawo do ochrony zatrudnienia. Kwestia uprawnienia działaczy związkowych do korzystania ze szczególnej ochrony zatrudnienia w kontekście reprezentowania organizacji związkowej.
Jak wynika z orzeczenia SN, członek zakładowej organizacji związkowej, niebędący członkiem jej zarządu, nie może zostać wskazany jako osoba korzystająca z ochrony zatrudnienia, jeśli nie jest upoważniony do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy. Jednocześnie związek zawodowy nie ma obowiązku pokazać pracodawcy takiego upoważnienia. Zgodnie z art. 32 ustawy z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (t.jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 1881), szczególną ochroną zatrudnienia mogą zostać objęci działacze związkowi, którzy albo są członkami zarządu organizacji związkowej, albo – nie będąc członkami zarządu – są upoważnieni do reprezentowania organizacji związkowej wobec pracodawcy. Uprawnienie do korzystania ze szczególnej ochrony zatrudnienia przez działacza związkowego niebędącego członkiem zarządu związku nie wynika z samego faktu imiennego wskazania go jako podlegającego ochronie. Musi on dodatkowo posiadać umocowanie do reprezentowania organizacji związkowej. Dlatego nie można odmówić pracodawcy prawa kontroli, czy informacja o osobach chronionych (otrzymana od zarządu zakładowej organizacji związkowej) została oparta na rzeczywistych przesłankach, tj. w szczególności czy pracownik wskazany jako objęty ochroną jest upoważniony do reprezentowania związku. Z drugiej jednak strony, pracodawca nie może wymusić na organizacji związkowej, aby wraz z imienną listą pracowników-działaczy objętych szczególną ochroną trwałości stosunku pracy, dostarczyła mu inne dokumenty, z których będzie wynikać upoważnienie wskazanego imiennie pracownika-działacza do występowania w imieniu związku w sprawach z zakresu prawa pracy. Pracodawca ponosi ryzyko błędu, jeśli po otrzymaniu imiennej listy działaczy chronionych kwestionuje prawdziwość upoważnienia do działania w imieniu organizacji związkowej, przysługującego osobie wymienionej na takiej liście i przykładowo rozwiąże z nią stosunek pracy. Nie można bowiem wykluczyć, że po rozwiązaniu stosunku pracy pracownik-działacz związkowy swoje umocowanie do działania w imieniu związku (nawet jeżeli nastąpi to dopiero w toku postępowania sądowego). Jeżeli pracodawca chce uniknąć takiego ryzyka, to w razie powzięcia wątpliwości, czy pracownik imiennie wskazany przez związek jako osoba chroniona rzeczywiście dysponuje upoważnieniem do reprezentowania tego związku, powinien niezwłocznie podjąć odpowiednie działania w celu usunięcia stanu niepewności (np. skonsultować tę kwestię z organami związkowymi wyższego szczebla). Komentowane orzeczenie potwierdza, że szczególną ochroną zatrudnienia mogą być objęci tylko tacy działacze związkowi, którzy albo są członkami zarządu związku zawodowego, albo – nie będąc członkami zarządu – są upoważnieni do reprezentowania związku wobec pracodawcy. Choć wynika to wprost z przepisów, nie zawsze jest oczywiste, zwłaszcza dla związków. Niejednokrotnie zdarza się, że jako osoby szczególnie chronione wskazywani są członkowie innych niż zarząd organów związkowych, np. komisji rewizyjnej. Jest to nieskuteczne, jeżeli nie mają oni stosownego upoważnienia do reprezentowania związku. Sam fakt członkostwa w tego rodzaju organach nie uprawnia bowiem do objęcia ochroną. Nie istnieje również ochrona z urzędu, tj. wynikająca z samego faktu pełnienia funkcji (wyjątkiem jest przewodniczący związku zawodowego – ochrona przysługuje mu z mocy prawa, jeżeli związek zawodowy nie dokona wskazania osób chronionych). Nie sposób natomiast zgodzić się z SN, że pracodawcy nie przysługuje prawo żądania od związku zawodowego dokumentów potwierdzających istnienie przesłanek uzasadniających objęcie działacza związkowego szczególną ochroną zatrudnienia, w tym upoważnienia do reprezentowania związku. Skoro z faktem objęcia ochroną wiążą się określone uprawnienia działaczy związkowych oraz określone obowiązki i ograniczenia po stronie pracodawcy, to pracodawca powinien mieć możliwość potwierdzenia, czy ta ochrona faktycznie konkretnemu działaczowi przysługuje. Wyrok SN z 27.1.2016 r., III PK 59/15
Komentowane orzeczenie potwierdza, że szczególną ochroną zatrudnienia mogą być objęci tylko ci działacze związkowi, którzy są członkami zarządu związku zawodowego lub mają upoważnienie do reprezentowania związku wobec pracodawcy. Istotne jest potwierdzenie uprawnienia do reprezentowania związku przez pracodawcę w celu uniknięcia ryzyka błędu.