"Trzynastki" dla emerytów

Tematyka: trzynastka dla emerytów, emeryci, renciści, świadczenie pieniężne, ustawa, projekty ustaw, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ZUS, KRUS, emerytura, renta, świadczenia społeczne, prawo emerytalne, ustawodawstwo

Od początku tego miesiąca procedowany jest projekt ustawy o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla
emerytów i rencistów z 5.3.2019 r. (numer w wykazie prac RM: UD 489, dalej jako: JednŚwiadU). Ustawa
określa warunki nabywania prawa do jednorazowego świadczenia pieniężnego przysługującego w 2019 r.
oraz zasady jego wypłaty, tzw. "trzynastki dla emerytów". Tempo prac legislacyjnych jest niezwykle szybkie,
ponieważ ustawa została zapowiedziana na Konwencji partii rządzącej, która odbyła się 23.2.2019 r., a nowa
regulacja ma wejść w życie w 1.5.2019 r.
• Trzynaste emerytury dla seniorów byłyby jednorazowym świadczeniem pieniężnym przysługującym w 2019 r. Ze
świadczenia miałoby skorzystać ponad 9,72 mln osób (w tym około 6,94 emerytów i 2,62 mln rencistów, w tym 282
tys. rencistów socjalnych).
• Świadczenie ma wynosić 1100 zł, (jednak z powyższej kwoty nie byłoby potrąceń i egzekucji). Kwota ta odpowiada
wysokości najniższej emerytury wypłacanej od marca 2019 r.
• Większość świadczeń ma być wypłacona w maju, a pozostałe w czerwcu.
Zakres podmiotowy ustawy
Projekt ustawy o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów przewiduje bardzo szeroki
zakres podmiotowy, gdyż jednorazowe świadczenie pieniężne (na podstawie kilkunastu różnych aktów
prawnych związanych z ubezpieczeniami społecznymi) ma przysługiwać osobom uprawnionym, które
30.4.2019 r. mają prawo do:
1) emerytury;
2) renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej;
3) emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin; emerytury rolniczej
lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy; renty rolniczej szkoleniowej; okresowej emerytury rolniczej;
4) emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej, wojskowej renty rodzinnej;
5) emerytury policyjnej, policyjnej renty inwalidzkiej, policyjnej renty rodzinnej;
6) świadczeń pieniężnych i innych uprawnień przewidzianych w przepisach ustawy z 29.5.1974 r. o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2193 ze zm.) co do kombatantów
będącym inwalidami wojennymi lub wojskowymi, jak i członkom rodzin pozostałym po kombatantach;
7) uposażenia sędziego w wysokości wynagrodzenia pobieranego na ostatnio zajmowanym stanowisku; uposażenia
w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym
stanowisku; uposażenia rodzinnego ze względu na śmierć sędziego albo sędziego w stanie spoczynku;
8) świadczeń z tytułu wypadków w drodze do pracy lub z pracy (w tym jednorazowego odszkodowania z tytułu
śmierci lub uszczerbku na zdrowiu powstałego w wyniku wypadków);
9) renty socjalnej;
10) świadczenia przedemerytalnego i zasiłku przedemerytalnego;
11) świadczenia pieniężnego i uprawnienia przysługującego cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych;
12) okresowej emerytury kapitałowej;
13) emerytury pomostowej;
14) nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych.
Jednorazowego świadczenia nie przyznaje się jednak, co do świadczeń zawieszonych na dzień 30.4.2019 r. Jednak
prawo do jednorazowego świadczenia pieniężnego podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli okaże się, że na dzień
30.4.2019 r. prawo do świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 JednŚwiadU podlegało zawieszeniu lub
przysługiwała wypłata tego świadczenia.
Prawo do więcej niż jednego świadczenia

Jeżeli którakolwiek z osób uprawnionych do powyższych świadczeń nabyła prawo do więcej niż jednego
świadczenia, "trzynastka" i tak będzie przysługiwała w wysokości 1100 zł. Nie jest zatem możliwe roszczenie
o przyznanie świadczenia np. w wysokości 2200 zł ze względu na fakt, że pobiera się emeryturę jak i otrzymało się
świadczenie z tytułu wypadku przy pracy.
Renta rodzinna
Podobnie w przypadku renty rodzinnej, do której upoważniona jest więcej niż jedna osoba, świadczenie również
zostanie wypłacone tylko jednorazowo i tylko jednej osobie. W związku z tym nie jest prawdą, to co wskazuje
projektodawca w uzasadnieniu do ustawy, mianowicie, że: „Powyższą zapowiedź proponuje się zrealizować przez
wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego dla wszystkich świadczeniobiorców” (źródło:
https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12321290/12573058/12573059/dokument384157.pdf, stan na: 21.3.2019 r.).
Zbieg świadczeń
Jednorazowość świadczenia polega też na tym, że w razie zbiegu prawa do świadczeń, które są wypłacane przez
dwa organy emerytalno-rentowe (np. ZUS, KRUS, organy emerytalne służb mundurowych), decyzje w sprawie
jednorazowego świadczenia pieniężnego wydaje i świadczenie to wypłaca tylko Zakład Ubezpieczeń
Społecznych.
Brak formalności
Niewątpliwym udogodnieniem dla osób uprawnionych jest fakt, że nie muszą składać żadnego wniosku, ponieważ
świadczenie przyznaje się z urzędu wraz ze świadczeniem, do którego jest się uprawnionym, np. z emeryturą. Nie
powinno więc dziwić, że w maju na konto wpłynie większa suma pieniędzy czy też listonosz wypłaci większą kwotę.
Organ uprawniony do wypłaty
Świadczenie jednorazowe wypłaca odpowiednio organ, który jest upoważniony do wypłaty jednego ze wskazanych
wyżej świadczeń, może to być zatem nie tylko ZUS. Przed wypłatą świadczenia właściwy organ podejmuje
oczywiście decyzję co do jego wypłaty. Od przedmiotowej decyzji przysługuje odwołanie na zasadach
przewidzianych w ustawie, która dotyczy osoby uprawnionej ze względu na wypłacane jej świadczenie.
Wartość netto
Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że: „W decyzji, która będzie przesyłana świadczeniobiorcom, z przyczyn
czasowo-technicznych, zapisy dotyczące wysokości jednorazowego świadczenia pieniężnego zostaną ograniczone
do wysokości świadczenia w kwocie brutto (bez podania wysokości podatku dochodowego od 3 osób fizycznych oraz
składki na ubezpieczenie zdrowotne). Typowa kwota netto będzie wynosić 888,25 zł.”.
"Trzynastka" a dochód
Kwoty jednorazowego świadczenia pieniężnego nie wlicza się do dochodu, o którym mowa w wybranych przepisach:
1) ustawy z 21.6.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 180 ze zm.); 2) ustawy z 12.3.2004 r.
o pomocy społecznej (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.); 3) ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa
w wychowywaniu dzieci (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 2134 ze zm.).
Finansowanie
Wypłata jednorazowych świadczeń będzie finansowana w ramach zwiększonych wpływów do Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Emerytur Pomostowych i Funduszu Pracy oraz w ramach środków
pozostających w dyspozycji pozostałych dysponentów poszczególnych części budżetowych, co wśród środowisk
związkowych, szczególnie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowego budzi wątpliwości. Związki
twierdzą m.in., że takie finansowanie jest niezgodne z ustawowymi celami Funduszu. Związek Przedsiębiorców
i Pracodawców uznaje tzw. „trzynastą emeryturę” za szkodliwą, drogą i w żadnym stopniu nie wpływającą na
rozwiązania strukturalnych problemów dławiących polski system emerytalny, związanych z jego repartycyjnym
charakterem i fatalną sytuacją demograficzną" (Stanowisko Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, źródło:
http://zpp.net.pl/wp-content/uploads/2019/03/Stanowisko-ZPP-ws.-projektu-ustawy-o-jednorazowym-
%C5%9Bwiadczeniu-pieni%C4%99%C5%BCnym-dla-emeryt%C3%B3w-i-rencist%C3%B3w-w-2019-r..docx.pdf.,
stan na: 21.2.2019 r.).
Odesłanie w sprawach nieuregulowanych
W sprawach nieuregulowanych w przedmiotowym projekcie ustawy stosuje się przepisy ustawy z 17.12.1998 r.
o emeryturach i renach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.).
Aktualnie projekt jest w konsultacjach publicznych.

W sprawach nieuregulowanych w przedmiotowym projekcie ustawy stosuje się przepisy ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i renach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.). Aktualnie projekt jest w konsultacjach publicznych.