Świadczenia rodzinne w przyjmującym państwie członkowskim

Uprawnienie do ubiegania się przez osobę o świadczenia rodzinne w przyjmującym państwie członkowskim nie jest uzależnione od świadczenia pracy przez tę osobę w tym państwie. Publikacja omawia stan faktyczny dotyczący E.B., obywatela Rumunii zamieszkałego w Irlandii, który ubiegał się o świadczenia rodzinne dla dzieci zamieszkujących w Rumunii. Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że możliwość ubiegania się o świadczenia rodzinne nie jest uzależniona od wykonywania pracy we właściwym państwie członkowskim, zgodnie z art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004.

Tematyka: świadczenia rodzinne, państwo członkowskie, Trybunał Sprawiedliwości, rozporządzenie Nr 883/2004, E.B., wniosek o świadczenia rodzinne, decyzja ministera, interpretacja prawa unijnego

Uprawnienie do ubiegania się przez osobę o świadczenia rodzinne w przyjmującym państwie członkowskim nie jest uzależnione od świadczenia pracy przez tę osobę w tym państwie. Publikacja omawia stan faktyczny dotyczący E.B., obywatela Rumunii zamieszkałego w Irlandii, który ubiegał się o świadczenia rodzinne dla dzieci zamieszkujących w Rumunii. Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że możliwość ubiegania się o świadczenia rodzinne nie jest uzależniona od wykonywania pracy we właściwym państwie członkowskim, zgodnie z art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004.

Uprawnienie do ubiegania się przez daną osobę o świadczenia rodzinne w przyjmującym państwie
członkowskim nie jest uzależnione od świadczenia pracy przez tę osobę w tym państwie.




Stan faktyczny
E.B. jest obywatelem Rumunii, zamieszkałym w Irlandii od 2003 r. Jest on ojcem dwójki dzieci, które zamieszkują
w Rumunii. E.B. pracował w Irlandii w okresie od 26.5.2003 r. do 13.2.2009 r., kiedy to stracił pracę. Od tego czasu
pobierał kolejno świadczenie z tytułu bezrobocia o charakterze składkowym (od 20.2.2009 r. do 24.3.2010 r.),
a następnie świadczenie z tytułu bezrobocia o charakterze nieskładkowym (od 25.3.2010 r. do 4.1.2013 r.)
i świadczenie z tytułu choroby (od 15.1.2013 r. do 30.1.2015 r.). Ponadto 27.1.2009 r. złożył on wniosek
o świadczenia rodzinne. Irlandzki minister ds. ochrony socjalnej powiadomił E.B. o decyzji uwzględniającej ten
wniosek, z wyjątkiem dotyczącym okresu od 1.4.2010 r. do 31.1.2013 r. Minister wskazał, że odmowa dotycząca tego
okresu jest uzasadniona okolicznością, że E.B. nie spełniał w tym czasie żadnej z przesłanek uprawniających go do
przyznania prawa do świadczeń rodzinnych dla dzieci zamieszkałych w Rumunii ze względu na niewykonywanie
pracy w Irlandii lub, ewentualnie, niepobieranie w Irlandii świadczeń o charakterze składkowym. E.B. nie
kwestionował okoliczności, które były podstawą odmowy ale podnosił, że odmowa ta opiera się na błędnej wykładni
unijnego prawa.
Pytania prejudycjalne
Czy przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2004, L 166, s. 1), a w szczególności jego art. 67 w zw.
z art. 11 ust. 2, należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji, takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym,
możność ubiegania się przez daną osobę o świadczenia rodzinne we właściwym państwie członkowskim jest
uzależniona od wykonywania przez tę osobę pracy w tym państwie lub od wypłacania tej osobie przez to państwo
świadczenia pieniężnego z powodu lub w konsekwencji wykonywania takiej pracy?
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości
Trybunał wskazał, że art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004 stanowi, że dana osoba ma prawo do świadczeń
rodzinnych zgodnie z ustawodawstwem właściwego państwa członkowskiego, w tym dla członków jej rodziny
zamieszkujących w innym państwie członkowskim, tak jak gdyby zamieszkiwali oni w pierwszym państwie. Z treści
tego przepisu wynika, że odnosząc się do uprawnień przyznanych „osobie”, przepis ten nie wymaga, aby taka
osoba dysponowała szczególnym statusem, a zatem w szczególności statusem pracownika. W tym kontekście
nie uściślono w nim wymogów, od których zależy możność ubiegania się przez tę osobę o świadczenia rodzinne, lecz
odesłano do ustawodawstwa właściwego państwa członkowskiego.
Odnosząc się do kontekstu, w jaki wpisuje się art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004, TS stwierdził, że ten przepis
należy rozpatrywać w szczególności w związku z art. 68 ust. 1 lit. a tego rozporządzenia, który ma zastosowanie
w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa więcej niż jednego państwa członkowskiego przewidziano
świadczenia rodzinne, i który w takich przypadkach wymaga zastosowania reguł pierwszeństwa związanych
z uwzględnieniem, kolejno: praw udzielonych z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek, następnie – praw
udzielonych z tytułu otrzymywania emerytury lub renty, i wreszcie – praw uzyskanych na podstawie miejsca
zamieszkania. W przepisie tym wymieniono szereg podstaw, w oparciu o które dana osoba może ubiegać się
o świadczenia rodzinne, a wśród nich wskazano możliwość powołania się na pracę. W ocenie TS art. 67
rozporządzenia Nr 883/2004 nie może zostać uznany za ograniczający się wyłącznie do podstawy związanej z taką
pracą.
Trybunał wskazał, że przyjmując to rozporządzenie, unijny prawodawca zamierzał w szczególności rozszerzyć
zakres jego stosowania na kategorie osób inne niż pracownicy objęci rozporządzeniem Nr 1408/71,
a w szczególności na osoby nieaktywne gospodarczo, których nie wskazano w rozporządzeniu Nr 1408/71. Cel ten
wynika zasadniczo z dokonanego przez unijnego prawodawcę wyboru, aby uściślić w art. 2 ust. 1 rozporządzenia Nr
883/2004, że rozporządzenie to ma zastosowanie w szczególności do „obywateli państwa członkowskiego”, którzy
podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich, podczas gdy art. 2 ust. 1
rozporządzenia Nr 1408/71 stanowił, że to wcześniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do „pracowników”, którzy



podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich. Wspomniany cel wyrażono,
w szczególnym przypadku świadczeń rodzinnych, używając w art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004 terminu „osoba” –
podczas gdy w odpowiednim miejscu zastąpionego rozporządzenia Nr 1408/71, w art. 73, zawarto odniesienie do
„pracownika najemnego”. W tym względzie art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004 wyraża wolę unijnego prawodawcy
związaną z nieograniczaniem prawa do świadczeń rodzinnych do pracowników, lecz z rozszerzeniem tego
prawa na inne kategorie osób. Mając na względzie wszystkie powyższe okoliczności, TS stwierdził, że art. 67
rozporządzenia Nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób, że możność ubiegania się przez daną osobę
o świadczenia rodzinne nie jest uzależniona od wykonywania przez nią pracy we właściwym państwie członkowskim.
Z artykułu 11 ust. 2 rozporządzenia Nr 883/2004, do którego sąd odsyłający odniósł się w pytaniu prejudycjalnym,
wynika, że osobę otrzymującą świadczenie pieniężne z powodu lub w konsekwencji wykonywania pracy, a zatem
świadczenie pieniężne mające swoje źródło we wcześniejszym wykonywaniu takiej pracy, należy uznać – dla celów
określenia ustawodawstwa mającego zastosowanie do takiej osoby – za wykonującą tę pracę. Trybunał stwierdził,
że art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004 należy interpretować w ten sposób, iż nie wymaga on, aby właściwość
państwa członkowskiego w odniesieniu do danej osoby w dziedzinie świadczeń rodzinnych była oparta na
wykonywaniu jakiejkolwiek pracy, w tym pracy w przeszłości. Z powyższego wynika, że okoliczność związana
z otrzymywaniem świadczeń pieniężnych określonych, w danym wypadku, w art. 11 ust. 2 rozporządzenia Nr
883/2004 nie jest istotna przy dokonywaniu stwierdzenia, że art. 67 należy interpretować w ten sposób, że możność
ubiegania się przez daną osobę o świadczenia rodzinne nie jest uzależniona od wykonywania przez nią pracy we
właściwym państwie członkowskim.
Przepisy rozporządzenia Nr 883/2004, a w szczególności jego art. 67 w zw. z art. 11 ust. 2, należy interpretować
w ten sposób, że w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym możność ubiegania się przez daną
osobę o świadczenia rodzinne we właściwym państwie członkowskim nie jest uzależniona ani od wykonywania przez
tę osobę pracy w tym państwie, ani od wypłacania tej osobie przez to państwo świadczenia pieniężnego z powodu
lub w konsekwencji wykonywania takiej pracy.
Komentarz
W niniejszym wyroku TS dokonał interpretacji art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004. Przede wszystkim Trybunał
odrzucił możliwość stosowania wykładni poprzednio obowiązującego w tym zakresie art. 73 rozporządzenia Nr
1408/71, ponieważ miał on zastosowanie jedynie do "pracownika", a w art. 67 rozporządzenia Nr 883/2004
posłużono się terminem „osoba”. Tym samym zakres podmiotowy został znacznie rozszerzony i nie jest on związany
ze świadczeniem pracy w przyjmującym państwie członkowskim. Rozstrzygana sprawa odnosiła się do irlandzkiego
prawa, które zasadniczo nie wymaga, aby w chwili złożenia wniosku o świadczenia rodzinne dana osoba pracowała
lub uprzednio wykonywała pracę w Irlandii. Co do zasady uprawnienie to zależy od spełnienia przesłanki związanej
z wiekiem dziecka. Zatem z przedstawionego wyroku wynika, że kluczowe znaczenie mają w tym zakresie reguły
przyznawania świadczeń rodzinnych w konkretnym państwie członkowskim, a nie posiadanie statusu pracownika –
ani w momencie składnia takiego wniosku, ani w przeszłości.
Wyrok TS z 7.2.2019 r., Bogatu, C-322/17







Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że przepisy rozporządzenia Nr 883/2004, w tym art. 67 i art. 11 ust. 2, nie wymagają wykonywania pracy we właściwym państwie członkowskim ani otrzymywania świadczeń pieniężnych z tego tytułu, aby osoba mogła ubiegać się o świadczenia rodzinne. Rozstrzygające znaczenie ma spełnienie przesłanek dotyczących wieku dziecka. Wyrok TS z 7.2.2019 r., Bogatu, C-322/17, podkreślił, że kluczowe są reguły danego państwa członkowskiego dotyczące przyznawania świadczeń rodzinnych, a nie status pracowniczy.