Wspólnik spółki kapitałowej może zostać jej pracownikiem na skutek dopuszczenia do pracy

Dopuszczenie wspólnika spółki kapitałowej do pracy jako pracownika, mimo nieważności umowy o pracę ze względu na naruszenie przepisów, zostało potwierdzone przez Sąd Najwyższy. Sprawa dotyczyła członka zarządu wspólnika, który został zatrudniony na podstawie umowy o pracę, choć formalnie nie miał pełnomocnictwa do reprezentacji spółki. Kwestia zasad reprezentacji spółki przy zawieraniu umowy stanowiła istotny element sporu.

Tematyka: wspólnik, spółka kapitałowa, pracownik, umowa o pracę, Sąd Najwyższy, reprezentacja spółki, nieważność umowy, czynności faktyczne, ubezpieczenia społeczne, zarząd spółki

Dopuszczenie do wykonywania obowiązków pracowniczych wspólnika spółki z o.o. – członka zarządu
i wypłacanie mu wynagrodzenia oznacza, że umowa o pracę, pomimo jej nieważności z powodu naruszenia
art. 210 KSH, staje się skutecznie zawarta – wynika z wyroku Sądu Najwyższego.
W 1992 r. J.W. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, którą zawiesił 10 lat później. W 2002 r. został
wspólnikiem w ”I”. sp. z o.o. – pełniąc funkcję członka zarządu został zatrud-niony na podstawie umowy o pracę. Po
kilku latach okazało się, że umowa o pracę była nieważna z uwagi na naruszenie zasad reprezentacji spółki przy
zawieraniu tej umowy. Zgodnie z art. 210 KSH, w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim
spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Natomiast „I”. sp.
z o.o. była reprezentowana przez prezesa zarządu, który nie miał pełnomocnictwa. J.W. został dopuszczony do
wykonywania obowiązków pracowniczych i przez część okresu, na który została zawarta umowa pobierał
wynagrodzenie, którego wysokość została zakwestionowana przez radę nadzorczą i na skutek jej działania została
zmieniona.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że skoro umowa o pracę była nieważna, J.W. nie powinien podlegać
ubezpieczeniom społecznym jako pracownik, a jako przedsiębiorca i zobowiązał go do opłacenia składek
w wysokości ponad 220 tys. zł.
Sądy I i II instancji, co do zasady, podzieliły stanowisko ZUS. Natomiast Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone skargą
kasacyjną orzeczenie i przekazał sprawę sądowi II instancji do ponownego rozpoznania. Członek zarządu, który
jest wspólnikiem spółki kapitałowej może być również jej pracownikiem. Sąd Najwyższy uznał, że zasady
dotyczące zawarcia umowy o pracę z członkiem zarządu przez czynności faktyczne, dotyczą także
wspólników spółek z o.o.
Zdaniem SN, inne są konsekwencje nieważności umowy o pracę z punktu widzenia czynności prawa
cywilnego – oświadczenia woli, inne zaś w zakresie prawa pracy. W ocenie SN, pomimo bezwzględnej
nieważności umowy o pracę z uwagi na naruszenie zasad reprezentacji sp. z o.o. określonych w art. 210
KSH, taka umowa może być skutecznie zawarta na skutek czynności faktycznych, a mianowicie
dopuszczenia pracownika do pracy, wypłatę wynagrodzenia przez pracodawcę i zgłoszenie do ubezpieczeń
społecznych. Działanie rady nadzorczej, która podjęła uchwałę o wypowiedzeniu J.W. warunków płacy i pracy
dowodzi, że umowa była wykonywana, zaś uchwała ta może nawet zostać potraktowane jako akceptacja rady
nadzorczej na zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu. Sąd II instancji musi jednak wyjaśnić okoliczności
zatrudnienia, w szczególności okres objęcia J.W. obowiązkiem ubezpieczeniowym i prawidłowość obliczenia
wysokości należnych składek.
Wyrok SN z 16.10.2018 r., I UK 115/18

Sąd Najwyższy uchylił orzeczenie i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia. Decyzja SN potwierdza, że wspólnik spółki kapitałowej może być jednocześnie jej pracownikiem. Konsekwencje nieważności umowy o pracę z punktu widzenia prawa cywilnego i prawa pracy zostały dokładnie przeanalizowane. Istotne jest dopuszczenie pracownika do pracy, wypłata wynagrodzenia i zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych.