Jak osoba zatrudniona/uczestnik może wycofać się z PPK

1.1.2019 r. weszła w życie ustawa o pracowniczych planach kapitałowych, wprowadzając dobrowolny ale powszechny system PPK. Osoba zatrudniona może zrezygnować z uczestnictwa w PPK przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK na jej rzecz. Po zawarciu umowy, uczestnik może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK, co jest dobrowolne. Rezygnacja wymaga złożenia pisemnej deklaracji podmiotowi zatrudniającemu.

Tematyka: pracownicze plany kapitałowe, PPK, rezygnacja z PPK, deklaracja rezygnacji, zarządzanie PPK, uczestnictwo w PPK, wpłaty do PPK

1.1.2019 r. weszła w życie ustawa z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz.
2215, dalej jako: PPKU). Pracownicze plany kapitałowe mają być dobrowolnym ale powszechnym systemem.
Oznacza to, że do PPK niejako z „automatu” zapisane będą wszystkie osoby, co do których zachodzi
obowiązek wprowadzenia PPK. Wiemy na pewno, że podmioty zatrudniające będą obowiązane tworzyć PPK
i nie będą mogły zrezygnować z tej instytucji. Jednym podmiotem który będzie mógł zrezygnować
z uczestnictwa w PPK jest sam uczestnik.
Opis problemu
W myśl art. 7 PPKU obowiązek tworzenia pracowniczych planów kapitałowych spoczywa na podmiocie
zatrudniającym co najmniej jedną osobę. Takie rozwiązanie ma gwarantować powszechność nowego systemu.
PPKU objęło systemem pracowniczych planów kapitałowych osoby zatrudnione:
a) pracowników, o których mowa w art. 2 ustawy z 26.6.1974 r. - Kodeks pracy (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.,
dalej jako: KP), z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników
zakładu przeróbki mechanicznej węgla, o których mowa w art. 11b ustawy z 7.9.2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa
węgla kamiennego (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1374 ze zm.), oraz młodocianych w rozumieniu art. 190 § 1 KP,
b) osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia, o których mowa w przepisach
wykonawczych wydanych na podstawie art. 303 § 1 KP,
c) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, o których mowa w art. 138 i art. 180
ustawy z 16.9.1982 r. - Prawo spółdzielcze (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1285 ze zm.),
d) osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 ustawy z 23.4.1964 r. - Kodeks cywilny
(t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm., dalej jako: KC) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
e) członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji
- podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Rzeczypospolitej Polskiej,
w rozumieniu ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).
Pierwsze umowy o prowadzenie PPK będą więc zawierane już po 1.7.2019 r.
W związku z powyższym nasuwają się następujące pytania: W jakim terminie będzie możliwa rezygnacja
z uczestnictwa w PPK? W jakiej formie osoba zatrudniona/uczestnik nie zainteresowany oszczędzaniem
w PPK będzie mógł zrezygnować z uczestnictwa w nim? Komu należy złożyć oświadczenie o rezygnacji?
Jaki obowiązki będą ciążyły na osobie zatrudnianej/uczestniku w związku z rezygnacja oraz jakie obowiązki
będzie miał podmiot zatrudniający ?

1.2.2019 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt rozporządzenia Ministra
Finansów w sprawie deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego.
Rozporządzenie zostanie wydane na postawie delegacji zawartej w art. 23 ust. 12 ustawy o PPK. Rozporządzenie
określa treść deklaracji, jaką będzie mógł składać obowiązkowo zapisany do PPK uczestnik w przypadku podjęcia
decyzji o rezygnacji z wpłat do PPK. Projekt tego aktu prawnego zawiera także w załączniku wzór deklaracji
rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Czy ten wzór deklaracji będzie ułatwieniem do uczestników czy też
jeszcze bardziej utrudni wystąpienie z PPK?
1. W jakim terminie będzie możliwa rezygnacja z uczestnictwa w PPK?
W myśl art. 8 PPKU podmiot zatrudniający zawiera umowę o zarządzanie PPK nie później niż na 10 dni roboczych
przed dniem, w którym w stosunku do pierwszej osoby zatrudnionej jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie
PPK. Podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej po upływie
trzeciego miesiąca zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym, nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, chyba że osoba zatrudniona zadeklaruje przed upływem
tego terminu niedokonywanie wpłat do PPK (art. 16 PPKU). Powyższe oznacza, iż rezygnację z uczestnictwa
w PPK osoba zatrudniona będzie mogła złożyć jeszcze przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK na jej
rzecz. Przedmiotowe uprawnienie wynikające z art. 16 ust. 1 PPKU przysługuje osobie zatrudnionej do dnia zawarcia

w imieniu i na rzecz takiej osoby przez podmiot zatrudniający umowy o prowadzenie PPK. Osoba taka deklaruje
niedokonywanie wpłat do PPK.
Z chwilą zawarcia umowy osoba zatrudniona staje się uczestnikiem. Na mocy art. 23 PPKU również po zawarciu
umowy o prowadzenie PPK uczestnik będzie mógł zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK, a tym samym
uczestnictwa w PPK. Uczestnictwo w PPK jest bowiem dobrowolne.
Osoba nie zainteresowana oszczędzaniem w PPK będzie mogła więc w każdym czasie zrezygnować
z uczestnictwa w PPK deklarując bądź niedokonywanie wpłat do PPK, jeżeli podmiot zatrudniający jeszcze
nie zawarł umowy o prowadzenie na jej rzecz PPK bądź zrezygnować z dokonywania wpłat już po podpisaniu
umowy.
2. W jakiej formie osoba zatrudniona/uczestnik nie zainteresowany oszczędzaniem w PPK będzie mógł
zrezygnować z uczestnictwa w nim? Komu należy złożyć oświadczenie o rezygnacji?
Zarówno osoba zatrudniona jak i uczestnik PPK może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie
deklaracji złożonej podmiotowi zatrudniającemu w formie pisemnej. Deklaracja zawiera dane dotyczące podmiotu
zatrudniającego i uczestnika PPK oraz oświadczenie uczestnika PPK o posiadaniu przez niego wiedzy
o konsekwencjach jej złożenia. Na uwagę zasługuje fakt, że deklaracja powinna być złożona w formie pisemnej.
Kłóci się ten nakaz z zasadą wyrażaną w art. 4 PPKU zgodnie z którą w sprawach dotyczących PPK docelowym
trybem składania przez uczestników oświadczeń woli jest postać elektroniczna pozwalająca na utrwalenie na trwałym
nośniku z zastrzeżeniem, że umowa o zarządzanie PPK może przewidywać inną postać oświadczeń woli. Trwały
nośnik, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt. 31 PPKU oznacza każdy nośnik informacji umożliwiający
przechowywanie przez czas niezbędny, wynikający z charakteru informacji oraz celu ich sporządzenia lub
przekazania, zawartych na nim informacji w sposób uniemożliwiający ich zmianę lub pozwalający na odtworzenie
informacji w wersji i formie, w jakiej zostały sporządzone lub przekazane. Cechą definiowanego trwałego nośnika
będzie zatem umożliwienie przechowywania informacji tak długo, jak będzie to konieczne z punktu widzenia ochrony
interesów uczestników wynikających ze stosunków łączących ich z podmiotami zatrudniającymi. Zastanawiającym
jest więc dlaczego w przypadku deklaracji o rezygnacji z uczestnictwa w PPK musi ona zostać złożona w formie
pisemnej. Ustawodawca nie dopuścił w tym przypadku formy elektronicznej. Takie rozwiązanie należy uznać za
znacznie utrudnienie zarówno dla osoby zatrudnionej/uczestnika jak i podmiotu zatrudniającego.
Osoba zatrudniona/uczestnik powinien złożyć pisemną rezygnację podmiotowi zatrudniającemu. W świetle przepisów
art. 23 ust. 1 PPKU złożenie przez uczestnika PPK deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK innemu
podmiotowi, np. instytucji finansowej, nie będzie wywierało skutku w postaci zaprzestania dokonywania wpłat do PPK
przez podmiot zatrudniający.
3. Jakie obowiązki będą ciążyły na osobie zatrudnionej/uczestniku w związku z rezygnacja oraz jakie
obowiązki będzie miał podmiot zatrudniający w związku ze zrezygnowaniem uczestnika z udziału w PPK?
W myśl art. 23 ust. 2 PPKU rezygnacja z dokonywania wpłat do PPK nie wymaga zmiany umowy o prowadzenie
PPK. Umowa ta jest dalej ważna i aktywna, z tym zastrzeżeniem, że nie są dokonywane nowe zasilenia na rejestr
uczestnika PPK. Jest to więc swoistego rodzaju zawieszenie uczestnictwa w PPK a nie rezygnacja. Takie rozumienie
przedmiotowego rozwiązania uzasadnia również fakt, że zgodnie z przepisami które wejdą w życie 1.1.2023 r. co 4
lata, od dnia 1 kwietnia, podmiot zatrudniający dokonuje wpłat za uczestnika PPK, który złożył deklarację o rezygnacji
z udziału w PPK, chyba że uczestnik PPK ponownie zrezygnuje z dokonywania wpłat do PPK, składając podmiotowi
zatrudniającemu stosowną deklarację. Co 4 lata, w terminie do ostatniego dnia lutego danego roku, podmiot
zatrudniający ma obowiązek poinformowania uczestnika PPK, który złożył deklarację rezygnacji, o ponownym
dokonywaniu wpłat za tego uczestnika. Wyjątki od powyższej zasady wynikają z treści art. 23 ust. 8 i 9 PPKU.
Pierwszy przepis wprowadza zasadę, zgodnie z którą podmiot zatrudniający nie dokonuje wpłat do PPK, jeżeli
uczestnik po dniu złożenia deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, a przed datą upływu 4 lat od złożenia
rezygnacji, ukończył 70. rok życia. Drugi natomiast dotyczy uczestników w wieku powyżej 55 lat, w których przypadku
ponowne dokonywanie wpłat może nastąpić wyłącznie na ich wniosek złożony do ostatniego dnia lutego roku
kalendarzowego, w którym podmiot zatrudniający jest obowiązany do ponownego dokonywania wpłat. Za
stwierdzeniem, iż rezygnacja z udziału w PPK jest tak naprawę zawieszeniem uczestnictwa przemawia również treść
art. 23 ust. 10 PPKU, zgodnie z którym uczestnik PPK, który złożył deklarację o rezygnacji może w każdym czasie
złożyć podmiotowi zatrudniającemu w formie pisemnej wniosek o dokonywanie wpłat do PPK. W takim przypadku,
zgodnie z dyspozycją art. 23 ust. 11 PPKU, wpłat do PPK dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po
miesiącu, w którym złożono wniosek o dokonywanie wpłat do PPK. Złożenie przedmiotowego wniosku i ponowne
dokonywanie wpłat do PPK nie wymaga zmiany umowy o prowadzenie PPK, ale podmiot zatrudniający będzie
zobowiązany poinformować wybraną instytucję o złożeniu takiego wniosku. Na podmiocie zatrudniającym nie
spoczywa obowiązek informowania uczestników PPK o możliwości złożenia wniosku o ponowne dokonywanie wpłat.
O złożeniu deklaracji podmiot zatrudniający niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia złożenia
deklaracji, informuje wybraną instytucję finansową. Przepisy karne zawarte w rozdziale 16 PPKU

zatytułowanym "Przepisy karne" nie penalizują jednak braku wywiązywania się podmiotu zatrudniającego
z tego obowiązku.
Podmiot zatrudniający nie dokonuje wpłat za uczestnika PPK, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania
wpłat do PPK począwszy od miesiąca, w którym uczestnik PPK złożył deklarację. Wpłaty pobrane w tym miesiącu
podlegają zwrotowi. Konsekwencją złożenia przez uczestnika PPK deklaracji o rezygnacji z uczestnictwa w PPK jest
to, że podmiot zatrudniający zaprzestaje dokonywania wpłat do PPK za takiego uczestnika, który złożył
przedmiotową deklarację. Zaprzestanie to następuje, począwszy od miesiąca, w którym uczestnik złożył podmiotowi
zatrudniającemu przedmiotową deklarację. Powyższy przepis oznacza, że jeśli między dniem złożenia przez
uczestnika podmiotowi zatrudniającemu deklaracji o zaprzestaniu dokonywania wpłat do PPK a dniem jej realizacji
przez podmiot zatrudniający zostanie dokonana jakaś wpłata do PPK to powinna ona zostać anulowane, a wpłaty
pobrane w danym miesiącu powinny podlegać zwrotowi.
Kolejnym ważnym zagadnieniem związanym z rezygnacją z uczestnictwa w PPK jest instytucja tzw. zwrotu
uregulowana w treści art. 105 PPKU. Przepis art. 105. Definicję zwrotu zawiera art. 2 ust. 1 pkt 47 PPKU. Zgodnie
z tym przepisem zwrot jest to wycofanie środków zgromadzonych w PPK przed osiągnięciem przez uczestnika PPK
60. roku życia, na wniosek uczestnika PPK, małżonka lub byłego małżonka uczestnika PPK, małżonka zmarłego
uczestnika PPK lub osoby uprawnionej. Zwrot, będący szczególnym przypadkiem wycofania środków z PPK, może
nastąpić wyłącznie w przypadkach wyraźnie wskazanych w przepisach PPKU. W myśl ww. art. 105 zwrot
dokonywany na wniosek uczestnika PPK następuje w formie pieniężnej, w terminach określonych w statucie
funduszu inwestycyjnego, statucie funduszu emerytalnego lub regulaminie ubezpieczeniowego funduszu
kapitałowego. W przypadku zwrotu instytucja finansowa przekazuje ze środków zgromadzonych na rachunku
PPK uczestnika PPK:
1) na rachunek bankowy wskazany przez ZUS, kwotę równą 30% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio
z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa
ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych,
które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na
rzecz uczestnika z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający;
2) na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez
uczestnika PPK, kwotę równą 70% środków pieniężnych pochodzących odpowiednio z odkupienia przez fundusz
inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego
funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte,
w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika
z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę podatku
dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek
właściwego urzędu skarbowego;
3) na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany przez
uczestnika PPK, kwotę odpowiadającą środkom pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz
inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego
funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte,
w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone, w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika
z wpłat finansowanych przez uczestnika PPK jako osobę zatrudnioną, po uprzednim pomniejszeniu o należną kwotę
podatku dochodowego od osób fizycznych, która zgodnie z odrębnymi przepisami przekazywana jest na rachunek
właściwego urzędu skarbowego;
4) na rachunek bankowy wskazany przez ministra właściwego do spraw pracy, kwotę odpowiadającą środkom
pieniężnym pochodzącym odpowiednio z odkupienia przez fundusz inwestycyjny lub zakład ubezpieczeń jednostek
uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego lub umorzenia przez fundusz
emerytalny jednostek rozrachunkowych, które zostały nabyte, w przypadku funduszy inwestycyjnych, lub przeliczone,
w przypadku funduszy emerytalnych, na rzecz uczestnika z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych.
Uczestnik nie otrzymuje więc całości zgromadzonych środków.
4. Czy projektowany wzór deklaracji będzie ułatwieniem do uczestników czy też jeszcze bardziej utrudni
wystąpienie z PPK?
Projektowane Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do
pracowniczego planu kapitałowego określa treść deklaracji, jaką będzie mógł składać obowiązkowo zapisany do PPK
uczestnik w przypadku podjęcia decyzji o rezygnacji z wpłat do PPK. Projekt tego aktu prawnego zawiera także
w załączniku wzór deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Deklaracja zawiera dane dotyczące podmiotu
zatrudniającego i uczestnika PPK oraz oświadczenie uczestnika PPK o posiadaniu przez niego wiedzy

o konsekwencjach jej złożenia. Wiele kontrowersji wzbudzają oświadczenia o rezygnacji z możliwości uzyskiwania
regularnych korzyści majątkowych.
Oświadczenie o rezygnacji podzielone jest bowiem na trzy części:
1. Oświadczenie, że uczestnik świadomie rezygnuję z dokonywania wpłat do PPK w podmiocie zatrudniającym.
W praktyce oznacza to, że jego pracodawca nie będzie zobowiązany do potrącania z wynagrodzenia uczestnika PPK
2% wynagrodzenia uczestnika i przekazywania tej kwoty do PPK.
2. Oświadczenia o rezygnacji z możliwości uzyskiwania regularnych korzyści finansowych, które przysługują
uczestnikom PPK, w tym rezygnuję z:
1. Otrzymania wpłaty powitalnej w wysokości 250 zł, należnej uczestnikom PPK.
2. Otrzymywania dopłat rocznych w wysokości 240 zł, należnych uczestnikom PPK.
3. Otrzymywania wpłat podstawowych finansowanych przez podmiot zatrudniający w wysokości co najmniej 1,5 %
wynagrodzenia miesięcznego uczestnika.
4. Dalszego gromadzenia środków na rachunku PPK, które mogą zostać wycofane z rachunku PPK uczestnika
w formie:
- wypłaty
- wypłaty transferowej:
- zwrotu w formie pieniężnej na rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej
wskazany przez uczestnika PPK.
3. Oświadczenie o zgodności wcześniejszych podpisów z wolą uczestnika oraz o tym, że złożył je w sposób
swobodny i nie znajduję się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.
Osoba zatrudniona/uczestnik będzie musiał złożyć własnoręczne podpisy pod aż 6 oświadczeniami. Brak podpisu
pod którymkolwiek oświadczeniem będzie skutkował nieważnością całej deklaracji. Zastanawiającym jest również
dlaczego w projektowanym wzorze deklaracji szczegółowo opisano z jakich korzyści rezygnuje osoba
zatrudniona/uczestnika a bardzo ogólnie wskazano kwestie rezygnacji z dokonywania wpłat bez wskazania
rezygnacji z konieczności dokonywania wpłat podstawowych przez uczestnika PPK w wysokości co najmniej 2% jego
wynagrodzenia, czy konieczności pokrycia przez uczestnika PPK kosztów zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych, od kwoty wpłaty do PPK finansowanej przez podmiot zatrudniające. W praktyce wzór deklaracji może
utrudnić a nie ułatwić świadomą decyzje osoby zatrudnionej/uczestnika co do rezygnacji z udziału w PPK.

Projektowane rozporządzenie Ministra Finansów wprowadza obowiązek składania deklaracji rezygnacji z wpłat do PPK. Deklaracja jest skomplikowana, wymaga pisemnego złożenia i zawiera wiele szczegółowych oświadczeń. Może to utrudnić decyzje uczestnikom co do rezygnacji z udziału w PPK.