Nowe formy kontaktu ZUS z ubezpieczonym
Aktualnie najważniejszą zmianą w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest wprowadzenie nowych form kontaktu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ubezpieczonymi. Nowe formy zawiadomienia mogą nastąpić telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Ustawodawca dokonał zmian m.in. w zakresie zawiadamiania ubezpieczonych o terminie badania lekarskiego oraz dostarczania wyników badań pomocniczych.
Tematyka: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczony, ZUS, kontakt, zawiadomienie, świadczenia pieniężne, choroba, macierzyństwo, lekarz orzecznik, lekarz konsultant, wyniki badań, telefonicznie, komunikacja elektroniczna
Aktualnie najważniejszą zmianą w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest wprowadzenie nowych form kontaktu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ubezpieczonymi. Nowe formy zawiadomienia mogą nastąpić telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Ustawodawca dokonał zmian m.in. w zakresie zawiadamiania ubezpieczonych o terminie badania lekarskiego oraz dostarczania wyników badań pomocniczych.
Aktualnie najważniejszą zmianą w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest wprowadzenie nowych form kontaktu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ubezpieczonymi. • ZUS zawiadamia ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika ZUS albo przez lekarza konsultanta lub o konieczności dostarczenia posiadanych przez ubezpieczonego wyników badań pomocniczych. • Zawiadomienie może mieć miejsce przez: operatora pocztowego, pracowników ZUS lub inne upoważnione osoby czy też przez pracodawcę. • Nowe formy zawiadomienia mogą nastąpić telefonicznie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Rozszerzenie sposobów komunikacji ZUS z ubezpieczonym Jednym z celów ustawy z 9.11.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244, dalej jako: ZmUprPrzedU18), było wprowadzenie zmiany w ustawie z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm., dalej jako: ZasiłkiU), w zakresie nowych form kontaktu ZUS z ubezpieczonym. Przepisem art. 16 ust. 1 i 2 ZmUprPrzedU18 zmieniony został art. 59 ust. 5 oraz dodane zostały art. 59 ust. 5a do 5g ZasiłkU (z wyłączeniem 5b). Ratio legis to między innymi brak możliwości przeprowadzenia kontroli w sytuacji krótkotrwałego zwolnienia lekarskiego, ze względu na możliwość tzw. podwójnej awizacji zawiadomienia przekazywanego przez operatora pocztowego. Dotychczas art. 59 ust. 5 ZasiłkiU brzmiał następująco: Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Wezwanie zawiera informację o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10”. Przepis w aktualnym brzmieniu stanowi: Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Zawiadomienie zawiera informację o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10. Ustawodawca dopiero w ust. 5a ZasiłkiU uszczegóławia, że ZUS przekazuje zawiadomienie przez: 1) operatora pocztowego; 2) pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub inne upoważnione osoby; 3) pracodawcę. Z ustaleń ZUS wynika, że niejednokrotnie zdarzało się tak, że ubezpieczony dopiero w 14 dniu odbierał z placówki pocztowej wezwanie, czy też w ogóle go nie odbierał (i następowało tzw. doręczenie zastępcze). Był to problem, ponieważ jeżeli niezdolność do pracy trwała krócej niż 14 dni, to wezwanie stawało się bezskuteczne, mimo że w wezwaniu była informacja o badaniu kontrolnym lub o konieczności dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. ZUS nie miał więc często szansy nawet zweryfikować, czy ubezpieczony rzeczywiście był chory i czy zostało to udokumentowane, a w konsekwencji, czy zgodnie z prawem i celem wykorzystywał zwolnienie lekarskie. Według danych ZUS w 2016 r. w rejestrze zaświadczeń lekarskich zarejestrowano niemalże 21 tys. zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy, gdzie przeciętna długość zaświadczenia lekarskiego wyniosła 13,20 dnia. W sytuacji 14-dniowego terminu awizacji, kontrola co do tych osób była w zasadzie niemożliwa, jeżeli tylko nie dobierali oni zawiadomienia. Co więcej, mimo negatywnych skutków niedostawania się do treści wezwania, w którym każdorazowo było określane, że 1) zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po terminie, który był wyznaczony w zawiadomieniu na przeprowadzenie badania czy dostarczenia posiadanych wyników badań, oraz 2) wydania decyzji o braku prawa do zasiłku, zastrzeżenia takie nie mogły zostać ziszczone, ponieważ ubezpieczony nie odbierał przesyłki. Ustawodawca zmienił więc przepisy tak, że nie obowiązuje już „wezwanie”, a „zawiadomienie”, które może mieć różne formy. Zmiana adresu pobytu ubezpieczonego w okresie czasowej niezdolności do pracy Wprawdzie nadal będzie można wysyłać zawiadomienie do ubezpieczonego w tradycyjnej formie na adres pobytu ubezpieczonego, jednak zmianie uległo również to, że przy okresowej czasowej niezdolności do pracy, ubezpieczony jest zobowiązany do poinformowania o każdej zmianie adresu nie później niż w przeciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności, zarówno płatnika składek jak i ZUS. Ubezpieczony nie może więc powoływać się na przebywanie pod innym adresem w czasie choroby, bowiem w razie niedopełnienia powyższego obowiązku, przyjmuje się, że zawiadomienie o terminie badania wysłane na adres pobytu, podany pierwotnie (tj. odnotowany na profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub znajdujący się w dokumentacji medycznej ubezpieczonego), zostało skutecznie doręczone. Powyższe nie zmienia faktu, że luka prawna nadal istnieje, bowiem nawet pomimo stosownej informacji o zmianie adresu, ubezpieczony nadal przez 14 dni będzie mógł nie odbierać zawiadomienia wysłanego na nowy adres. Telefon i wiadomość e-mail do ubezpieczonego Najbardziej doniosłą zmianą wydaje się uprawnienie do przekazania zawiadomienia przez pracowników ZUS lub inne upoważnione osoby oraz przez pracodawcę w formie telefonicznej lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej w myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 123 ze zm., dalej jako: ŚwiadUsłElektU). Prawny problem polega jednak na tym, że zawiadomienie będzie przesyłane na numer telefonu czy adres e-mail, które będą w posiadaniu ZUS czy pracodawcy, o ile będą w posiadaniu (bowiem przepis art. 59 ust. 5b ZasiłkiU stanowi, że jeżeli odpowiednio numer telefonu ubezpieczonego lub jego adres elektroniczny są znane podmiotowi dokonującemu doręczenia). Nawet jeśli dane są znane, to numer telefonu można zmienić a połączeń nie odbierać (podobnie z wiadomością e-mail). Jeżeli chodzi o skutki doręczenia w zakresie nowych form kontaktu, to co do rozmowy konieczna jest zgoda ubezpieczonego na nagrywanie rozmowy (co wydaje się logiczne, gdyż stanowiłoby to jedyny dowód kontaktu ze strony ZUS). Prawna luka polega jednak na tym, że na rozmowę można nie wyrazić zgody, a konsekwencje prawne nie są przewidziane w tym zakresie. Z kolei w przypadku zawiadomień dokonywanych za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej konieczne jest otrzymanie przez doręczającego potwierdzenia zawiadomienia, którego w istocie również można nie wysłać, czy nawet nie odebrać wiadomości e-mail jeżeli widzi się, że pochodzi ona od ZUS. De lege ferenda należy zmienić przepisy w zakresie zawiadamia ubezpieczonego o terminie badania przez lekarza orzecznika ZUS albo przez lekarza konsultanta, lub o konieczności dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych, tak aby móc skutecznie doręczać zawiadomienia. Aktualnie istniej nadal wiele możliwości obejścia przepisów prawa, niedawno przecież zmienionego.
Zmiana adresu pobytu ubezpieczonego w okresie czasowej niezdolności do pracy, wprowadzenie możliwości przekazywania zawiadomień telefonicznie i mailowo oraz konieczność skutecznego doręczania informacji są głównymi zmianami w kontakcie ZUS z ubezpieczonymi. Istnieje jednak konieczność dalszej poprawy przepisów w celu zapewnienia skuteczności doręczania zawiadomień.