Reguły korzystania przez pracownika z pojazdu służbowego
Publikacja analizuje interpretację postanowienia art. 45 TFUE oraz przepisów prawa belgijskiego dotyczących rejestracji pojazdów służbowych przez pracowników mających miejsce zamieszkania w Belgii. Sprawa dotyczyła pracownika Komisji z dwoma samochodami zarejestrowanymi w różnych państwach członkowskich, co skutkowało nałożeniem grzywny przez sąd belgijski. Trybunał Sprawiedliwości UE podjął decyzję, że obowiązek rejestracji pojazdów może stanowić przeszkodę w swobodnym przemieszczaniu się pracowników, zwłaszcza gdy pojazd jest już zarejestrowany w innym państwie członkowskim.
Tematyka: Reguły korzystania z pojazdu służbowego, rejestracja pojazdów służbowych, interpretacja art. 45 TFUE, prawo belgijskie, swoboda przemieszczania się pracowników, ograniczenia swobody przemieszczania się w UE
Publikacja analizuje interpretację postanowienia art. 45 TFUE oraz przepisów prawa belgijskiego dotyczących rejestracji pojazdów służbowych przez pracowników mających miejsce zamieszkania w Belgii. Sprawa dotyczyła pracownika Komisji z dwoma samochodami zarejestrowanymi w różnych państwach członkowskich, co skutkowało nałożeniem grzywny przez sąd belgijski. Trybunał Sprawiedliwości UE podjął decyzję, że obowiązek rejestracji pojazdów może stanowić przeszkodę w swobodnym przemieszczaniu się pracowników, zwłaszcza gdy pojazd jest już zarejestrowany w innym państwie członkowskim.
Postanowienie art. 45 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie przepisom prawa państwa członkowskiego, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, na mocy których mający tam miejsce zamieszkania pracownik jest zobowiązany do zarejestrowania w tym państwie pojazdu samochodowego, którego jest właścicielem, a który to pojazd został już zarejestrowany w innym państwie członkowskim i jest zasadniczo przeznaczony do używania na terytorium tego innego państwa. Wyrok TS z 31.5.2017 r., C-420/15 Prawo belgijskie Artykuł 2 ust. 1 dekretu królewskiego z 20.7.2001 r. w sprawie rejestracji pojazdów[Dalej jako: dekret królewski.] stanowi, że pojazd może zostać wprowadzony do ruchu tylko wtedy, gdy jest zarejestrowany i zaopatrzony w tablice rejestracyjne wydane podczas rejestracji. Na podstawie art. 3 ust. 1 lit. a) dekretu królewskiego osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w Belgii rejestrują pojazdy, które zamierzają wprowadzić do ruchu w Belgii, w rejestrze pojazdów, o którym mowa w art. 6, także wówczas, gdy pojazdy te zostały już zarejestrowane za granicą. Za osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w Belgii uważa się osoby, które są wpisane do rejestru ludności w jednej z belgijskich gmin. W art. 3 ust. 2 dekretu królewskiego wymieniono sytuacje, w których rejestracja w Belgii pojazdów zarejestrowanych za granicą i wprowadzonych do ruchu przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w tym państwie członkowskim nie jest obowiązkowa. Stan faktyczny W dniu 22.11.2013 r. podczas prowadzenia pojazdu samochodowego zarejestrowanego we Włoszech U. został zatrzymany w Brukseli (Belgia) w celu przeprowadzenia kontroli policyjnej. U. jest urzędnikiem Komisji. Ma on główne miejsce zamieszkania w Belgii, ale mieszka również we Włoszech, dokąd udaje się każdego tygodnia. Jest on właścicielem dwóch pojazdów samochodowych, jednego zarejestrowanego w Belgii i drugiego zarejestrowanego we Włoszech. Przy czym ten ostatni jest przeznaczony do używania głównie w tym drugim państwie członkowskim. U. posiada włoskie i belgijskie prawa jazdy. Wyjaśnił, że w dniu kontroli przez Belgię tylko przejeżdżał, jadąc z Włoch, i miał udać się na seminarium w RFN. Po zakończeniu tego seminarium miał wrócić do Włoch, zostawić ten pojazd i udać się do Brukseli samolotem. Sąd nałożył na U. grzywnę za wprowadzenie do ruchu na drodze publicznej niezarejestrowanego w Belgii pojazdu samochodowego i naruszenie przez to przepisów dekretu królewskiego. Poprzez pytanie prejudycjalne sąd krajowy dążył do ustalenia, czy art. 45 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom prawa państwa członkowskiego, które zobowiązują pracownika mającego tam miejsce zamieszkania do zarejestrowania w tym państwie członkowskim – w celu umożliwienia przemieszczania się tam, nawet tylko sporadycznie – pojazdu, którego ten pracownik jest właścicielem i który to pojazd został zarejestrowany w innym państwie członkowskim? Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Trybunał uznał, że obywatel Unii, taki jak U., pracujący dla instytucji lub organu Unii w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie jego pochodzenia, jest objęty zakresem stosowania art. 45 TFUE[Zob. wyroki: z 3.10.2000 r., Ferlini, C-411/98, EU:C:2000:530, pkt 42; z 16.12.2004 r., My, C-293/03, EU:C:2004:821, pkt 47; z 6.10.2016 r., Adrien i in., C-466/15, EU:C:2016:749, pkt 24, 25.]. Postanowienie art. 45 TFUE stoi na przeszkodzie jakiemukolwiek przepisowi, który – nawet jeżeli jest stosowany bez dyskryminacji ze względu na przynależność państwową – może zakłócać lub czynić mniej atrakcyjnym korzystanie przez obywateli Unii z podstawowych swobód zagwarantowanych Traktatem[Wyrok Adrien i in., pkt 26.]. Wobec tego art. 45 TFUE zakazuje ograniczeń swobody przemieszczania się osób, nawet tych o nikłym zakresie lub o małym znaczeniu[Podobnie wyrok z 12.7.2012 r., Komisja/Hiszpania, C- 269/09, EU:C:2012:439, pkt 55 i przytoczone tam orzecznictwo.]. Trybunał stwierdził, że spoczywający na pracownikach mających miejsce zamieszkania w danym państwie członkowskim obowiązek dokonania w tym państwie rejestracji pojazdów należących do spółki i oddanych przez spółkę mającą siedzibę w innym państwie członkowskim do dyspozycji tych pracowników stanowi przeszkodę w ich swobodnym przemieszczaniu się[Zob. wyroki: z 15.9.2005 r., Komisja/Dania, C-464/02, EU:C:2005:546, pkt 46, 52; z 15.12.2005 r., Nadin i Nadin-Lux, C-151/04 i C-152/04, EU:C:2005:775, pkt 36.]. Ponadto TS uznał, że przeszkodą w realizacji tej swobody może być uregulowanie, które – nawet jeżeli jest stosowane niezależnie od przynależności państwowej danych pracowników – wpływa nie tylko na dostęp do rynku pracy, ale także na warunki wykonywania działalności [Por. wyrok Komisja/Dania, C-464/02, pkt 36, 37.]. Trybunał przypomniał, że już rozpatrywał spór dotyczący stosowania art. 3 dekretu królewskiego i uznał, iż państwa członkowskie mogą nałożyć obowiązek dokonania rejestracji, taki jak ten przewidziany w tym przepisie, w stosunku do pojazdu spółki oddanego do dyspozycji osobie wykonującej działalność na własny rachunek, mającej miejsce zamieszkania w Belgii i który to pojazd jest już zarejestrowany w innym państwie członkowskim, gdy ten pojazd zasadniczo jest przeznaczony do stałego używania na terytorium tego pierwszego państwa członkowskiego lub gdy rzeczywiście jest używany w taki sposób[Podobnie wyrok Nadin i Nadin-Lux, pkt 41–43.]. W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że zgodnie z art. 2 i 3 dekretu królewskiego władze belgijskie są uprawnione do nałożenia grzywny na mieszkające tam osoby, które poruszają się po sieci drogowej tego państwa członkowskiego pojazdem samochodowym do nich należącym i zarejestrowanym w innym państwie członkowskim. Trybunał stwierdził, że taka praktyka uniemożliwia obywatelowi Unii mieszkającemu w Belgii – który opuścił państwo członkowskie jego pochodzenia i skorzystał ze swego prawa do swobodnego przemieszczania się jako pracownik – korzystanie nawet w minimalnym zakresie z belgijskiej sieci drogowej za pomocą pojazdu samochodowego, którego jest właścicielem i który to pojazd jest zarejestrowany w innym państwie członkowskim. W tych okolicznościach obowiązek dokonania rejestracji, taki jak ten wprowadzony przez art. 2 i 3 dekretu królewskiego, nawet jeśli ma on zastosowanie do wszystkich osób mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w Belgii, niezależnie od przynależności państwowej, może czynić mniej atrakcyjnym korzystanie z podstawowej swobody przewidzianej w art. 45 TFUE. W konsekwencji TS uznał, że taki obowiązek stanowi ograniczenie swobody przemieszczania się pracowników. W odniesieniu do możliwego uzasadnienia takiej przeszkody z materiałów, jakimi dysponuje Trybunał, wynika, że pojazd należący do U., zarejestrowany we Włoszech, był zasadniczo przeznaczony do używania w tym państwie członkowskim. Jeżeli używanie tego pojazdu ma rzeczywiście taki charakter, to w ocenie TS przesłanka powiązania z państwem członkowskim nakładającym obowiązek dokonania rejestracji nie jest spełniona. Trybunał wskazał jednak, że zbadanie powyższego należy do sądu odsyłającego. Trybunał stwierdził, że uregulowanie krajowe, takie jak dekret królewski, może być dopuszczalne jedynie w drodze odstępstwa z przyczyn wyraźnie wymienionych w art. 45 ust. 3 TFUE lub, jeśli uregulowanie to służy słusznemu celowi zgodnemu z Traktatem, a jego zastosowanie jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego. Jednakże w takim przypadku jego zastosowanie powinno być adekwatne do realizacji danego celu i nie wykraczać poza to, co niezbędne do jego osiągnięcia (zasada proporcjonalności)[Zob. wyrok Komisja/Dania, C-464/02, pkt 53.]. Trybunał stwierdził, że sąd odsyłający nie przedstawił żadnych powodów mogących uzasadnić ograniczenie swobody przemieszczania się pracowników, wynikającej z art. 2 i 3 dekretu królewskiego, jakie zostały zastosowane przez belgijskie władze. Również rząd belgijski nie wskazał żadnego uzasadnienia tych przepisów. Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie Wyrok TS z 31.5.2017 r., C-420/15
Wyrok TS uznał, że obowiązek rejestracji pojazdów służbowych w Belgii, nawet dla pracowników zamieszkujących tam, może naruszać swobodę przemieszczania się pracowników UE. Decyzja ta wykazała, że przepisy prawa belgijskiego mogą ograniczać swobody zagwarantowane Traktatem UE, co wymaga zastosowania zasady proporcjonalności. Publikacja stanowi ważny przypadek analizy stosowania art. 45 TFUE w kontekście rejestracji pojazdów służbowych pracowników w UE.