Obowiązek utworzenia służby BHP przez pracodawcę

Pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób jest zobowiązany utworzyć służbę BHP, nawet jeśli nie ma kompetentnych pracowników. Decyzja NSA potwierdza, że pracodawca musi wykazać brak możliwości zatrudnienia właściwych pracowników, aby powierzyć zadania służby BHP specjalistom z zewnątrz.

Tematyka: służba BHP, pracodawca, komórka służby BHP, obowiązek, NSA, zatrudnienie, decyzja, służba zewnętrzna, koszty, zatrudnienie pracowników

Nawet gdy pracodawca zatrudniający powyżej 100 osób nie ma kompetentnych pracowników do
wykonywania zadań służby BHP, to i tak jest zobligowany do jej utworzenia i nie ma wyboru pomiędzy
utworzeniem służby BHP w zakładzie, a powierzeniem wykonywania zadań z tego zakresu specjalistom
spoza zakładu pracy. Dopiero, gdy pracodawca nie może znaleźć kompetentnych pracowników dla
wykonywania służby bhp, może powierzyć wykonywanie zadań tej służby specjalistom spoza zakładu pracy,
przy czym w razie sporu, to na pracodawcy ciąży obowiązek wykazania braku możliwości zatrudnienia
właściwych pracowników, niezbędnych dla stworzenia zakładowej służby BHP – wynika z wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Inspektor Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Sz. po przeprowadzeniu kontroli w „P.” Sp. z o.o. wydał decyzję
nakazującą utworzenie komórki służby BHP w sposób wynikający z aktualnie obowiązujących przepisów prawa pracy
i określił termin wykonania tego nakazu. „P.” Sp. z o.o. wniosła odwołanie twierdząc, że nie jest możliwe utworzenie
służby BHP poprzez zatrudnienie inspektora BHP, ponieważ na rynku pracy nie ma chętnych do podjęcia
zatrudnienia w tym charakterze i dlatego powierzono tę funkcję osobie prowadzącej działalność gospodarczą, która
wykonuje zadania służby BHP na podstawie umowy zlecenia.
Organ II instancji utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Jak wyjaśniono, zgodnie z art. 23711 § 1 i 2 KP „P.” Sp. z o.o.
jako podmiot zatrudniający powyżej 100 pracowników jest zobowiązana utworzyć służbę BHP. Na mocy § 1 ust. 3
rozporządzenia Rady Ministrów z 2.9.1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny (Dz.U. Nr 109, poz. 704 ze
zm.) pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników jest zobowiązany w sposób bezwzględny utworzyć
wieloosobową lub jednoosobową komórkę organizacyjną stanowiącą służbę BHP albo zatrudnić w tej komórce
pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Organ wyjaśnił, że aby pracodawca mógł skorzystać z możliwości określonej w art. 23711 § 2 KP, powinien wykazać,
że - pomimo wynikającego z § 1 obowiązku - nie jest w stanie zatrudnić pracowników, o których mowa w tym
przepisie. W ocenie organu II instancji, „P.” Sp. z o.o. nie wykazała, że nie jest w stanie zatrudnić pracowników,
o których mowa w art. 23711 § 1 KP. Na potwierdzenie faktu poszukiwania pracownika z odpowiednimi kwalifikacjami
„P.” Sp. z o.o. nie przedstawiła żadnych dowodów. Twierdziła jedynie, że wykwalifikowane osoby nie są
zainteresowane pracą na etacie z powodów ekonomicznych, co może sugerować, że problemem nie jest kwestia
braku osób o odpowiednich kwalifikacjach, a jedynie braku takich rozwiązań finansowych ze strony „P.” Sp. z o.o.
jako pracodawcy, które byłyby atrakcyjne dla wysoko wykwalifikowanego pracownika.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie „P.” Sp. z o.o. dowodziła, że w przeszłości
podejmowała próby znalezienia pracownika, jednak specjaliści z wymaganymi kwalifikacjami nie są zainteresowani
podejmowaniem pracy na podstawie umowy o pracę na etat, gdyż prowadząc indywidualną działalność gospodarczą
mogą obsługiwać kilka zakładów pracy osiągając lepsze wyniki finansowe. „P.” Sp. z o.o. przedstawiła zaświadczenie
z Powiatowego Urzędu Pracy w K. informujące, że w rejestrze osób bezrobotnych nie figurują osoby posiadające
kwalifikacje określone w złożonej ofercie pracy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę. Jak wyjaśniono, art. 237 11 § 2 KP, który dopuszcza
wyjątek od zasad sformułowanych art. 23711 § 1 KP zezwalając na powierzenie wykonywania zadań służby BHP
specjalistom spoza zakładu pracy w przypadku braku kompetentnych pracowników. W ocenie Sądu to pracodawca
powinien wykazać, że - pomimo nakazu - nie jest w stanie zatrudnić pracowników, o których mowa w przepisie art.
23711 § 2 KP (zob. wyrok NSA z 12.12011 r. I OSK 1120/10, orzeczenia.nsa.gov.pl). Dodatkowo podkreślił, że
wykazanie przez pracodawcę niemożności zatrudnienia kompetentnych pracowników do służby BHP powinno
nastąpić na etapie postępowania administracyjnego. Próba wskazywania dowodów w skardze na okoliczność
podjęcia przez skarżącego z należytą starannością działań zmierzających do zatrudnienia kompetentnego
pracownika, jest spóźniona, ponieważ sąd administracyjny dokonuje kontroli zgodności z prawem według stanu
faktycznego i prawnego obowiązujących na dzień wydania decyzji ostatecznej. Sąd podkreślił, że z akt
administracyjnych wynika, że „P.” Sp. z o.o. zarówno w zastrzeżeniach do protokołu kontroli, jak i w odwołaniu
wskazywała na brak chętnych do podjęcia zatrudnienia w służbie BHP, jednakże twierdzenia te nie zostały poparte
żadnym dowodem dołączonym do tychże zastrzeżeń lub do odwołania. Niezasadne jest powoływanie się w skardze
na informację z Powiatowego Urzędu Pracy w K., która została wydana już po decyzji organu II instancji. Sąd uznał
również, że poszukiwanie kandydata do zatrudnienia na takim stanowisku jedynie za pośrednictwem Powiatowego
Urzędu Pracy K., było co najmniej działaniem niewystarczającym, skoro strona posiadała wiedzę o tym, iż osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje nie są zainteresowane pracą w służbie BHP na podstawie umowy o pracę.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę. Jak podkreślił, pracodawca, zastępując własną służbę BHP
służbą zewnętrzną, nie może kierować się innymi przesłankami, niż wymienione w KP. W szczególności nie
może to być spowodowane dążeniem do zmniejszenia kosztów ochrony życia, czy obciążeń organizacyjnych
wynikających z zatrudnienia własnej służby BHP. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że pracodawca
powinien wykazać, że podejmował działania w celu znalezienia pracowników o odpowiednich kwalifikacjach,
jednak pomimo nakazu nie jest w stanie zatrudnić własnych pracowników z przyczyn obiektywnych.
Dowodem na podejmowanie takich działań nie mogą być jednak zaświadczenia, które pracodawca otrzymał
po wydaniu decyzji przez organ II instancji.
Wyrok NSA z 26.2.2019 r., I OSK 841/17

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że pracodawca nie może unikać obowiązku utworzenia służby BHP w celu zmniejszenia kosztów czy obciążeń organizacyjnych. Pracodawca musi wykazać, że podejmował działania w celu zatrudnienia pracowników, ale mimo nakazu nie był w stanie znaleźć pracowników o odpowiednich kwalifikacjach.