Zmiana wysokości świadczenia emerytalnego

Od 3.12.2003 r. art. 2 dyrektywy 2000/78 jest stosowany do przyszłych skutków ostatecznej decyzji dyscyplinarnej wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z obniżeniem świadczenia emerytalnego. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że decyzja dyscyplinarna z 1975 r. wpłynęła na warunki zatrudnienia i pracy, co podlega przepisom dyrektywy 2000/78.

Tematyka: dyrektywa 2000/78, Trybunał Sprawiedliwości, decyzja dyscyplinarna, obniżenie świadczenia emerytalnego, dyskryminacja, orientacja seksualna

Od 3.12.2003 r. art. 2 dyrektywy 2000/78 jest stosowany do przyszłych skutków ostatecznej decyzji dyscyplinarnej wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z obniżeniem świadczenia emerytalnego. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że decyzja dyscyplinarna z 1975 r. wpłynęła na warunki zatrudnienia i pracy, co podlega przepisom dyrektywy 2000/78.

Od 3.12.2003 r. art. 2 dyrektywy 2000/78 jest stosowany do przyszłych skutków ostatecznej decyzji
dyscyplinarnej wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan
spoczynku urzędnika z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego.
Stan faktyczny
Wyrokiem z 1974 r. E.B. został skazany przez sąd w Wiedniu, będąc wówczas funkcjonariuszem policji w służbie
czynnej, na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres trzech lat, za
doprowadzenie do homoseksualnego czynu nierządnego wobec dwóch osób małoletnich. Jednocześnie decyzją
z 1975 r. komisja dyscyplinarna dyrekcji policji w Wiedniu została zastosowana wobec niego kara dyscyplinarna
w postaci przeniesienia w stan spoczynku z obniżeniem zwykłej wysokości jego świadczeń emerytalnych o 25%.
Wymiar świadczenia emerytalnego E.B. ustalono w oparciu o przeniesienie go w stan spoczynku ze skutkiem od
1976 r. i przy zastosowaniu zarządzonego przez organ dyscyplinarny obniżenia o 25% świadczeń emerytalnych.
W 2008 r. E.B. wniósł odwołanie do organu dyscyplinarnego, żądając w szczególności uchylenia decyzji z 1975 r.
oraz zawieszenia wszczętego wobec niego postępowania dyscyplinarnego.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 2 dyrektywy Rady 2000/78/WE z 27.11.2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego
traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. L Nr 303 z 2000 r., s. 16) należy interpretować w ten sposób, że
znajduje on zastosowanie do skutków prawnych wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy ostatecznej decyzji
dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z jednoczesnym obniżeniem
pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego?
- Czy i w jakim zakresie dyrektywę 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że zobowiązuje ona sąd krajowy do
ponownego zbadania skutków prawnych ostatecznej decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie
urzędnika w stan spoczynku z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego?
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości
Stosowanie dyrektywy 2000/78
Zgodnie z orzecznictwem TS dyrektywa 2000/78 zmierza do ustanowienia ogólnych warunków ramowych celem
zapewnienia każdej osobie równego traktowania „w zakresie zatrudnienia i pracy”, oferując jej skuteczną
ochronę przed dyskryminacją ze względu na jedną z przyczyn określonych w art. 1, wśród których znajduje się
orientacja seksualna (wyroki: Hütter, C-88/08, pkt 33; Bedi, C-312/17, pkt 28). Z art. 3 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy
wynika, że znajduje ona zastosowanie w granicach kompetencji Unii „do wszystkich osób, zarówno sektora
publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi” w odniesieniu między innymi do „warunków
zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania” (wyroki: Ingeniørforeningen i Danmark, C-
499/08, pkt 20; Parris, C-443/15, pkt 32). W rozpatrywanym przypadku TS stwierdził, że decyzja dyscyplinarna
z 1975 r., jako że prowadzi do wcześniejszego przeniesienia w stan spoczynku, wywarła wpływ na warunki jego
zatrudnienia i pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2000/78.
Zgodnie z orzecznictwem TS zakres stosowania dyrektywy 2000/78 należy rozumieć w ten sposób, że nie obejmuje
on systemów zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, których świadczenia nie są tożsame
z wynagrodzeniem w znaczeniu art. 157 ust. 2 TFUE (wyrok Dittrich i in., C-124/11, C-125/11 i C-143/11, pkt 31).
Trybunał stwierdził, że w zakres stosowania tego przepisu wchodzi świadczenie emerytalne, które jest bezpośrednio
związane z przepracowanym okresem i którego wysokość jest obliczana na podstawie ostatniego wynagrodzenia
(wyrok Parris, C-443/15, pkt 35). Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy ustalenie na podstawie tych
elementów, czy wypłacane E.B. świadczenie emerytalne objęte jest zakresem stosowania art. 157 TFUE. Jeżeli tak
jest, to sytuacja taka jak powstała po wydaniu decyzji z 1975 r. objęta jest zakresem przedmiotowym stosowania tej
dyrektywy.
Trybunał uznał, że dopiero po upływie terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78, tj. od dnia 3.12.2003 r., dyrektywa
ta doprowadziła do objęcia zakresem stosowania unijnego prawa skutków decyzji rozpatrywanej w postępowaniu
głównym (wyrok Römer, pkt 63).
Zgodnie z decyzją z 1975 r. państwo austriackie zaczęło wypłacać okresowo E.B. świadczenie emerytalne od 1976 r.
W wyniku kontynuowania wypłacania tego świadczenia decyzja ta, która wprawdzie stała się ostateczna przed
upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78, zdaniem TS, to nie wyczerpała wszystkich wywieranych przez



siebie skutków prawnych przed upływem owego terminu, lecz, przeciwnie, nadal wywiera okresowo skutki przez cały
okres znajdowania się E.B. w stanie spoczynku po upływie tego terminu. Sytuacja, która doprowadziła do wydanie
decyzji dyscyplinarnej z 1975 r., powstała przed wejściem w życie dyrektywy 2000/78, jednakże –zdaniem TS –
przyszłe skutki podlegają przepisom tej dyrektywy począwszy od daty upływu terminu na jej transpozycję,
zgodnie z zasadą, że nowe przepisy znajdują natychmiastowe zastosowanie do tego rodzaju przyszłych
skutków.
Kompetencje sądu krajowego
Decyzja z 1975 r. została oparta na ówczesnej karalności czynów zarzucanych E.B. na mocy przepisu prawa
austriackiego, który penalizował doprowadzenie do czynu nierządnego przez osobę płci męskiej wobec osoby tej
samej płci w wieku poniżej 18 lat, ale nie penalizował doprowadzenia do czynu nierządnego przez osobę
heteroseksualną lub homoseksualną płci żeńskiej wobec osoby w wieku poniżej 18 lat. W ocenie TS taka sytuacja,
która opiera się na odmiennym traktowaniu ze względu na orientację seksualną, prowadzi do dyskryminacji
bezpośredniej w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78.
Trybunał uznał, ze kara dyscyplinarna stała się ostateczna przed upływem terminu na transpozycję dyrektywy
2000/78 i wyczerpała już wszystkie wywierane przez siebie skutki w momencie, w którym została wprowadzona
w życie. Dlatego ta kara nie może już zostać podważona na podstawie dyrektywy 2000/78. W konsekwencji TS
uznał, że unijne prawo nie wymaga od państwa austriackiego wypłaty wynagrodzenia lub przyznania uprawnień
emerytalnych za ten okres.
W odniesieniu natomiast do kary polegającej na obniżeniu o 25% wysokości świadczenia emerytalnego E.B.
w związku z przeniesieniem go w stan spoczynku od 1976 r. TS podkreślił, że stosowanie dyrektywy 2000/78 od dnia
upływu terminu na jej transpozycję wymaga zgodnie z orzecznictwem, aby od tej daty obniżenie kwoty
wypłacanego E.B. świadczenia emerytalnego zostało ponownie zbadane w celu położenia kresu
dyskryminacji ze względu na orientację seksualną (wyroki: Stichting Natuur en Milieu i in., pkt 32;
Komisja/Moravia Gas Storage, pkt 32). Obliczenie, jakiego należy dokonać w ramach tego ponownego badania,
powinno opierać się na kwocie świadczenia emerytalnego, do którego E.B. byłby uprawniony przy uwzględnieniu
przeniesienia go w stan spoczynku od 1976 r. Trybunał wskazał, że w tym względzie sąd odsyłający powinien
zweryfikować, w jakim zakresie urzędnikowi, który w tym samym czasie dopuściłby się uchybienia obowiązkom
z zakresu etyki zawodowej porównywalnego do uchybienia popełnionego przez E.B., wymierzono by karę
dyscyplinarną, gdyby nie uwzględniono homoseksualnego męskiego charakteru tego uchybienia.
Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego, które należy
wypłacić E.B. za okres od dnia 3.12.2003 r.
Reasumując TS orzekł, że art. 2 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że po upływie terminu
na transpozycję tej dyrektywy, czyli od 3.12.2003 r., znajduje on zastosowanie do przyszłych skutków
wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy ostatecznej decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze
przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego
świadczenia emerytalnego.
Przepisy dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że w ww. sytuacji     zobowiązują one sąd krajowy do
ponownego zbadania, w odniesieniu do okresu od 3.12.2003 r., nie ostatecznej        kary dyscyplinarnej nakazującej
wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku danego urzędnika, ale obniżenia         kwoty pobieranego przez niego
świadczenia emerytalnego w celu określenia kwoty świadczenia, jaką pobierałby       w przypadku braku jakiejkolwiek
formy dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.
Na szczególną uwagę zasługuje wskazany przez TS obowiązek analizy przez sąd krajowy podstaw stosowania
przepisów dyrektywy 2000/78, tj. uznania, że świadczenie emerytalne wypłacane zainteresowanemu objętej jest
zakresem pojęcia „wynagrodzenia” w rozumieniu art. 157 TFUE i dyrektywy 2000/78.
Niewątpliwie rozstrzygniecie TS w niniejszej sprawie budzi duże kontrowersje ze względu na czyn popełniony przez
zainteresowanego. W 1974 r. austriackie prawo odmiennie regulowało odpowiedzialność za doprowadzenie do czynu
nierządnego przez osobę płci męskiej wobec osoby tej samej płci w wieku poniżej 18 lat, ale nie penalizowało
doprowadzenia do czynu nierządnego przez osobę heteroseksualną lub homoseksualną płci żeńskiej wobec osoby
w wieku poniżej 18 lat. Wobec tego TS uznał, że sytuacja taka jak wynikająca z decyzji dyscyplinarnej z 1975 r., która
opiera się na odmiennym traktowaniu ze względu na orientację seksualną, prowadzi do dyskryminacji bezpośredniej
w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78. I w ocenie TS, chociaż sama kara polegająca na wcześniejszym
przeniesieniu E.B. w stan spoczynku stała się ostateczna przed upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78
i wyczerpała już wszystkie wywierane przez siebie skutki w momencie, w którym została wprowadzona w życie, to
kara polegająca na obniżeniu o 25% wysokości świadczenia emerytalnego zainteresowanego nadal jest stosowana,
ponieważ w dalszym ciągu wypłacane jest to obniżone wynagrodzenie. Dlatego mimo, że sporna w niniejszej sprawie
decyzja została wydana w 1975 r. Trybunał uznał, że sąd krajowy jest uprawniony do ponownego obliczenia kwoty



świadczenia emerytalnego jeżeli uwzględni brak dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, uwzględniając
upływ terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78 z 3.12.2003 r.
Wyrok TS z 15.1.2019 r., E.B.,C-258/17







Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że art. 2 dyrektywy 2000/78 stosuje się do przyszłych skutków decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z obniżeniem świadczenia emerytalnego. W związku z odmiennym traktowaniem ze względu na orientację seksualną, TS stwierdził, że istniała dyskryminacja, wymagająca ponownego zbadania obniżenia świadczenia emerytalnego.