Dostosowanie przepisów Kodeksu pracy w zakresie badań lekarskich do RODO

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z RODO ma na celu dostosowanie przepisów Kodeksu pracy dotyczących badań lekarskich. Zmiany wprowadzają nowe warunki dotyczące braku przeciwwskazań do pracy oraz obowiązki pracodawcy w zakresie przechowywania dokumentów medycznych pracowników.

Tematyka: RODO, Kodeks pracy, badania lekarskie, przeciwwskazania do pracy, dokumentacja medyczna, BHP, profilaktyczna ochrona zdrowia, skierowania, orzeczenia lekarskie

Aktualnie na podpis Prezydenta oczekuje ustawa z 21.2.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku
z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r.
w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie
swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej jako: RODOU).
• Ustawa została przekazana Prezydentowi do podpisu 22.3.2019 r.
• Ustawa służy stosowaniu RODO, które weszło w życie 25.5.2018 r.
• Ustawa wprowadza zmiany m.in. w ustawie z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U z 2018 r. poz. 917 ze zm., dalej
jako: KP) w zakresie danych osobowych i ich przetwarzania, monitoringu w miejscu pracy oraz BHP – co do
orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy: „Zmiany mają na celu przede wszystkim dostosowanie brzmienia
obowiązujących przepisów prawa pracy do art. 6 ust. 1 lit. c RODO, który wprowadził przesłankę istnienia obowiązku
prawnego jako podstawy pobierania danych osobowych. Przepisy RODO przyznają państwom członkowskim
swobodę w określeniu zasad przetwarzania przez pracodawców danych osobowych pracowników, w tym przez
uzależnienie ich gromadzenia od wyrażenia zgody osoby ubiegającej się o zatrudnienie bądź pracownika”.
Zmiany w zakresie BHP
Ustawa wprowadza praktyczne zmiany w profilaktycznej ochronie zdrowia co wstępnych badań lekarskich. Artykułowi
229 § 11 pkt 2 KP nadano następujące brzmienie: „2) przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane
stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne
orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na
badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym
stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.”.
Różnica między dotychczasowym a nowym stanem prawnym polega więc na tym, że nie będzie konieczności
przedstawiania pracodawcy aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do
pracy, bowiem wystarczy fakt jego posiadania. Nie zmienia to jednak faktu, że pracodawca i tak musi
zweryfikować, czy osoba ubiegająca się o pracę była poddana wstępnym badaniom lekarskim i czy słusznie nie musi
im podlegać. Ustawodawca posłużył się koniunkcją, ponieważ dodał przesłankę „i pracodawca ten stwierdzi, że
warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy”, podczas gdy dotychczas
istniał warunek: „a pracodawca ten stwierdzi...”.
Takie zabezpieczenie interesu stron stosunku pracy, a szczególnie obarczenie pracodawcy ryzykiem związanym
z zatrudnieniem, wiąże się z tym, że ustawodawca zaproponował również, aby po § 1 2 dodać § 13 KP w brzmieniu:
„§ 13 Pracodawca żąda od osoby, o której mowa w § 11 pkt 2 oraz w § 12, aktualnego orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku oraz skierowania na badania będące
podstawą wydania tego orzeczenia.”. W konsekwencji dotychczasowy stan prawny będzie różnił się tym, że to nie
pracownik ma przedstawić z własnej woli orzeczenie lekarskie, a dopiero ma to uczynić na żądanie
pracodawcy. Po stronie pracownika istotne jest tylko to, aby posiadał taki dokument. Nowi pracodawcy nadal będą
więc mogli korzystać nieodpłatnie z dokumentów (za które koszt poniósł dotychczasowy pracodawca), jednak będą
musieli żądać przedłożenia tych dokumentów. Zmianę należy ocenić pozytywnie, gdyż ma ona zabezpieczyć interesy
pracownika w zakresie BHP (co do ochrony życia i zdrowia), jak i pracodawcy, który ze względu na posiadane
dokumenty może zgodnie z prawem dopuścić pracownika do pracy. Słusznie został przerzucony w tym zakresie
obowiązek z pracownika na pracodawcę.
Rozszerzony katalog przechowywania dokumentów związanych z badaniami lekarskimi pracownika
Ponadto zmieni się brzmienie przepisu art. 229 § 7 KP, który rozszerzy zakres obowiązków pracodawcy
w zakresie przechowywania dokumentacji związanej z badaniami lekarskimi. Tak jak dotychczas pracodawca
przechowuje orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich, o których mowa w § 1 – wstępne badania, § 2 –
okresowe badania i §5 – okresowe badania w związku z zatrudnieniem w warunkach narażenia na działanie
substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, czyli: 1) po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi
substancjami, czynnikami lub pyłami; 2) po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek
o objęcie takimi badaniami. Zmienia się natomiast to, że oprócz powyższego pracodawca przechowuje orzeczenia

i skierowania uzyskane na podstawie § 13 oraz skierowania, o których mowa w § 4a (dotyczące wstępnych,
okresowych i kontrolnych badań lekarskich przeprowadzanych na podstawie skierowania wydanego przez
pracodawcę). Dotychczas pracodawca nie musiał przechowywać skierowań, co w praktyce było problem np.
w sytuacji wystąpienia wypadku przy pracy i braku potrzebnej dokumentacji.
Zwrot skierowania
Zgodnie z ustawą po § 7 dodaje się § 71 w KP w brzmieniu: „§ 71. W przypadku stwierdzenia, że warunki
określone w skierowaniu, o którym mowa w § 13, nie odpowiadają warunkom występującym na danym
stanowisku pracy, pracodawca zwraca osobie przyjmowanej do pracy to skierowanie oraz orzeczenie
lekarskie wydane w wyniku tego skierowania.”.
Przepis przerzuca na pracodawcę obowiązek porównania dotychczasowych warunków pracy na danym stanowisku
pracownika u poprzedniego pracodawcy, z tymi, które będą obowiązywały u niego. Jeżeli nie będą zbieżne
pracodawca będzie musiał zwrócić przyjmowanej do pracy osobie skierowanie oraz orzeczenie i wydać odpowiednie,
nowe dokumenty dostosowane do pracy mającej być u niego świadczonej. Powyższe ma zapobiec m.in.
ewentualnym chorobom zawodowym czy wystąpienia wypadku przy pracy ze względu na brak zdolności do pracy
w określonych warunkach. Przepis dotyczy: 1) osób przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane
stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, w sytuacji gdy warunki
pracy (na których dotychczas dana osoba pracowała) odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku
pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, oraz 2) osób
pozostających jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.
Wadą tej regulacji jest jednak to, że porównanie warunków pracy nie będzie faktyczne, a tylko formalne „na
papierze”, jedynie w oparciu o treść skierowania, które wydał przecież poprzedni pracodawca. Nowy przepis daje
pracodawcy "wentyl bezpieczeństwa" w kontekście surowego reżimu odpowiedzialności pracodawcy za ochronę
zdrowia i życia pracowników, który zawarty jest w przepisie art. 207 § 1 i 2 KP. Jednak na zakres tej
odpowiedzialności nie wpływają bynajmniej obowiązki pracowników w dziedzinie BHP czy też poprzedniego
pracodawcy, który np. skierował na niewłaściwe badania wstępne bez związku z wykonywaną pracą. Obawa jest
jednak taka, że przepis pozostanie "martwy", gdyż pracodawcy nie chcąc ponosić kosztów badań, będą korzystali
z tych posiadanych przez pracowników.

Nowe przepisy wprowadzają istotne zmiany w zakresie badań lekarskich pracowników oraz obowiązków pracodawcy. Mają one na celu zabezpieczenie zarówno interesów pracownika, jak i pracodawcy, poprzez wprowadzenie klarownych procedur dotyczących dokumentacji medycznej i weryfikacji stanu zdrowia pracowników.