Nowelizacja prawa pracy - świadectwa pracy, przedawnienie roszczeń z tytułu stosunku pracy, egzekucja prawomocnych orzeczeń (cz. II)

16 kwietnia 2019 roku Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz innych ustaw, mającą ułatwić pracownikom dochodzenie roszczeń z tytułu niewydania świadectwa pracy, przedawnienia roszczeń z tytułu stosunku pracy oraz egzekucji prawomocnych orzeczeń. Nowelizacja wprowadza m.in. możliwość wystąpienia do sądu pracy o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy oraz umożliwia wydawanie orzeczeń zastępujących świadectwo pracy.

Tematyka: nowelizacja, prawo pracy, świadectwo pracy, przedawnienie roszczeń, egzekucja orzeczeń

16.4.2019 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, której celem
jest wprowadzenie zmian ułatwiających pracownikom realizację uprawnień pracowniczych. Zmiany dotyczą
m.in. dochodzenia roszczeń pracownika z tytułu niewydania świadectwa pracy czy przedawnienia roszczeń
z tytułu stosunku pracy. Projekt ustawy został przekazany do Senatu.
• Nowelizacja nadaje pracownikowi prawo do wystąpienia z roszczeniem do sądu pracy o zobowiązanie pracodawcy
do wydania świadectwa pracy.
• Zmiany przepisów umożliwią wydawanie orzeczeń zastępujących świadectwo pracy.
• Nowelizacja wprowadza przemienną właściwość sądu przy egzekucji świadczeń niepieniężnych w sprawach
z zakresu prawa pracy.
Świadectwa pracy
W aktualnym stanie prawnym, pracownikowi, który nie zgadza się z treścią wydanego mu przez pracodawcę
świadectwa pracy, przysługuje jedynie prawo dochodzenia jego sprostowania. Ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy
(t.j: Dz. U. z 2018 r. poz. 917, dalej jako KP) przewiduje dwuetapowy proces dochodzenia tego prawa - zgodnie z art.
97 § 21 KP, pracownik może, w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy, wystąpić z wnioskiem do pracodawcy
o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od
zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do
sądu pracy.
Ustawodawca, „ze względu na znaczenie świadectwa pracy dla pracownika, w szczególności jako dokumentu
potwierdzającego przebieg zatrudnienia i niezbędnego do uzyskania różnego rodzaju świadczeń”, zdecydował się na
wydłużenie terminów do wystąpienia z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy do pracodawcy oraz żądaniem
jego sprostowania do sądu pracy. Nowelizacja wydłuża ten termin z 7 do 14 dni.
Jednocześnie ustawodawca dodaje do art. 97 KP § 14, nadając tym samym pracownikowi prawo do wystąpienia do
sądu pracy, w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy, z roszczeniem o zobowiązanie
pracodawcy do wydania świadectwa pracy. W chwili obecnej KP nie zawiera bowiem tego rodzaju normy prawnej.
Ponadto nowelizacja wprowadza do KP i do ustawy z 9.7.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (t.j: Dz.
U. z 2018 r. poz. 594, dalej jako ZatrPracTymczU) zmiany dotyczące wydawania orzeczenia zastępującego
świadectwo pracy. W sytuacji, gdy pracodawca nie wydał pracownikowi świadectwa pracy, w szczególności
w przypadku bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego pracodawcę do wydania świadectwa pracy,
zaprzestania działalności przez pracodawcę lub wystąpienia innych przyczyn uniemożliwiających wydanie przez
pracodawcę świadectwa pracy, pracownik będzie mógł uzyskać dokument, który następnie będzie mógł przedłożyć
w odpowiednich instytucjach czy organach bądź u kolejnego pracodawcy. Sprawy dotyczące wydania orzeczenia
zastępującego świadectwo pracy sąd rozpoznawałby w trybie ustawy z 4.6.1960 r. Kodeks postępowania cywilnego
(Dz.U. z 2018 r., poz. 1360, dalej jako KPC) w postępowaniu nieprocesowym.
Omawiana nowelizacja przepisów KP zaostrzy także kodeksowe regulacje nakładające na pracodawcę kary
grzywny za nie wydanie pracownikowi świadectwa pracy. Obecnie, na mocy art. 282 pkt 3 kara ta wynosi od 1.000 zł
do 30.000 zł. Po nowelizacja karze podlegać będzie nie tylko nie wydanie pracownikowi świadectwa pracy, ale także
wydanie go z przekroczeniem ustawowego terminu.
Przedawnienie roszczeń z tytułu stosunku pracy
Nowelizacja ujednolica przepisy KP i ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks Cywilny (t.j: Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, dalej jako
KC) w zakresie upływu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu stosunku pracy. I tak art. 292 KP zyska w tym
zakresie brzmienie analogiczne do art. 117 § 2 KC - po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy
ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania
z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia dokonane przed upływem terminu
przedawnienia jest nieważne.
Egzekucja prawomocnych orzeczeń

Jak wyjaśnia w uzasadnieniu do ustawy ustawodawca „w aktualnym stanie prawnym, sądem właściwym do
prowadzenia egzekucji tzw. czynności niezastępowalnych jest sąd, w którego okręgu czynność ma być wykonana.
Zasada ta dotyczy wszystkich spraw, w tym również spraw z zakresu prawa pracy. Zauważyć należy, że sądem,
w którego okręgu czynność ma być wykonana, zazwyczaj jest sąd, w którego okręgu znajduje się siedziba dłużnika.
Takie ukształtowanie przepisów o właściwości stanowi realną barierę dla skutecznej egzekucji prawomocnych
orzeczeń zobowiązujących pracodawcę do wykonania określonych czynności, np. wydania świadectwa pracy”.
Dlatego też nowelizacja wprowadza rozwiązanie wzorowane na art. 461 § 1 KPC w zakresie stosowania właściwości
przemiennej sądu przy egzekucji świadczeń niepieniężnych w sprawach z zakresu prawa pracy. Taka zmiana,
zdaniem ustawodawcy, umożliwi skuteczniejszą egzekucję orzeczeń oraz usprawni i przyśpieszy postępowanie
sądowe, eliminując trudności związane z samą tylko odległością, skoro sądem właściwym będzie m.in. sąd właściwy
ze względu na miejsce wykonywania pracy.

Nowe przepisy dotyczące świadectw pracy, przedawnienia roszczeń z tytułu stosunku pracy oraz egzekucji orzeczeń mają na celu zwiększenie ochrony praw pracowników oraz usprawnienie procesów sądowych. Nowelizacja przewiduje m.in. wydłużenie terminów dochodzenia roszczeń oraz wprowadzenie kary grzywny dla pracodawców za nie wydanie świadectwa pracy.