Świadczenie pracy zarobkowej w okresie pobierania zasiłku chorobowego

Tematyka: zasiłek chorobowy, praca zarobkowa, świadczenie pracy, rekompensata, niezdolność do pracy, zasiłki społeczne, organ wypłacający, zwrot nienależnych świadczeń, Sąd Najwyższy

Ubezpieczony, który w okresie pobierania zasiłku chorobowego świadczy pracę zarobkową na rzecz płatnika
składek na ubezpieczenie społeczne i przedstawia za ten okres zaświadczenie lekarskie o czasowej
niezdolności do pracy, domagając się wypłaty zasiłku chorobowego jako rekompensaty za utracony zarobek,
świadomie wprowadza w błąd organ wypłacający to świadczenie (art. 84 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13.10.1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych, t.jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.) Wyrok SN z 26.7.2017 r., I UK
287/16
Przewodniczący Sędzia SN Bohdan Bieniek, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski, Andrzej Wróbel
(sprawozdawca). Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych 26.7.2017 r. sprawy z odwołania Mariusza G. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. o zasiłek chorobowy na skutek skargi kasacyjnej organu
rentowego od wyroku SO w G. z 3.3.2016 r. […]; uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę SO w G. do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie
Wyrokiem z 3.3.2016 r. SO w G. oddalił apelację ZUS Oddziału w R. od wyroku SR w R. z 2.11.2015 r., którym ten
sąd zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z 14.12.2012 r., odmawiającą ubezpieczonemu Mariuszowi G.
prawa do zasiłku chorobowego za okres od 22 lutego do 30 marca oraz od 16 do 30.4.2012 r. oraz zobowiązującą
ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 19
628,53 zł, w ten sposób, że zwolnił ubezpieczonego z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego
wraz z odsetkami w łącznej kwocie 19 628,53 zł.
Sąd I instancji ustalił m.in., że od 1.1.2010 r. ubezpieczony Mariusz G. jest zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej
„O.” w R. na stanowisku prezesa zarządu – dyrektora na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Rada
nadzorcza spółdzielni wprowadziła podział obowiązków pomiędzy członkami zarządu. Do wyłącznej kompetencji
prezesa należy m.in. zwoływanie posiedzeń zarządu (§ 4 regulaminu). Jednocześnie funkcję prezesa w czasie jego
nieobecności miał pełnić wyznaczony przez niego imiennie członek zarządu (§ 9 regulaminu). Zarząd spółdzielni
podejmuje decyzje w formie uchwały zwykłą większością głosów (§ 5 regulaminu), przy czym akty wewnętrzne
spółdzielni nie wymagają dla ważności uchwały obecności określonej liczby członków zarządu. W przypadku zarządu
wieloosobowego oświadczenia woli w imieniu spółdzielni składają przynajmniej dwaj członkowie zarządu lub jeden
członek zarządu i osoba do tego upoważniona – prokurent (§ 12 regulaminu, § 98 statutu). Ponadto za zgodą rady
nadzorczej zarząd może udzielić jednemu z członków albo innej osobie pełnomocnictwa do dokonywania czynności
prawnych związanych z kierowaniem bieżącą działalnością gospodarczą spółdzielni, a także pełnomocnictwa do
dokonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych (§ 13 regulaminu, § 99 statutu). Do
zastępowania w czasie swojej nieobecności ubezpieczony wyznaczył wiceprezesa zarządu, jednak wyznaczenie nie
przybrało formy oficjalnego dokumentu. Ponadto w 2004 r. w spółdzielni ustanowiony został prokurent. W okresie od
18 lutego do 30.4.2012 r. ubezpieczony był czasowo niezdolny do pracy, w związku z czym otrzymał stosowne
zaświadczenia lekarskie oraz pobierał z tego tytułu zasiłek chorobowy.
W wyniku przeprowadzonej kontroli prawidłowości wykorzystywania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy
organ rentowy ustalił, iż w czasie orzeczonej niezdolności do pracy oraz pobierania zasiłku chorobowego z tego
tytułu w okresie od 22 lutego do 30 marca oraz od 16 do 30.4.2012 r. ubezpieczony uczestniczył w sesjach rady
miejskiej W. – 29 lutego, 28 marca i 25.4.2012 r. oraz komisji rady miejskiej – 22 lutego, 21 i 23 marca, 18
i 20.4.2012 r., za co zostały mu wypłacone diety oraz zwrot kosztów podróży.
Ponadto ubezpieczony regularnie pojawiał się w tym czasie także w siedzibie spółdzielni. Wizyty ubezpieczonego
trwały po kilka godzin i miały miejsce co dwa, trzy dni. W trakcie wizyt ubezpieczony sprawdzał, czy bieżące sprawy
spółdzielni są prowadzone w sposób prawidłowy oraz osobiście prowadził niektóre ze spraw. Ubezpieczony m.in.
akceptował faktury, zatwierdzał przelewy (wypłaty dla pracowników, należności do ZUS oraz US) oraz udzielał
konsultacji innym pracownikom. Decyzje dotyczące funkcjonowania spółdzielni były ustalane z ubezpieczonym
również telefonicznie. Poza tym niektórzy pracownicy spółdzielni przyjeżdżali do domu ubezpieczonego w celu
uzyskania podpisu na niektórych dokumentach. Ubezpieczony uczestniczył także w posiedzeniach zarządu
spółdzielni w dniach 23 lutego, 16 marca, 6 oraz 13.4.2012 r., jak również raz w miesiącu w części posiedzeń rady
nadzorczej dotyczących funkcjonowania zarządu – mimo braku pisemnego potwierdzenia obecności na liście gości.
Przelewy w imieniu spółdzielni, chociaż musiały być dokonywane przez dwie osoby z komputera znajdującego się
w siedzibie spółdzielni, posiadającego zainstalowany klucz, mogły być wykonywane przez dowolne osoby
posiadające stosowne upoważnienie. Jednakże w okresie niezdolności do pracy ubezpieczonego takie upoważnienie

nie zostało udzielone, a przelewów dokonywali wspólnie ubezpieczony jako prezes spółdzielni wraz z wiceprezesem.
Od czasu wprowadzenia zarządu jednoosobowego w sierpniu 2012 r. przelewy wykonywane są samodzielnie przez
prezesa bądź przez prokurenta na podstawie ustnego umocowania.
Sąd ocenił, że wizyty w spółdzielni mieszkaniowej, uczestnictwo w sesjach rady miejskiej oraz posiedzeniach komisji
nie miały wpływu na powrót ubezpieczonego do zdrowia. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy
wskazał, że ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności do pracy od 22 lutego do 30 marca oraz od 16 do
30.4.2012 r. otrzymywał zasiłek chorobowy. Jednocześnie ubezpieczony wykorzystywał otrzymane zwolnienie
lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, co uzasadnia utratę prawa do zasiłku oraz zwrot pobranego
świadczenia. Organ rentowy nie doręczał ubezpieczonemu pouczenia na okoliczność braku prawa zasiłku
chorobowego w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego lub wykorzystywania
zwolnienia niezgodnie z jego celem.
Sąd zważył, że na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm., dalej jako: ZasiłkiU)
ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący
zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres
tego zwolnienia. Sąd I instancji stwierdził, że przesłanką do utraty prawa do zasiłku jest wykonywanie pracy
zarobkowej w okresie niezdolności do pracy, ponadto praca ubezpieczonego nie może mieć jedynie charakteru
incydentalnego i być wymuszona okolicznościami. Jednakże okoliczności niniejszej sprawy jednoznacznie wskazują,
że w okresie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony podejmował pracę zarobkową uzasadniającą utratę
prawa do zasiłku chorobowego. Ubezpieczony jako prezes zarządu świadczył pracę na rzecz Spółdzielni
Mieszkaniowej „O.” w R. Praca ta, mimo iż nie była wykonywana w pełnym wymiarze, nie miała charakteru
incydentalnego, lecz charakter stały, co przyznał sam ubezpieczony, a ponadto nie była wymuszona zaistniałymi
okolicznościami.
W ocenie sądu wszystkie czynności podejmowane przez ubezpieczonego na rzecz swojego pracodawcy mogły
i powinny być wykonywane przez innych pracowników spółdzielni, a w szczególności wiceprezesa zarządu lub
prokurenta. Nieobecność ubezpieczonego w pracy nie uniemożliwiała podejmowania przez zarząd bieżących decyzji,
w tym także ważnych uchwał, prawidłowej reprezentacji spółdzielni wobec osób trzecich czy też dokonywania
przelewów na rzecz wierzycieli.
Według sądu I instancji, dla utraty prawa do świadczenia bez znaczenia pozostaje okoliczność uczestnictwa
ubezpieczonego w sesjach rady miejskiej oraz posiedzeniach jej komisji. Działalność ta nie stanowi pracy zarobkowej
w rozumieniu art. 17 ust. 1 ZasiłkiU (ubezpieczony otrzymywał z tego tytułu jedynie diety oraz zwrot kosztów podróży,
które nie mają charakteru wynagrodzenia), a takie uczestnictwo nie miało wpływu na powrót do zdrowia
ubezpieczonego, a zatem nie mogło stanowić wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego
celem.
Sąd stwierdził, że art. 66 ust. 2 ZasiłkiU nie stanowi przepisu szczególnego w stosunku do art. 84 ust. 2 ustawy
z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm., dalej jako:
SystUbSpołU) w tym znaczeniu, że wyłącza stosowanie tego ostatniego przepisu do nienależnie pobranych zasiłków
chorobowych.
W ocenie sądu przepis art. 66 ust. 2 ZasiłkiU określa w szczególny sposób zasady potrącenia oraz egzekucji, nie
wyłącza natomiast stosowania definicji nienależnie pobranych świadczeń, wynikającej z art. 84 ust. 2 SystUbSpołU
(zob. wyrok SN z 17.1.2012 r., I UK 194/11,
).
Zdaniem sądu I instancji w sprawie nie ziściły się przesłanki pozwalające uznać zasiłek chorobowy wypłacony
ubezpieczonemu za świadczenie pobrane nienależnie. Organ rentowy w żaden sposób nie wykazał, aby świadczenie
zostało przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów bądź
świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez ubezpieczonego. Nie wskazał nawet,
na czym to wprowadzenie w błąd miało polegać, chociaż to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodowy w tym
zakresie. Ubezpieczony podał przy tym, że otrzymane zwolnienie lekarskie wykorzystał na przeprowadzenie dwóch
zabiegów chirurgicznych oraz rehabilitację. Jednocześnie, mimo ustania prawa do zasiłku chorobowego,
ubezpieczony nie został pouczony o braku prawa do pobierania świadczenia. W ocenie sądu twierdzenia organu
rentowego, że ubezpieczony powinien zdawać sobie sprawę, iż w okresie zwolnienia lekarskiego nie wolno mu
podejmować pracy zarobkowej czy też wykorzystywać zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem, wraz
z ewentualną świadomością ubezpieczonego w tym przedmiocie, pozostaje bez znaczenia dla kwestii obowiązku
zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Przepisy ustawy jednoznacznie określają, iż dla uznania świadczenia za
pobrane nienależnie przesłanką konieczną jest wcześniejsze pouczenie ubezpieczonego przez organ rentowy co do
braku prawa do pobierania świadczenia.
Sąd II instancji, podzielając w całości ustalenia sądu I instancji, które przyjął je jako własne, stwierdził, że
ubezpieczony w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy istotnie podejmował pracę zarobkową, która pozbawiała go

prawa do zasiłku chorobowego. Sąd podzielił stanowisko sądu I instancji, iż bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu
pozostaje okoliczność uczestniczenia przez ubezpieczonego w posiedzeniach Rady Miejskiej i jej Komisji, ponieważ
działalność ta nie stanowi pracy zarobkowej w rozumieniu art. 17 ust. 1 ZasiłkiU.
W ocenie sądu II instancji prawidłowo sąd I instancji przyjął, iż art. 66 ust. 2 ZasiłkiU nie stanowi regulacji szczególnej
w stosunku do art. 84 SystUbSpołU, który reguluje kwestie nienależnie pobranych świadczeń, a więc nie wyłącza
stosowania art. 84 SystUbSpołU do nienależnie pobranych zasiłków chorobowych, a następnie prawidłowo dokonał
interpretacji tego przepisu, słusznie ustalając, że w sprawie nie ziściły się przesłanki pozwalające uznać zasiłek
chorobowy wypłacony ubezpieczonemu za świadczenie nienależnie pobrane.
Sąd II instancji wyraził pogląd, że podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi
w myśl przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1 SystUbSpołU jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie,
świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Ubezpieczony, jak
prawidłowo ustalił sąd I instancji, nie został pouczony o braku prawa do pobierania zasiłku chorobowego w przypadku
wykonywania pracy zarobkowej w czasie pobierania tego zasiłku.
W ocenie sądu II instancji nie można uznać za słuszne twierdzenia organu rentowego, iż ubezpieczony pełniący
funkcję prezesa spółdzielni mieszkaniowej dysponuje elementarną wiedzą z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń
społecznych oraz powinien mieć świadomość celu zwolnienia lekarskiego i konsekwencji utraty prawa do zasiłku
chorobowego wskutek świadczenia pracy, gdy przywołany przepis art. 84 ust. 2 pkt 1 SystUbSpołU dla uznania
świadczenia za pobrane nienależnie wyraźnie wymaga wcześniejszego pouczenia ubezpieczonego przez organ
rentowy co do braku prawa do pobierania danego świadczenia. Również bez znaczenia dla rozstrzygnięcia
w sprawie pozostaje okoliczność, że przyznanie prawa do zasiłku chorobowego nie następuje poprzez wydanie
decyzji, lecz przez czynność techniczną, tj. samo podjęcie wypłaty świadczenia, gdyż taka procedura przyjęta
w działaniu organu rentowego nie zwalnia go z obowiązku udzielania stosownego pouczenia, które skutkuje
w przypadku nienależnego świadczenia możliwością uznania go za świadczenie nienależnie pobrane, podlegające
zwrotowi do organu rentowego.
Według sądu, brak jest również podstaw do żądania zwrotu zasiłku chorobowego na podstawie art. 84 ust. 2 pkt 2
SystUbSpołU, gdyż przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało zaistnienia przesłanek wymienionych
w tym przepisie (nieprawdziwe zeznania, przedłożenie fałszywych dokumentów, świadome wprowadzenie w błąd
organu rentowego).
Organ rentowy zaskarżył w całości powyższy wyrok sądu II instancji skargą kasacyjną, w której zarzucił
zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 84 ust. 2 pkt 2 SystUbSpołU w zw. z art.
17 ZasiłkiU, poprzez błędne ich zastosowanie i uznanie, że ubezpieczony mimo ustania prawa do zasiłku nie jest
obowiązany do dokonania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Organ rentowy stwierdził, że nie może zaakceptować stanowiska sądu, który z jednej strony przyznaje, iż
ubezpieczony utracił prawo do zasiłku chorobowego za cały ten okres, a z drugiej stwierdza, iż świadczenia
wypłaconego za sporny okres nie można uznać za świadczenie nienależne w myśl regulacji art. 84 SystUbSpołU.
Zdaniem organu rentowego sąd nieprawidłowo zastosował regulację art. 84 ust. 2 pkt 1 SystUbSpołU w miejsce art.
84 ust. 2 pkt 2 SystUbSpołU. Wykładnia ZasiłkiU, a także art. 84 SystUbSpołU w aspekcie zwrotu nienależnie
pobranych zasiłków musi uwzględniać w pierwszej kolejności funkcje zasiłku chorobowego. Według przeważającego
w doktrynie i judykaturze poglądu przyjmuje się, że zasadniczym celem zasiłku chorobowego jest kompensata
utraconego przez ubezpieczonego dochodu (inaczej: rekompensata zarobku) wskutek wystąpienia u niego czasowej,
przejściowej niezdolności do zarobkowania.
Wobec powyższego, w ocenie organu rentowego, ubezpieczony, składając zaświadczenie lekarskie o niezdolności
do pracy celem uzyskania zasiłku chorobowego, wprowadził w błąd organ rentowy co do okoliczności nieświadczenia
przez niego pracy z uwagi na stan zdrowia. Zdaniem organu rentowego ubezpieczony, przedkładając druk ZUS ZLA,
jednocześnie informuje organ rentowy i płatnika składek, iż z uwagi na czasową niezdolność do pracy, korzysta
z przysługującego mu prawa i powstrzymuje się od jej świadczenia, domagając się jednocześnie, wobec spełnienia
przesłanek do jego uzyskania, wypłaty zasiłku chorobowego jako rekompensaty za utracony zarobek. Tym samym
wobec bezspornego wykazania, iż ubezpieczony przedłożył za sporne okresy zaświadczenia lekarskie (ZUS ZLA),
a jednocześnie, co wykazano w toku postępowania, w tym samym okresie świadczył pracę, wprowadził w błąd organ
rentowy co do okoliczności warunkujących powstanie prawa do zasiłku chorobowego. Dlatego wobec utraty prawa do
zasiłku powinien zwrócić nienależnie pobrane świadczenie, a wyrok wydany w sprawie w sposób oczywisty narusza
prawo.
Wskazując na powyższe, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości w ten sposób, by oddalić
odwołanie ubezpieczonego ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania,
o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania procesowego według norm przepisanych, w tym
kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy.
Na wstępie należy stwierdzić, że przepis art. 66 ust. 2 ZasiłkiU nie stanowi regulacji szczególnej w stosunku do art.
84 SystUbSpołU, w tym zwłaszcza nie stanowi przepisu szczególnego w stosunku do art. 84 ust. 2 i 6 SystUbSpołU.
Ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych stosuje się do wszystkich ubezpieczeń społecznych, w tym m.in. do
ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa (art. 1 pkt 3 SystUbSpołU). Z art. 84 ust. 5 SystUbSpołU, zgodnie
z którym ust. 2–4 i 8 nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne określające zasady przyznawania i wypłacania
świadczeń stanowią inaczej, nie wynika, że art. 84 ust. 2 nie ma w ogóle zastosowania do świadczeń pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w tym do zasiłków chorobowych. Kwestia zwrotu
nienależnie pobranych zasiłków chorobowych nie może być rozważana w kategoriach „zasad przyznawania
i wypłacania świadczeń”, o czym mowa w art. 84 ust. 5 SystUbSpołU. Żaden z przepisów ZasiłkiU nie reguluje
odmiennie niż art. 84 ust. 2 SystUbSpołU kwestii zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Inaczej mówiąc, art. 66
ust. 2 ZasiłkiU nie reguluje odmiennie okoliczności przemawiających za uznaniem świadczenia za pobrane
nienależnie, niż czyni to art. 84 ust. 2 SystUbSpołU (wyrok SN z 17.1.2012 r., I UK 194/11,
Nr 551880; por.
także wyroki z 2.12.2009 r., I UK 174/09,
; z 3.12.2013 r., I UK 212/13, OSNP Nr 3/2015, poz. 40; z 19.2.2014
r., I UK 331/13, OSNP Nr 6/2015, poz. 83).
Zgodnie z art. 84 ust. 2 SystUbSpołU za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo
wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa
do ich pobierania;
2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo
w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę
pobierającą świadczenia.
W orzecznictwie SN dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przyjmuje się, że organ
rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można
przypisać złą wolę. Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się
nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać
świadczeń, jak i tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo
w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej (wyrok SN z 2.12.2009 r., I UK
174/09,
).
Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1
SystUbSpołU jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to
świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia (wyrok SN z 2.12.2009 r., I UK 174/09,
). Jak wynika
z niekwestionowanych okoliczności faktycznych, ubezpieczony nie został pouczony przez pozwany organ rentowy
o braku prawa do pobierania zasiłku chorobowego w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w czasie pobierania
tego zasiłku.
Ustalenie przez sąd, że ubezpieczony pobierający zasiłek chorobowy nie był pouczony o braku prawa do tego
świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1), nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia, że nie obciąża go obowiązek
zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, do którego utracił prawo wskutek wykonywania w okresie pobierania
świadczenia pracy zarobkowej. Sąd powinien bowiem rozważyć, czy mimo nieziszczenia się określonej w art. 84 ust.
2 pkt 1 SystUbSpołU przesłanki zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zasiłek chorobowy został wypłacony na
podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego
wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. W wyroku SN
z 9.2.2017 r. (II UK 699/15,
) stwierdzono, że „błąd” wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć
organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalania prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną,
odróżniającą od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie fałszywego wyobrażenia
organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, wywołanego na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej
świadczenie. Z przytoczonych w uzasadnieniu wyroku orzeczeń SN wynika, że zakreśla się szeroko ramy zachowań
kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego lub odwoławczego. Zalicza się do nich
bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenia, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu
mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożenie wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa
do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we
wprowadzeniu w błąd organu rentowego (wyrok SN z 27.1.2011 r., II UK 194/10,
). Jeżeli zatem
ubezpieczony, jak w niniejszej sprawie, przedkłada za sporne okresy zaświadczenia lekarskie (ZUS ZLA),
a jednocześnie, co ustalono bezspornie w niniejszym postępowaniu, w tych samych okresach świadczy pracę
zarobkową, to wprowadza w ten sposób organ rentowy co do okoliczności warunkujących powstanie prawa do

zasiłku chorobowego. Odmienne stanowisko przyjęte w zaskarżonym wyroku nie zasługuje na aprobatę, tym bardziej
że zastosowano art. 84 ust. 2 pkt 2 SystUbSpołU do nieustalonego stanu faktycznego.
Biorąc powyższe pod rozwagę, SN orzekł jak w sentencji.
Wyrok SN z 26.7.2017 r., I UK 287/16

Sąd Najwyższy zważył, że przepis art. 66 ust. 2 ZasiłkiU nie stanowi regulacji szczególnej w stosunku do art. 84 SystUbSpołU, który reguluje kwestie nienależnie pobranych świadczeń, a więc nie wyłącza stosowania art. 84 SystUbSpołU do nienależnie pobranych zasiłków chorobowych. Wyrok SN z 26.7.2017 r., I UK 287/16.