RPO rekomenduje swobodę wyznania w pracy

Rzecznik Praw Obywatelskich - dr Adam Bodnar rekomenduje zmiany ułatwiające realizowanie praktyk religijnych, wskazując na nierówne traktowanie ze względu na wyznanie w zatrudnieniu. Raport analizuje dyskryminacyjne praktyki już na etapie rekrutacji oraz po nawiązaniu współpracy, proponując m.in. wprowadzenie przerw na modlitwę i zwolnień od pracy w święta dla zleceniobiorców i samozatrudnionych.

Tematyka: Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar, swoboda wyznania, praktyki religijne, dyskryminacja, zatrudnienie, modlitwa, święta, rekrutacja, równe traktowanie, edukacja antydyskryminacyjna

Rzecznik Praw Obywatelskich - dr Adam Bodnar rekomenduje zmiany ułatwiające realizowanie praktyk
religijnych. Proponuje m.in. korzystanie z przerw na modlitwę oraz zwolnienia od pracy w święta dla
zleceniobiorców i samozatrudnionych.
W raporcie „Równe traktowanie ze względu na wyznanie w zatrudnieniu. Analiza i zalecenia”, RPO wskazuje, że
nierówne traktowanie odczuwają zarówno przedstawiciele wyznań mniejszościowych (prawosławni, muzułmanie), jak
i katolicy.
Czynnikiem zwiększającym ryzyko dyskryminacji jest silne utożsamianie się z daną religią i ujawnienie
swojego zaangażowania w miejscu pracy nawet wówczas, gdy jest to religia dominująca.
Dyskryminacja na etapie rekrutacji
Dyskryminacyjne praktyki pojawiają się już na etapie poszukiwania pracy, w toku postępowania rekrutacyjnego.
W niektórych przypadkach przyczyną dyskryminacji może być samo imię i nazwisko kandydata sugerujące
przynależność do określonej grupy religijnej lub umieszczenie w CV innych informacji ujawniających wyznanie (np.
działalności w organizacjach religijnych, wykazu publikacji) i w praktyce przesądzić o odrzuceniu kandydatury na
dane stanowisko. Niechęć do zatrudniania osób o wyznaniu innym niż dominujące w Polsce może także znajdować
oparcie w obawach pracodawców, że współpraca z osobą o odmiennej religii spowoduje konflikty między
pracownikami, zdezorganizuje pracę przedsiębiorstwa lub będzie pociągała za sobą różne dodatkowe uciążliwości.
Dyskryminacja po nawiązaniu współpracy
Do przejawów dyskryminacji ze względu na wyznanie może dochodzić także po nawiązaniu współpracy. Do
najczęstszych naruszeń zależy zaliczyć: ograniczenia możliwości doskonalenia zawodowego (np. poprzez
organizowanie szkoleń w dni będące świętem religijnym danego wyznania), utrudnienia realizacji prawa do
obchodzenia świąt zgodnie z kalendarzem religijnym (traktowanie wniosku pracownika za niewiążący,
w skrajnych przypadkach kierowanie gróźb utraty pracy w razie skorzystania z dnia wolnego), brak możliwości
udzielenia przerwy na modlitwę. Podobny problem dyskryminacji może mieć miejsce w przypadku organizowania
spotkań służbowych w dni przypadające święta religii mniejszościowych, zwłaszcza jeśli nieobecność miałaby wpływ
na ocenę pracownika pod kątem ewentualnego awansu.
Prawo do zwolnienia od pracy na obchodzenie świąt
RPO rekomenduje wprowadzenie zamiast jednej, godzinnej przerwy na spożycie obiadu lub załatwienie spraw
osobistych wprowadzenie kilku krótszych przerw, które pracownik mógłby przeznaczyć np. na modlitwę. Prawo do
wnioskowania o zwolnienie od pracy na obchodzenie świąt (które nie są ustawowo wolne) powinno przysługiwać nie
tylko pracownikom, ale też np. samozatrudnionym i zleceniobiorcom.
Wywiązywanie się przez pracodawców z obowiązków informacyjnych
RPO rekomenduje również rzetelne wywiązywanie się przez pracodawców z obowiązków informacyjnych
wynikających z art. 941 ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.), zgodnie z którym
pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie
pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnia pracownikom dostęp do tych
przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy. Obowiązek ten powinien dotyczyć także szczególnych
uprawnień pracowników należących do kościołów i innych związków wyznaniowych.
W przypadku, gdy charakter pracy lub kreowanie określonego wizerunku przedsiębiorstwa wymaga od pracowników
noszenia strojów służbowych, uwzględnienie w regulaminie pracy lub umowie o pracę rozwiązań alternatywnych
uwzględniających wymogi religijne dotyczące wyglądu zewnętrznego pracowników, np. w postaci noszenia chusty lub
turbanu.
Rzetelna edukacja antydyskryminacyjna
Pozostałe rekomendacje to upowszechnienie wśród pracodawców przez Państwową Inspekcję Pracy, organizacje
pracodawców, związki zawodowe i organizacje, których cele statutowe koncentrują się wokół problematyki praw
pracowniczych, informacji dotyczących szczególnych uprawnień pracowników należących do kościołów i innych
związków wyznaniowych oraz powadzenie rzetelnej edukacji antydyskryminacyjnej w ramach systemu edukacji
formalnej, pozwalającej uczniom i uczennicom na nabycie i rozwijanie niezbędnych kompetencji międzykulturowych.

RPO rekomenduje wprowadzenie krótszych przerw na modlitwę, prawo do zwolnienia od pracy na obchodzenie świąt dla pracowników, samozatrudnionych i zleceniobiorców, oraz rzetelną edukację antydyskryminacyjną. Zaleca też wywiązywanie się pracodawców z obowiązków informacyjnych oraz uwzględnienie wymogów religijnych dotyczących wyglądu pracowników.