Odpowiedzialność za zobowiązania pracownicze zlikwidowanego pracodawcy

Artykuł 231 § 1 KP reguluje sytuację, gdy dochodzi do przekształcenia pracodawcy w trakcie trwania stosunku pracy. W kontekście sprawy dotyczącej rozwiązania umowy o pracę Jerzego S. przez likwidowanego pracodawcę Schronisko w S., istotne jest ustalenie odpowiedzialności za zobowiązania pracownicze. Wyrok SN z 25.4.2017 r., II PK 73/16, analizuje m.in. przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę, legitymację bierną w procesie oraz konsekwencje prawnego rozwiązania umowy o pracę przed tym przejściem.

Tematyka: rozwiązanie umowy o pracę, przejście zakładu pracy, odpowiedzialność pracodawcy, legitymacja bierne, SN, II PK 73/16

Artykuł 231 § 1 KP reguluje sytuację, gdy dochodzi do przekształcenia pracodawcy w trakcie trwania stosunku pracy. W kontekście sprawy dotyczącej rozwiązania umowy o pracę Jerzego S. przez likwidowanego pracodawcę Schronisko w S., istotne jest ustalenie odpowiedzialności za zobowiązania pracownicze. Wyrok SN z 25.4.2017 r., II PK 73/16, analizuje m.in. przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę, legitymację bierną w procesie oraz konsekwencje prawnego rozwiązania umowy o pracę przed tym przejściem.

Artykuł 231 § 1 KP dotyczy sytuacji, gdy do przekształcenia podmiotowego pracodawcy dochodzi w trakcie
trwania stosunku pracy.
Wyrok SN z 25.4.2017 r., II PK 73/16
Przewodniczący Sędzia SN Jerzy Kuźniar, Sędzia SN Beata Gudowska, Sędzia SA Jolanta Hawryszko
(sprawozdawca).
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych 25.4.2017 r. sprawie z powództwa Jerzego S. przeciwko Gminie S. i Ogólnopolskiemu
Towarzystwu […] w G. o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia
z winy pracownika na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku SO w S. z 18.6.2015 r. […]; uchyla
zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę SO w S. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie
Powód Jerzy S. po sprecyzowaniu roszczenia wniósł o zasądzenie odszkodowania od byłego pracodawcy
Schroniska w S. w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania
umowy o pracę. Pozwany Schronisko w S. wniósł o oddalenie powództwa. Uchwałą Rady Miejskiej w S. z 28.3.2012
r. zlikwidowano Schronisko w S. z dniem 30.6.2012 r., a należności i zobowiązania jednostki w dniu jej likwidacji
przejęło Miasto S. Gmina Miasto S. wstąpiła do sprawy 30.4.2013 r. i wniosła o oddalenie powództwa. W dacie
23.5.2012 r. Miasto S. zawarło z Ogólnopolskim Towarzystwem [...] umowę zlecenia o wsparcie realizacji zadania
publicznego pod nazwą zapewnianie opieki nad bezdomnymi zwierzętami i zapobieganie bezdomności zwierząt
poprzez prowadzenie Schroniska dla zwierząt w S. Sąd wezwał do udziału w sprawie Ogólnopolskie Towarzystwo
[...] w G. w charakterze pozwanego, które wniosło o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z 15.12.2014 r. SR w S. zasądził od pozwanego Miasta S. na rzecz powoda odszkodowanie za niezgodne
z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w kwocie 16 418, 40 zł wraz
z odsetkami ustawowymi oraz zwrot kosztów zastępstwa prawnego (pkt 1 i 3); wobec pozwanego Ogólnopolskiego
Towarzystwa Ochrony [...] w G. oddalił powództwo (pkt 2).
Sąd I instancji ustalił, że Jerzy S. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę od 13.9.2006 r. na czas nieokreślony
na stanowisku kierownika Schroniska w S. Pismem z 24.4.2009 r. Komenda Miejska Policji zawiadomiła Prezydenta
Miasta S. o wszczęciu dochodzenia w sprawie znęcania się nad zwierzętami w Schronisku w S. w 2009 r. – nie
później niż do 9.4.2009 r. Pismo zostało doręczone do Sekretariatu Zastępcy Prezydenta Miasta S. 7.5.2009 r. Na
początku 2011 r. media nagłośniły sprawę maltretowania i uśmiercania zwierząt w Schronisku w S. Rzecznik
prasowy Prezydenta Miasta S. 4.3.2011 r. wydał oświadczenie, że Prezydent Miasta z niepokojem obserwuje
atmosferę, jaka wytwarzana jest wokół Schroniska. Podał także, że prokurator 7.3.2011 r. poinformuje Prezydenta
o ustaleniach postępowania przygotowawczego. Oświadczeniem z 9.1.2012 r. pracodawca rozwiązał z Jerzym S.
umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP. Jako przyczynę podał
okoliczności ujawnione 3.1.2012 r., tj.: 1. brak należytej dbałości o prawidłowe wykonywanie powierzonych do
realizacji zadań publicznych miasta S. w zakresie zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom oraz 2. rażące
zaniedbania w zakresie prawidłowego nadzoru nad pracownikami kierowanej jednostki poprzez bierne tolerowanie
okrutnego traktowania zwierząt przebywających w Schronisku w S. przez pracownika Schroniska p. Jana K.
w okresie od września 2007 r. do marca 2009 r., a także dopuszczenie do uśmiercenia przez lek. weterynarii Patryka
R. w okresie od 2.11.2006 r. do 30.5.2009 r. 68 psów z naruszeniem przepisów ustawy z 21.8.1997 r. o ochronie
zwierząt (t.jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.). Miesięczne wynagrodzenie Jerzego S. liczone jak
ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosi 5472, 80 zł brutto.
Apelację co do pkt 1 i 3 wyroku złożyła Gmina Miasto S., wskazując na naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.
art. 52 § 2 KP przez niewłaściwą interpretację oraz błędne ustalenia faktyczne, przez przyjęcie, że pozwany
przekroczył jednomiesięczny termin na złożenie oświadczenia.
Wyrokiem z 18.6.2015 r. SO w S. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 3 przez oddalenie powództwa przeciwko Gminie
Miasto S. Sąd I instancji uznał apelację, lecz z innych przyczyn niż wskazane w jej uzasadnieniu. Podkreślając
merytoryczny charakter postępowania apelacyjnego, przeanalizował w sprawie kwestię legitymacji biernej. Rozważył,
że umocowanie Gminy Miasto S. do działania w sprawie jako następcy prawnego Schroniska w S. nie znajduje
oparcia w zapisach umowy z 2012 r. Z treści umowy (§ 2 pkt 4) wynika, że Ogólnopolskie Towarzystwo [...]



zobowiązało się do przejęcia z datą 1.7.2012 r. siedmiu pracowników likwidowanej jednostki budżetowej Schronisko
w S. Umowa została zawarta w oparciu o uchwałę Rady Miejskiej w S. z 28.3.2012 r. w sprawie likwidacji jednostki
budżetowej Schronisko w S., w której zapisano, że pracownicy likwidowanego Schroniska na podstawie art. 23 1 KP
z dniem 1.7.2012 r. stają się pracownikami organizacji społecznej, która na podstawie zawartej umowy realizować
będzie zadanie zapewnienia opieki bezdomnym zwierzętom. Sąd uznał zatem, że nastąpiło przejście zakładu pracy
na innego pracodawcę w myśl art. 231 § 1 KP. Stosownie do treści tego przepisu w razie przejścia zakładu pracy na
innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy, a w konsekwencji tylko
ten podmiot jest legitymowany biernie w sprawie z powództwa pracownika zgłaszającego roszczenia
odszkodowawcze w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Legitymacji biernej w sprawie nie ma Miasto S., lecz
Towarzystwo Ochrony [...], ponieważ doszło do przejścia całości zakładu pracy na Ogólnopolskie Towarzystwo
Ochrony [...] w G. Dlatego za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed przejściem zakładu pracy
na nowego pracodawcę odpowiada wyłącznie nowy pracodawca, czyli Towarzystwo. Sąd II instancji stwierdził
jednocześnie, że żaden z wniosków i zarzutów zawartych w apelacji złożonej przez Gminę Miasto S. nie dotyczył
rozstrzygnięcia zawartego w pkt 2 wyroku sądu I instancji, zatem nie był uprawniony do badania prawidłowości
rozstrzygnięcia sądu I instancji zawartego w pkt 2 wyroku. Wyrok w pkt 2 nie został zaskarżony, zatem stał się
prawomocny. W konsekwencji uznał powoda za stronę przegrywającą sprawę.
Skarga kasacyjna      została   złożona    w imieniu   powoda     na   podstawie    naruszenia    prawa    materialnego,
a w szczególności:
a) art. 231 § 1 KP przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, przez przyjęcie, że przepis ten odnosi się do
każdego przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę oraz każdego roszczenia pracownika, w tym byłego
pracownika wobec przekazującego zakład pracy pracodawcy i zastosowanie go w odniesieniu do nierestytucyjnego
roszczenia odszkodowawczego powoda, z którym stosunek pracy został rozwiązany na pięć miesięcy i trzy tygodnie
przed przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę;
b) art. 24 Konstytucji RP przez niewłaściwe zastosowanie, tj. niezastosowanie i zastosowanie błędnie wykładanego
art. 231 § 1 KP, jako przepisu szczególnego w stosunku do przepisów prawa cywilnego o zmianie dłużnika, który
w założeniu, w realizacji zasady ochrony pracy wynikającej z art. 24 Konstytucji RP ma ułatwiać pracownikom
poszukiwanie i dochodzenie roszczeń ze stosunku pracy, ze skutkiem odwrotnym od zamierzonego, pozbawiającym
powoda dochodzenia roszczenia, w tym w związku ze sposobem zastosowania przez sąd II instancji przepisów
postępowania, tj. art. 363 § 3 KPC w zw. z art. 477 zd. 1 i 2 i art. 378 § 1 KPC.
Skarga kasacyjna dotyczyła także mających lub mogących mieć wpływ na wynik sprawy naruszeń przepisów
postępowania, w tym art. 363 § 3 in fine, w zw. z art. 477 zd. 1 i 2 oraz art. 378 § 1, art. 386 § 4 i art. 477 zd. 2 KPC,
w zw. z art. 24 Konstytucji RP przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w tym niezastosowanie
i niedokonanie zmiany również pkt 2.
Potrzebę złożenia skargi uzasadniono wystąpieniem istotnego zagadnienia prawnego w zakresie:
a) ewentualnego przejścia na nowego pracodawcę zobowiązań z tytułu roszczeń pieniężnych pracownika, z którym
z naruszeniem prawa rozwiązano umowę o pracę i stosunek pracy ustąpił przed przejściem zakładu pracy na innego
pracodawcę, w tym na podstawie art. 23 § 1 KP (lub art. 554 KC w zw. z art. 300 KP i art. 24 Konstytucji RP);
b) stosowania przepisów art. 363 § 3, art. 378 § 1, art. 386 § 4 i art. 477 KPC w zw. z art. 231 § 1 KP i art. 24
Konstytucji RP, w sytuacji gdy sąd I instancji dopozwał z urzędu nowego pracodawcę, który przejął zakład pracy po
rozwiązaniu z pracownikiem (bez związku z przekazaniem zakładu pracy) umowy o pracę przez przekazującego
zakład pracy pracodawcę, nie dopatrując się jednakże przejścia zobowiązań pieniężnych dotychczasowego
pracodawcy z tytułu roszczeń odszkodowawczych pracownika wobec tego pracodawcy na nowego pracodawcę,
uwzględnił roszczenie wobec dotychczasowego pracodawcy, a sąd II instancji bez zarzutu tego pozwanego z urzędu
dopatrzył się jednak przejścia zobowiązania z tytułu dochodzonego przez pracownika roszczenia pieniężnego na
nowego pracodawcę. Skarżący wskazał na istniejącą potrzebę wykładni przepisów prawnych wywołujących
rozbieżności lub budzących poważne wątpliwości w orzecznictwie sądów, w zakresie wskazanym w pkt 1. Wskazał
też na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej, w tym ze względu na istotne i oczywiste naruszenie art. 231 § 1 KP,
ewentualnie też art. 363 § 3, art. 386 § 4 i art. 477 zd. 1 i 2 KPC w zw. z art. 24 Konstytucji RP. Skarżący wniósł
o uchylenie zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego
rozpoznanie, ewentualnie zmianę wyroku sądu II instancji i oddalenie apelacji pozwanego Gminy Miasto S. od
wyroku sądu I instancji oraz o zasądzenie od tego pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego i kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna, jako oczywiście uzasadniona w zakresie zgłoszonych podstaw zaskarżenia, podlega
uwzględnieniu. Skarżący przy tym trafnie sformułował istotne zagadnienie wymagające jednoznacznego
rozstrzygnięcia, czy na nowego pracodawcę, który przejął dotychczasowych pracowników w trybie art. 231 § 1 KP,



przechodzą zobowiązania z tytułu roszczeń pieniężnych pracownika, z którym z naruszeniem prawa rozwiązano
umowę o pracę, co nastąpiło przed przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę. Trafnie też argumentował, że
w przedstawionym zakresie wskutek niewłaściwej wykładni art. 23 1 § 1 i 2 KP sąd II instancji w sposób oczywisty
naruszył prawa powoda.
Nie wymaga wyjaśniania, że każdy podmiot we własnym zakresie ponosi odpowiedzialność za skutki prowadzonej
przez siebie działalności. Zasada ogólnej odpowiedzialności cywilnej z tytułu zobowiązania wynika z art. 353 § 1 KC,
który stanowi, że zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik
powinien świadczenie spełnić. Przez art. 300 KP należy ją odczytywać w ten sposób, że jeżeli były pracownik jest
wierzycielem byłego pracodawcy, to ten ostatni nie może uchylić się od wykonania zobowiązania; zatem każdy
pracodawca odpowiada za swoje zobowiązania. Ogólna cywilistyczna reguła, w przypadku następstwa prawnego
przez wzgląd na konstytucyjną ochronę pracy przewidzianą w art. 24 Konstytucji RP została zmodyfikowana przez
regulację zawartą w art. 231 KP. Przepis ten kształtuje odpowiedzialność pracodawców za zobowiązania
pracownicze w sytuacji przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę. W myśl art. 231 § 1 KP w razie przejścia
zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych
stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5. Z jednoznacznego brzmienia art. 231 § 1 KP wynika więc, że
dotyczy to sytuacji, gdy do przekształcenia podmiotowego pracodawcy dochodzi w trakcie trwania stosunku pracy.
Z punktu widzenia pracownika następstwo pracodawcy jest konieczne dla realizacji funkcji ochronnej prawa pracy
i w tym znaczeniu wskazana norma prawa spełnia swój cel. Co do tej kwestii nie ma wątpliwości zarówno
orzeczniczych, jak i doktryny, na co trafnie zwrócił uwagę skarżący (przywołał wyrok SN z 1.10.1997 r., I PKN
206/97, OSNAPiUS Nr 10/1998, poz. 316, wyrok SN z 21.10.1999 r., I PKN 330/99 OSNAPiUS Nr 5/2001, poz. 160,;
pogląd doktryny: A. Świątkowski w komentarzu do art. 231 KP, Warszawa 2006, s. 111; por. także aktualny wyrok SN
z 19.1.2017 r., I PK 275/16, 
).
Natomiast w stosunku do osoby, która w chwili przekształceń podmiotowych pracodawcy nie korzysta już ze statusu
pracownika, wskazany przepis nie ma wprost zastosowania. Według art. 231 § 2 KP za zobowiązania wynikające ze
stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy
pracodawca odpowiadają solidarnie. W przepisie tym ustawodawca uregulował więc szczególną sytuację dotyczącą
zobowiązań ze stosunków pracy, które nie istniały w chwili przejmowania zakładu pracy przez nowego pracodawcę.
Jest to wyjątek i został zawężony do sytuacji przejęcia części zakładu pracy. Wyjątki nie mogą być interpretowane
rozszerzająco. Należy też podkreślić, że nie ma żadnej normy prawa, która wprost nakładałaby na nowego
pracodawcę obowiązek regulowania roszczeń wynikających ze stosunków pracy z dotychczasowymi pracownikami
poprzedniego pracodawcy. Sąd II instancji błędnie zatem wnioskował wynikowo, że skoro brak szczególnej regulacji
dotyczącej odpowiedzialności za zobowiązania ze stosunku pracy dotychczasowego pracodawcy, poprzedzające
przejęcie zakładu pracy, to odpowiedzialność obciąża nowego pracodawcę. Tego rodzaju wnioskowanie prowadzi do
uznania dopuszczalności przeniesienia, bez podstawy prawnej, odpowiedzialności za wszelkie zobowiązania
dotychczasowego pracodawcy wynikające z już zakończonych stosunków pracy, na nowego pracodawcę. Taka
wykładnia wprost, bez szerszego uzasadnienia merytorycznego jest contra legem. Sąd II instancji wprawdzie odwołał
się do orzecznictwa SN (wyrok z 23.11.2006 r., II PK 57/06, OSNP Nr 1–2/2008, poz. 4, s. 10 i uchwała z 7.7.2000 r.,
III ZP 16/00, OSNAPiUS Nr 23/2000, poz. 847, wyrok z 17.2.1999 r., I PKN 569/98, OSNAPiUS Nr 7/2000, poz. 259,
wyrok z 27.11.2014 r., III PK 31/14, 
, wyrok z 2.7.2012 r., I PK 47/12, MoPr Nr 12/2012, s. 618), jednak nie
wziął pod uwagę, że argumentacja SN wynikała z przekonania, że w art. 231 KP ustawodawca w szczególny sposób
ochrania interes pracownika w związku ze zmianą pracodawcy i istnieniem zaległych zobowiązań powstałych jeszcze
u poprzedniego pracodawcy, zatem SN oceniał, że nie można przyjąć, by za zobowiązania pracownicze
zlikwidowanego pracodawcy nikt nie ponosił odpowiedzialności, nowy pracodawca bowiem nie odpowiada dlatego,
że nie są to jego zobowiązania, dawny zaś z tego powodu, że już nie istnieje. W ocenie SN rozpoznającego
przedmiotową sprawę taki właśnie cel należy postawić orzecznictwu w zakresie interpretacji konsekwencji prawnych
instytucji przejęcia zakładu pracy. Analizując orzecznictwo z takim zamysłem ustawodawczym, należy wziąć także
pod uwagę spostrzeżenie SN zamieszczone w uzasadnieniu wyroku z 17.2.1999 r., I PKN 569/98, OSNAPiUS Nr
7/2000, poz. 259 aprobujące jako słuszną ocenę sądu II instancji, że przepis art. 23 1 KP jako szczególny, wyłącza
stosowanie innych przepisów dotyczących następstwa prawnego; jednocześnie krytycznie został oceniony pogląd, że
brak przesłanek zastosowania art. 231 § 1 KP oznacza, że nie będą działały inne przepisy dotyczące następstwa
prawnego, a więc przejścia określonych praw i obowiązków z jednego podmiotu na drugi. W przekonaniu SN
wyrażonym we wskazanej sprawie I PKN 569/98 następstwo takie i określony zakres przejęcia praw i obowiązków
może wynikać wprost z konkretnego przepisu prawa, z aktu administracyjnego, czynności prawnej czy innego
zdarzenia prawnego. Zdaniem SN rozpoznającego aktualną sprawę, właśnie z takim stanem mamy do czynienia,
zważywszy, że z ustaleń sądów obydwu instancji wynika, że odpowiedzialność za zobowiązania zlikwidowanej
jednostki budżetowej w całości przejęło Miasto S. W tym kontekście rozważania sądu II instancji co do zakresu
przejęcia dotychczasowego zakładu pracy przez nowego pracodawcę są bezprzedmiotowe. Z Uchwały Rady
Miejskiej w S. z likwidującej Schronisko w S. z dniem 30.6.2012 r. wynika jednoznacznie, że należności
i zobowiązania jednostki w dniu jej likwidacji przejęło Miasto S., natomiast na podstawie umowy zlecenia między
Miastem S. a Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony [...] o wsparcie realizacji zadania publicznego przez
prowadzenie Schroniska dla zwierząt w S., Towarzystwo przejęło w całości zadania i pracowników dotychczasowego



pracodawcy. Przyjęte rozwiązania prawne są jednoznaczne i w pełni realizują konstytucyjny cel ochrony pracy. Nie
zachodziła zatem konieczność funkcjonalnej wykładni art. 23 1 § 2 KP, jaką zaprezentował sąd II instancji. Należy
przy tym podkreślić, że odpowiedzialność nowego pracodawcy za zobowiązania poprzedniego, gdy doszło do
przejęcia zakładu pracy w całości, nie wynika wprost z art. 231 § 2 KP, lecz w orzecznictwie została wyinterpretowana
w duchu wykładni funkcjonalnej dla realizacji konstytucyjnej zasady ochrony pracy. Zatem przepis art. 231 § 1 i § 2
KP nie stanowi podstawy prawnej dochodzenia od aktualnego pracodawcy roszczenia z tytułu odszkodowania za
rozwiązanie umowy o pracę przed przejściem zakładu pracy, jeżeli istnieje podmiot, który przejął wszystkie
zobowiązania dotychczasowego pracodawcy. W każdym przypadku analiza okoliczności sprawy na gruncie art. 23 1
KP w kontekście subsumpcji uwzględniającej wypracowane orzecznictwo wymaga rozwagi tak, by interes stron
procesu przejawiający się w realizacji konstytucyjnego prawa do sądu był zagwarantowany możliwie w najszerszym
zakresie.
Odrębne zagadnienie zarysowało się w wyniku rozpoznania podstawy kasacyjnej związanej z naruszeniem art. 477
zd. 2 KPC i 378 § 1 KPC. Sąd II instancji, wychodząc z założenia, że jako sąd merytoryczny ma obowiązek
rozpoznać sprawę, stosując właściwe przepisy prawa materialnego – bez względu na stanowisko stron i zakres
zarzutów – samodzielnie dokonał oceny na gruncie art. 23 1 KP. W konsekwencji doszedł do wniosku, że sąd
I instancji nieprawidłowo określił stronę legitymowaną biernie. Skoro jednak w stosunku do podmiotu legitymowanego
biernie wyrok się już uprawomocnił, to uwzględniając apelację pozwanego, rozstrzygnął sprawę na niekorzyść
pracownika, jednocześnie nie zajmując stanowiska prawnego co do materialnej podstawy roszczenia powoda
o odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę. W sprawie w istocie czynności sądu II
instancji nie sprowadziły się tylko do pełnej oceny na gruncie prawa materialnego, lecz doprowadziły do
przekształcenia podmiotowego po stronie pozwanego na etapie postępowania apelacyjnego, o których to
przekształceniach strony nie wiedziały, których nie mogły się spodziewać, i co najistotniejsze, nie miały możliwości,
by procesowo na nie zareagować. Słusznie argumentował skarżący, że sąd II instancji naruszył art. 477 zd. 2 KPC,
zaniechał bowiem procesowego obowiązku pouczenia pracownika o roszczeniach wynikających z przytoczonych
przez niego faktów w sytuacji, gdy nowy pracodawca został dopozwany z urzędu. Trafnie też zarzucił skarżący, że
sąd II instancji naruszył art. 378 § 1 KPC, przekraczając granice rozpoznania apelacji. Utrwalony jest pogląd
orzeczniczy, że sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej
zarzutami naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty naruszenia prawa procesowego,
a w granicach zaskarżenia bierze pod uwagę nieważność postępowania. Reguła ta wyrażona została w uchwale (7)
SN z 31.1.2008 r. (III CZP 49/07, OSNC Nr 6/2008, poz. 55), podniesionej do rangi zasady prawnej (por. także wyrok
SN z 13.7.2016 r., I PK 273/15, 
). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały wyjaśnił, że legalny zwrot, iż sąd II
instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, oznacza merytoryczne rozpoznanie sprawy w granicach
zaskarżenia, co obejmuje własne ustalenia na podstawie zgromadzonego materiału w I instancji lub po
przeprowadzeniu dalszego postępowania (art. 381 KPC i art. 382 KPC), ustalenie podstawy prawnej orzeczenia,
stosowanie przepisów regulujących postępowanie apelacyjne oraz, w przypadku ich braku, przepisów dotyczących
postępowania przed sądem I instancji (art. 367 i nast. KPC), kontrolę prawidłowości postępowania przed sądem
I instancji, ale przy jednoczesnym związaniu zarzutami przedstawionymi w apelacji, poza nieważnością
postępowania, którą bierze pod uwagę z urzędu, orzekanie co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania,
bez wykraczania poza wnioski zawarte w apelacji i bez naruszenia zakazu reformationis in peius. W analizowanej
sprawie sąd II instancji naruszył wskazane reguły, zważywszy, że procesowe zarzuty apelacji nie obejmowały kwestii
braku legitymacji biernej, a jedynie naruszenie prawa materialnego i uchybienia w zakresie oceny materiału
dowodowego. Nie ma przy tym wątpliwości, że zagadnienie legitymacji procesowej jest zagadnieniem
proceduralnym, nie materialnym. Zagadnienie to nie mogło zostać podjęte przez sąd II instancji z urzędu w ramach
art. 382 KPC. W ocenie SN czynności procesowe sądu II instancji w istocie doprowadziły do pozbawienia stron
prawa do sądu II instancji, co naruszało konstytucyjną zasadę określoną w art. 78 Konstytucji RP.
Podsumowując, w sprawie sąd II instancji błędnie zastosował art. 23 1 KP i w konsekwencji nieprawidłowo uznał
legitymację bierną Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony [...]. Legitymacja bierna przysługiwała Miastu S.,
ponieważ w drodze uchwały Rady Miejskiej w S. przejął zobowiązania zlikwidowanego podmiotu Schronisko w S.,
który był pracodawcą powoda. Sprawa musi zostać rozważona merytorycznie w zakresie zgłoszonej apelacji.
Powoduje to konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi II instancji do ponownego
rozpoznania.
Wobec przedstawionej oceny SN, na podstawie art. 398 15 § 1 KPC i art. 39821 w zw. z art. 108 § 2 KPC, uchylił
zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi II instancji, wraz z kosztami postępowania
kasacyjnego.
Wyrok SN z 25.4.2017 r., II PK 73/16







Wyrok SN z 25.4.2017 r., II PK 73/16, podkreśla konieczność precyzyjnej interpretacji przepisów dotyczących odpowiedzialności za zobowiązania pracownicze w kontekście przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę. Decyzja o uchyleniu i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju postępowania.