Ochrona pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy

Publikacja omawia wykładnię art. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/94 dotyczącą ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy. Zawiera analizę ram prawnych, w tym przepisy prawa UE i brytyjskiego dotyczące ochrony uprawnień emerytalnych pracowników. Wyrok TS z 6.9.2018 r., Hampshire, C-17/17, jest szczegółowo analizowany w kontekście ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy.

Tematyka: ochrona pracowników, niewypłacalność pracodawcy, dyrektywa 2008/94, wyrok TS, Hampshire, ochrona uprawnień emerytalnych, prawo UE, prawo brytyjskie, minimalna ochrona pracowników

1) Wykładni art. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/94/WE z 22.10.2008 r. w sprawie ochrony
pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy [Dz.Urz. UE L Nr 283, s. 36; dalej jako: dyrektywa
2006/54.] należy dokonywać w ten sposób, że w przypadku niewypłacalności pracodawcy każdy konkretny
pracownik musi otrzymać świadczenia emerytalne odpowiadające co najmniej połowie wartości uprawnień
nabytych w ramach dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego.
2) W okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym art. 8 dyrektywy 2008/94 jest
bezpośrednio skuteczny, skutkiem czego konkretny pracownik może powołać się na ten przepis przed
sądem krajowym, w celu zakwestionowania decyzji podmiotu takiego jak Board of the Pension Protection
Fund [Zarząd funduszu ochrony emerytur; dalej jako: zarząd PPF.].
Wyrok TS z 6.9.2018 r., Hampshire, C-17/17

Ramy prawne
1. Prawo UE
Zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 2008/94 ma ona zastosowanie do roszczeń pracowników wynikających z umów
o pracę lub stosunku pracy i istniejących wobec pracodawców, którzy są niewypłacalni w rozumieniu art. 2 ust. 1 tej
dyrektywy.
Na podstawie art. 8 dyrektywy 2008/94 państwa członkowskie zapewniają podjęcie środków koniecznych dla ochrony
interesów pracowników i osób, które opuściły przedsiębiorstwo lub zakład pracodawcy przed dniem zaistnienia
niewypłacalności pracodawcy, w zakresie nabytych przez nich praw do świadczeń emerytalnych lub praw do nabycia
uprawnień do tych świadczeń w przyszłości, w tym świadczeń dla osób w razie śmierci żywiciela, przysługujących im
z tytułu uczestnictwa w dodatkowych zakładowych lub międzyzakładowych programach emerytalnych istniejących
poza krajowymi ustawowymi systemami zabezpieczenia społecznego.
Artykuł 12 lit. a) dyrektywy 2008/94 przewiduje, że ta dyrektywa nie narusza prawa państw członkowskich „do
podjęcia środków koniecznych w celu uniknięcia nadużyć”.
2. Prawo Zjednoczonego Królestwa
W zakresie ochrony uprawnień emerytalnych pracowników dyrektywa 2008/94 została w istocie przetransponowana
do prawa Zjednoczonego Królestwa przez ustawę o emeryturach z 2004 r. [Dalej jako: ustawa z 2004 r.]. Na mocy tej
ustawy utworzony został ustawowy fundusz ochrony emerytur, o nazwie Pension Protection Fund [Dalej jako: PPF.],
na czele którego stoi zarząd PPF. W przypadku ogłoszenia upadłości pracodawcy PPF przejmuje, w razie spełnienia
określonych przesłanek, odpowiedzialność za roszczenia pracowników z tytułu dodatkowego pracowniczego
programu emerytalnego. Na sfinansowanie tego zadania fundusz pobiera opłaty od wszystkich licencjonowanych
dodatkowych pracowniczych programów emerytalnych.
Zgodnie z przepisami ustawy z 2004 r. w przypadku ogłoszenia upadłości pracodawcy oferującego możliwość udziału
w programie emerytalnym o zdefiniowanym świadczeniu zarząd PPF, w razie spełnienia określonych przesłanek,
przejmuje odpowiedzialność za ten program. Jedna z tych przesłanek została określona w sekcji 127 ust. 2 lit. a)
ustawy z 2004 r., zgodnie z którym to przepisem „wartość aktywów danego programu w momencie ogłoszenia
upadłości musi być niższa od wartości chronionych zobowiązań”. „Chronionymi zobowiązaniami” w rozumieniu sekcji
131 ustawy z 2004 r. nie jest jednak całość uprawnień emerytalnych wszystkich pracowników będących członkami
dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego, lecz są nimi jedynie koszty zapewnienia tym pracownikom
świadczeń odpowiadających rekompensacie, jaka byłaby im należna zgodnie z przepisami o rekompensacie
emerytalnej, gdyby zarząd PPF przejął odpowiedzialność za ten program [Dalej jako: rekompensata z PPF.].
Ustawa z 2004 r., w szczególności jej sekcja 162, nie przewiduje zmniejszenia wartości uprawnień pracowników,
którzy w chwili ogłoszenia upadłości pracodawcy osiągnęli już zwykły wiek emerytalny przewidziany w ich programie
emerytalnym. Natomiast pracownikom, którzy w chwili ogłoszenia upadłości pracodawcy nie osiągnęli jeszcze
zwykłego wieku emerytalnego, przysługuje roszczenie o jedynie 90% wartości nabytych uprawnień. Ponadto ich
roszczenia nie mogą przekroczyć limitu wskazanego w pkt 26 załącznika 7 do ustawy o emeryturach z 2004 r.
Wysokość limitu rekompensaty dla pracowników z danej grupy wiekowej jest określana przez PPF. Zarząd PPF
publikuje czynniki aktuarialne, które zmniejszają limit w przypadku członków otrzymujących rekompensatę przed
ukończeniem 65 lat. Na podstawie sekcji 26 ust. 7 załącznika 7 do ustawy z 2004 r. górną granicą rekompensaty nie
jest sam limit, lecz 90% wysokości tego limitu.

Punkt 28 załącznika 7 do ustawy z 2004 r. przewiduje ponadto coroczną waloryzację limitów o wskaźnik inflacji,
jednakże maksymalnie 2,5% rocznie. Waloryzacji określonej w tym przepisie nie podlegają jednak rekompensaty
należne z tytułu zatrudnienia sprzed dnia 6.4.1997 r.
Po ogłoszeniu upadłości ustawa z 2004 r. nakazuje przeprowadzenie audytu na podstawie jej sekcji 132, podczas
którego dokonuje się oceny poziomu finansowania programu w celu określenia, czy PPF winien przejąć nad nim
odpowiedzialność zgodnie z sekcją 127 ust. 2. Sekcja 138 ustawy z 2004 r. wymaga, aby świadczenia wypłacane na
rzecz członków programu nie były wyższe od poziomu rekompensaty, jaka byłaby im należna, gdyby PPF przejął
odpowiedzialność za program.
Zgodnie z sekcjami 143 i 144 ustawy z 2004 r. wycena chronionych zobowiązań i aktywów programu w następstwie
przeprowadzenia audytu, po jej zatwierdzeniu przez zarząd PPF, staje się wiążąca (bez uszczerbku dla możliwości
jej zaskarżenia) i jest kluczowa przy ocenie spełnienia określonej w sekcji 127 ust. 2 lit. a) przesłanki przejęcia
odpowiedzialności przez PPF.
Zgodnie z sekcją 154 ustawy z 2004 r., jeżeli aktywa programu wystarczają na pokrycie „chronionych zobowiązań” (w
chwili ogłoszenia upadłości), program pozostaje poza PPF i jest likwidowany przez jego administratorów. W takim
wypadku dany dodatkowy pracowniczy program emerytalny jest następnie zobowiązany zapewnić pracownikom
wypłatę świadczeń emerytalnych z pozostałych środków w wysokości równej rekompensacie z PPF. Zgodnie
z sekcją 154 ust. 7 ustawy z 2004 r. dodatkowy pracowniczy program emerytalny podlega przy tym wiążącym
instrukcjom ze strony PPF.
Jeżeli okaże się, że aktywa programu nie wystarczają na pokrycie chronionych zobowiązań, zarząd PPF przejmuje
odpowiedzialność za program. W tym względzie sekcja 161 ust. 2 ustawy z 2004 r. stanowi, że przejęcie przez
zarząd PPF odpowiedzialności za program powoduje:
a) przeniesienie majątku, praw i zobowiązań programu na zarząd PPF bez konieczności podejmowania dalszych
czynności prawnych, ze skutkiem od dnia otrzymania powiadomienia o przejęciu majątku przez administratorów lub
osoby zarządzające programem,
b) zwolnienie z tą chwilą administratorów lub osób zarządzających programem od zobowiązań,
c) przejęcie z tą chwilą przez zarząd PPF odpowiedzialności za wypłatę rekompensat zgodnie z przepisami
o rekompensatach emerytalnych; z tą chwilą program uważa się za zlikwidowany.
Stan faktyczny
G. Hampshire był w latach 1971–1998 zatrudniony w Turner &amp; Newall plc [Dalej jako: T&N.]. Przez cały ten
okres był członkiem pracowniczego programu emerytalnego T&N [Dalej jako: program T&N.]. W 1998 r. T&N została
przejęta przez Federal-Mogul Corporation of America, wskutek czego G. Hampshire otrzymał wypowiedzenie
i w wieku 51 lat odszedł na wcześniejszą emeryturę, przy czym zwykły wiek emerytalny pracowników należących do
programu T&N wynosił 62 lata. Administratorzy programu T&N poinformowali go, że jego emerytura wyniesie 48
781,80 GBP brutto rocznie i będzie waloryzowana rocznie o co najmniej 3% rocznie.
W 2001 r. Federal-Mogul Corporation of America złożyła w Stanach Zjednoczonych wniosek o ogłoszenie upadłości,
wobec czego 10.7.2006 r. PPF rozpoczął w Zjednoczonym Królestwie audyt chronionych zobowiązań i aktywów
programu T&N. W tym czasie G. Hampshire miał 58 lat. Po zakończeniu audytu zarząd PPF 19.9.2011 r. zatwierdził
wycenę, zgodnie z którą 10.7.2006 r. aktywa programu T&N przewyższały chronione zobowiązania, a więc program
dysponował środkami wystarczającymi na zapewnienie wypłaty świadczeń emerytalnych w wysokości równej
rekompensacie z PPF. Zarząd PPF nie przejął wobec tego odpowiedzialności za ten program. Wysokość emerytury
G. Hampshire’a, po skorygowaniu o kwotę 89 965 GBP brutto, wypłaconą mu po przejściu na emeryturę w 1998 r.,
została ustalona na 19 819 GBP rocznie, przy uwzględnieniu m.in. okoliczności, że 10.7.2006 r. nie osiągnął on
jeszcze zwykłego wieku emerytalnego w ramach programu T&N i tym samym miało wobec niego zastosowanie
uregulowanie dotyczące górnego limitu przewidziane w pkt 26 załącznika 7 do ustawy z 2004 r. [Zgodnie z tym
przepisem górny limit rekompensaty dla osób w wieku 65 lat wynosił 28 944,45 GBP.]. W konsekwencji wysokość
emerytury G. Hampshire’a zmniejszyła się o około 67% w stosunku do rocznej kwoty 60 240 GBP, do której
otrzymania byłby uprawniony, gdyby jego pracodawca nie ogłosił upadłości. Dodatkowo, ponieważ większa część
działalności zawodowej G. Hampshire’a przypadała na okres przed 6.4.1997 r., utracił on też większość praw do
corocznej waloryzacji jego emerytury. Z jego własnych wyliczeń wynika, że w rezultacie otrzymuje on około 25%
swoich nabytych uprawnień emerytalnych wynikających z zatrudnienia w T&N.
G. Hampshire, wraz z 15 innymi byłymi pracownikami T&N, których dotknęły podobne redukcje, zwrócił się do
rzecznika funduszu ochrony emerytur, kwestionując wycenę programu T&N zatwierdzoną przez zarząd PPF decyzją
z 19.9.2011 r. W następstwie oddalenia jego skargi G. Hampshire wniósł powództwo do sądu.
Poprzez pytania prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia:

– czy wykładni art. 8 dyrektywy 2008/94 należy dokonywać w ten sposób, że do rekompensaty w wysokości co
najmniej połowy wartości nabytych uprawnień do świadczeń z dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego
w razie niewypłacalności jego pracodawcy uprawniony jest każdy pracownik, czy też wystarczy, aby gwarancję
otrzymania takiej rekompensaty miała przeważająca większość pracowników, mimo że wskutek zastosowania
pewnych limitów przewidzianych w prawie krajowym niektórzy pracownicy otrzymują rekompensatę w wysokości
niższej niż połowa wartości ich nabytych uprawnień?
– czy art. 8 dyrektywy 2008/94 jest bezpośrednio skuteczny?
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości
1. Ochrona uprawnień emerytalnych
Zgodnie z art. 8 dyrektywy 2008/94 państwa członkowskie zapewniają podjęcie środków koniecznych dla ochrony
interesów pracowników i osób, które opuściły przedsiębiorstwo lub zakład pracodawcy przed dniem
zaistnienia niewypłacalności pracodawcy, w zakresie nabytych przez nich praw do świadczeń emerytalnych lub
praw do nabycia uprawnień do tych świadczeń w przyszłości przysługujących im z tytułu uczestnictwa
w dodatkowych zakładowych lub międzyzakładowych programach emerytalnych istniejących poza krajowymi
ustawowymi systemami zabezpieczenia społecznego. W tym względzie państwom członkowskim przysługuje szeroki
zakres uznania przy określaniu zarówno mechanizmu, jak i poziomu tej ochrony, który wyklucza obowiązek
zapewnienia gwarancji w pełnym wymiarze [Podobnie wyroki TS: z 25.1.2007 r., Robins i in., C-278/05,
EU:C:2007:56, pkt 36, 42–45; z 25.4.2013 r., Hogan i in., C-398/11, EU:C:2013:272, pkt 42; z 24.11.2016 r., Webb-
Sämann, C-454/15, EU:C:2016:891, pkt 34.]. W konsekwencji art. 8 dyrektywy 2008/94 nie stoi na przeszkodzie
temu, aby w razie niewypłacalności pracodawcy państwa członkowskie, dążąc do realizacji prawnie uzasadnionych
celów gospodarczych i społecznych oraz w szczególności z poszanowaniem zasady proporcjonalności, dokonały
redukcji nabytych przez pracowników uprawnień. Jednakże w odniesieniu do art. 8 dyrektywy 80/987 [Obecnie art. 8
dyrektywy 2008/94.] TS orzekł, że w przypadku przepisów prawa krajowego mogących w niektórych sytuacjach
prowadzić do sytuacji, w której gwarantowane świadczenia warte są mniej niż połowa wartości nabytych
uprawnień emerytalnych, nie można uznać, że odpowiadają one definicji terminu „ochrona” użytego w tym
przepisie [Zob. wyrok Robins i in, pkt 57.]. Przy czym sprawa, na tle której wydany został wyrok Robins i in.,
dotyczyła w szczególności uprawnień emerytalnych dwóch byłych pracowników, którzy otrzymali, odpowiednio, tylko
20% i 49% wartości ich uprawnień emerytalnych [Podobnie wyrok Robins i in, pkt 54.]. Trybunał potwierdził tę
wykładnię w wyroku Hogan i in., wydanym w sprawie dotyczącej uprawnień emerytalnych nabytych indywidualnie
przez dziesięciu byłych pracowników, którzy byli członkami jednego z pracowniczych programów emerytalnych
o zdefiniowanym świadczeniu utworzonych przez ich pracodawcę. Trybunał uznał, że właściwa transpozycja art. 8
dyrektywy 2008/94 wymaga, aby w przypadku niewypłacalności swojego pracodawcy pracownik otrzymał co
najmniej połowę świadczeń emerytalnych z tytułu nabytych uprawnień emerytalnych, za które odprowadzał
składki w ramach dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego [Wyrok Robins i in, pkt 57. Zob. również
wyrok Hogan i in., pkt 43, 51.]. Jak wynika z tego orzecznictwa, potwierdzonego ostatnio w wyroku Webb-Sämann
[Pkt 35.], poziom ochrony przewidziany w art. 8 dyrektywy 2008/94 stanowi minimalną gwarancję indywidualną dla
każdego konkretnego pracownika.
W ocenie TS cel dyrektywy 2008/94, którym jest zapewnienie pracownikom minimalnego wspólnotowego poziomu
ochrony w razie niewypłacalności pracodawcy, byłby poważnie zagrożony, gdyby w sytuacji, gdy pracownik w żaden
sposób nie nadużywa swoich praw w rozumieniu art. 12, państwa członkowskie mogły wywiązać się z obowiązków
spoczywających na nich na podstawie art. 8 tej dyrektywy bez przyznania każdemu konkretnemu pracownikowi takiej
minimalnej ochrony. Wynika stąd, że wbrew temu, co w ramach niniejszego postępowania twierdził rząd
Zjednoczonego Królestwa, wykładnia dokonana przez Trybunał w odniesieniu do poziomu i charakteru ochrony
przewidzianej w art. 8 dyrektywy 2008/94 oraz w odniesieniu do kręgu osób uprawnionych do tej ochrony nie
ogranicza się do przypadków, których dotyczyły wyroki Robins i in., Hogan i in. oraz Webb-Sämann, lecz ma
charakter generalny. W ocenie TS nie można twierdzić, że zakres tej wykładni jest ograniczony tylko do niektórych
niewypłacalnych pracodawców reprezentujących konkretne branże działalności albo tylko do niektórych pracowników
zatrudnionych w ramach określonego kontekstu gospodarczego i społecznego. W konsekwencji art. 8 dyrektywy
2008/94 wymaga od państw członkowskich bezwarunkowego zagwarantowania każdemu konkretnemu
pracownikowi, aby w przypadku niewypłacalności pracodawcy uzyskał on rekompensatę odpowiadającą co najmniej
połowie wartości swoich uprawnień emerytalnych nabytych w ramach dodatkowego pracowniczego programu
emerytalnego. Nie oznacza to jednak, że w innych okolicznościach poniesione straty mogłyby również, nawet jeśli ich
wysokość procentowa jest mniejsza, zostać uznane za oczywiście nieproporcjonalne w świetle obowiązku ochrony
interesów pracowników, o którym mowa w tym przepisie [Podobnie wyrok Webb-Sämann, pkt 35.].
Ponadto TS podzielił stanowisko rzecznik generalnej, że zapewnienie pełnej skuteczności minimalnej ochrony
pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy ustanowionej w art. 8 dyrektywy 2008/94, który wymaga, aby
ochrona ta rozciągała się na cały okres pobierania emerytury, przemawia za tym, by wysokość rekompensaty
odpowiadającej co najmniej połowie wartości nabytych uprawnień emerytalnych obliczana była przy uwzględnieniu

przewidywanych zmian w świadczeniach emerytalnych w całym okresie pobierania emerytury [Opinia rzecznik
generalnej J. Kokott z 26.4.2018 r., Hampshire, C-17/17, pkt 48–53.]. Powyższe pozwoli uniknąć sytuacji, w której
z powodu upływu czasu, gwarantowana kwota byłaby niższa niż połowa wartości początkowej świadczeń należnych
za każdy rok pobierania emerytury.
2. Bezpośrednia skuteczność art. 8 dyrektywy 2008/94
Zgodnie z orzecznictwem TS jednostka może powoływać się na bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne przepisy
dyrektywy nie tylko wobec państwa członkowskiego i wszystkich organów jego administracji, ale także wobec
instytucji lub podmiotów, które podlegają zwierzchnictwu lub kontroli państwa albo posiadają uprawnienia
wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami [Por. wyrok TS z 10.10.2017 r., Farrell,
C-413/15, EU:C:2017:745, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo.]. Utożsamiać z państwem należy również
instytucje lub podmioty, którym powierzono wykonywanie zadań leżących w interesie publicznym i które wyposażono
w tym celu w szczególne uprawnienia [Wyrok Farrell, pkt 34.].
Analizując, czy art. 8 dyrektywy 2008/94 jest bezwarunkowy i wystarczająco precyzyjny, TS odniósł się do trzech
aspektów, a mianowicie określenia kręgu osób uprawnionych do ochrony przewidzianej w tym przepisie, zakresu tej
ochrony oraz ustalenia podmiotu zobowiązanego z tego tytułu [Podobnie wyrok TS z 19.11.1991 r., Francovich i in.,
C-6/90 i C-9/90, EU:C:1991:428, pkt 12.].
Odnosząc się do kręgu podmiotów uprawnionych do ochrony przewidzianej w art. 8 dyrektywy 2008/94, TS
wskazał, że z treści tego przepisu jednoznacznie wynika, iż dyrektywa ma chronić pracowników, których dotyczy
niewypłacalność pracodawcy. Stąd w odniesieniu do zakresu podmiotowego osób uprawnionych z tytułu tej gwarancji
ten przepis spełnia przesłankę precyzji i bezwarunkowości, wymaganą do tego, aby dany przepis dyrektywy mógł być
stosowany bezpośrednio.
Analizując treść ochrony przewidzianej w art. 8 dyrektywy 2008/94, TS przypomniał, że w wyroku Robins i in. orzekł,
że ten przepis wymaga, aby pracownik uzyskał w przypadku niewypłacalności swojego pracodawcy co najmniej
połowę świadczeń emerytalnych wynikających z nabytych uprawnień emerytalnych, za które odprowadził składki
w ramach dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego [Wyrok Hogan i in., pkt 51.]. Powyższa wykładnia
tego przepisu wyjaśnia i doprecyzowuje jego znaczenie oraz zakres, tak jak powinien on być lub powinien był być
rozumiany i stosowany od chwili jego wejścia w życie [Zob. wyroki TS: z 19.4.2016 r., DI, C-441/14, EU:C:2016:278,
pkt 40; z 22.11.2017 r., Cussens i in., C-251/16, EU:C:2017:881, pkt 41.]. W art. 8 dyrektywy 2008/94 wyrażono więc
jednoznaczny i precyzyjny obowiązek nałożony na państwa członkowskie, którego celem jest przyznanie uprawnień
jednostkom. Przy czym ten obowiązek nie jest uzależniony od spełnienia żadnego szczególnego warunku.
W odniesieniu do tożsamości podmiotu zobowiązanego do zapewnienia ochrony przewidzianej w art. 8
dyrektywy 2008/94 TS wskazał, że państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania co do
mechanizmu, jaki zdecydują się przyjąć, co oznacza, że mogą one na przykład przewidzieć finansowanie ze środków
publicznych, obowiązek ubezpieczenia po stronie pracodawców lub ustanowienie instytucji gwarancyjnej [Podobnie
wyrok Robins i in, pkt 36, 37.].
Jednakże rzecznik generalna uznała, że wraz z pełnym skorzystaniem z tej swobody nie może ona być przeszkodą
w możliwości powołania się przez jednostkę na minimalną ochronę, która przysługuje jej na podstawie art. 8
dyrektywy 2008/94 [Opinia rzecznik generalnej, Hampshire, pkt 79.]. Z akt sprawy wynika, że uchwalając ustawę
z 2004 r., prawodawca krajowy postanowił, iż w przypadku ogłoszenia upadłości przez pracodawcę oferującego
możliwość udziału w programie emerytalnym o zdefiniowanym świadczeniu należy zbadać poziom finansowania
przedmiotowego programu, a w szczególności dokonać wyceny chronionych zobowiązań i aktywów programu.
Zgodnie z tą ustawą, jeżeli z wyceny, po jej zatwierdzeniu przez zarząd PPF, wynika, że aktywa programu wystarczą
na pokrycie kosztów chronionych zobowiązań, program ten, mimo konieczności wykonywania instrukcji wydanych
przez zarząd PPF, pozostaje pod zarządem administratorów tego programu. Jeśli natomiast aktywa programu są
niewystarczające, ustawa z 2004 r. przewiduje, że zarząd PPF przejmuje odpowiedzialność za ten program, co
oznacza, że zarządzający nim zostają zwolnieni z ich obowiązków w zakresie wypłaty świadczeń emerytalnych oraz
że zarząd PPF staje się odpowiedzialny za wypłatę rekompensaty. W ustawie z 2004 r. transparentnie wskazano
organ właściwy do dokonania wyceny chronionych zobowiązań i aktywów dodatkowych pracowniczych programów
emerytalnych, jak również organ ponoszący odpowiedzialność za zapewnienie minimalnej ochrony przewidzianej
w art. 8 dyrektywy 2008/94. A zatem to na PPF spoczywa wykonanie w Zjednoczonym Królestwie ciążącego na
państwach członkowskich obowiązku ochrony interesów pracowników, jeśli chodzi o prawa emerytalne, które nabyli
oni w ramach dodatkowego pracowniczego programu emerytalnego.
Odnosząc się do kwestii, czy PPF stanowi podmiot należący do państwa lub jego emanację, w rozumieniu
unijnego orzecznictwa TS stwierdził, że PPF powierzono realizację zadania wykonywanego w interesie publicznym,
w którym to celu dysponuje on szczególnymi uprawnieniami, gdyż na sfinansowanie tego zadania pobiera opłatę od
wszystkich licencjonowanych dodatkowych pracowniczych programów emerytalnych oraz ma prawo wydawania
instrukcji tym programów w toku postępowania prowadzącego do ich likwidacji. Ponadto, zatwierdzając wycenę

chronionych zobowiązań dodatkowych pracowniczych programów emerytalnych, zarząd PPF określa poziom
ochrony przysługujący każdemu pracownikowi w zakresie nabytych przez niego uprawnień emerytalnych, zarówno
w przypadku przejęcia odpowiedzialności za ten program przez PPF, jak i w przypadku jego likwidacji poza PPF.
Wobec powyższego TS uznał, że wszystkie przesłanki wymagane do tego, aby w sytuacji takiej jak G. Hampshire’a
pracownik mógł powołać się wobec zarządu PPF na art. 8 dyrektywy 2008/94, zostały spełnione.
Zjednoczone Królestwo podnosiło, że na art. 8 dyrektywy 2008/94 nie można powoływać się wobec administratorów
programu T&N z uwagi na to, że są oni osobami prywatnymi, podczas gdy aktywa tego programu pokrywają
chronione zobowiązania tego programu, oraz że to ten właśnie program wypłaca G. Hampshire’owi jego świadczenia
emerytalne. Trybunał stwierdził z jednej strony, że stronami postępowania głównego są G. Hampshire i zarząd PPF,
przy udziale minister pracy i emerytur. Ani program T&N, ani jego administratorzy nie są uczestnikami postępowania
głównego. Z drugiej strony spór w postępowaniu głównym nie dotyczy kwestii, czy G. Hampshire może wystąpić
z bezpośrednim roszczeniem do programu T&N lub jego administratorów o wypłatę rekompensaty w kwocie
odpowiadającej co najmniej połowie jego uprawnień emerytalnych nabytych w ramach tego programu, lecz kwestii
zgodności z prawem decyzji, którą zarząd PPF zatwierdził wycenę chronionych zobowiązań tego programu. Trybunał
podzielił stanowisko rzecznik generalnej [Opinia rzecznik generalnej, Hampshire, pkt 89, 91 i 92.], że ten spór ma na
celu ustalenie, czy możliwe jest doprowadzenie zarządu PPF do dokonania ponownej wyceny chronionych
zobowiązań poprzez powołanie się na art. 8 dyrektywy 2008/94. W tym kontekście wpływ, jaki ponowne wyliczenie
wysokości rekompensaty z PPF może mieć na program T&N, stanowi jedynie zwykłą negatywną konsekwencję dla
praw osoby trzeciej i nie uzasadnia odmowy przyznania bezpośredniego skutku temu przepisowi wobec podmiotu,
który należy uznać za emanację państwa [Podobnie wyrok TS z 6.10.2015 r., T-Mobile Czech Republic i Vodafone
Czech Republic, C-508/14, EU:C:2015:657, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo.].
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 6.9.2018 r., Hampshire, C-17/17

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości podkreśla konieczność zapewnienia minimalnej ochrony pracownikom w razie niewypłacalności pracodawcy. Analizuje również kwestię bezpośredniej skuteczności art. 8 dyrektywy 2008/94 oraz identyfikuje podmioty odpowiedzialne za zapewnienie tej ochrony. Publikacja stanowi istotne źródło informacji dla osób zainteresowanych problematyką ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy.