Zakaz dyskryminacji nauczycieli
Uregulowanie państwa członkowskiego, które zastrzega przysługiwanie dodatku do wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony, z wyłączeniem nauczycieli zatrudnionymi na czas określony nie jest zgodne z klauzulą 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony. Sprawa dotyczyła nauczyciela zatrudnionego na czas określony, który domagał się dodatku do wynagrodzenia przysługującego nauczycielom zatrudnionym na czas nieokreślony. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że nie uzasadniono obiektywnie takiego różnicowania pracowników zatrudnionych na różne rodzaje umów.
Tematyka: Zakaz dyskryminacji, Nauczyciele, Wynagrodzenie, Umowa o pracę, Trybunał Sprawiedliwości, Porozumienie ramowe, Praca na czas określony
Uregulowanie państwa członkowskiego, które zastrzega przysługiwanie dodatku do wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony, z wyłączeniem nauczycieli zatrudnionymi na czas określony nie jest zgodne z klauzulą 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony. Sprawa dotyczyła nauczyciela zatrudnionego na czas określony, który domagał się dodatku do wynagrodzenia przysługującego nauczycielom zatrudnionym na czas nieokreślony. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że nie uzasadniono obiektywnie takiego różnicowania pracowników zatrudnionych na różne rodzaje umów.
Uregulowanie państwa członkowskiego, które zastrzega przysługiwanie dodatku do wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony, z wyłączeniem nauczycieli zatrudnionymi na czas określony nie jest zgodne z klauzulą 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony. Stan faktyczny Od 2007 r. D.U.A. został zatrudniony przez ministerstwo edukacji rządu Nawarry (dalej jako: ministerstwo) w charakterze nauczyciela na podstawie umowy prawa publicznego na czas określony. W 2016 r. D.U.A. wniósł do ministerstwa o przyznanie mu z mocą wsteczną za cztery lata dodatku do wynagrodzenia związanego z grupą zaszeregowania, przysługującego nauczycielom będącym urzędnikami, którzy mają taki sam staż pracy jak on. Wobec odmownej decyzji wniósł skargę do sądu odsyłającego. Pytanie prejudycjalne Czy klauzulę 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w dniu 18.3.1999 r. (dalej jako: Porozumienie ramowe), stanowiące załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z 28.6.1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) (Dz. Urz. L Nr 175 z 1999 r., s. 43) należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które zastrzega przysługiwanie dodatku do wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony w charakterze urzędników mianowanych, z wyłączeniem w szczególności nauczycieli będących pracownikami kontraktowymi zatrudnionymi w systemie administracyjnym na czas określony? Stanowisko TS Odmienne traktowanie pracowników Trybunał przypomniał, że w klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego ustanowiono zakaz traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony w sposób mniej korzystny niż znajdujących się w porównywalnej sytuacji pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony jedynie z tego powodu, że pracują oni na czas określony, chyba że odmienne traktowanie jest uzasadnione obiektywnymi powodami. Trybunał stwierdził, że nie budzi wątpliwości, iż D.U.A. jest objęty pojęciem „pracownik zatrudnionego na czas określony” w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w związku z klauzulą 3 pkt 1 tego Porozumienia, a tym samym zakresem stosowania tych przepisów. Z orzecznictwa TS wynika, że decydującym kryterium w celu ustalenia, czy dany środek jest objęty pojęciem „warunki zatrudnienia” w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego, jest właśnie kryterium zatrudnienia, a mianowicie stosunek pracy łączący pracownika z jego pracodawcą (wyrok Grupo Norte Facility, C-574/16, pkt 41). Zatem Trybunał uznał, że w zakres tego pojęcia wchodzą m.in. dodatki trzyletnie za wysługę lat (wyrok Gavieiro Gavieiro i Iglesias Torres, C-444/09 i C-456/09, pkt 50; postanowienie Montoya Medina, C-273/10, pkt 32), dodatki sześcioletnie za kształcenie ustawiczne (postanowienie Lorenzo Martínez, C-556/11, pkt 38), udział w programie oceny zawodowej, a w razie uzyskania oceny pozytywnej – prawo do związanych z nim dodatków finansowych (postanowienie Álvarez Santirso, C-631/15, pkt 36), a także udział w systemie horyzontalnego rozwoju zawodowego uprawniającym do dodatku do wynagrodzenia (postanowienie z Centeno Meléndez, C-315/17, pkt 47). W niniejszej sprawie, skoro ukończenie stażu pracy 6 lat i 7 miesięcy stanowi jedyną przedmiotową przesłankę przyznania tego dodatku, jest on wypłacany właśnie ze względu na stosunek pracy, wobec czego w tych okolicznościach należy uznać, że jego przyznanie stanowi „warunek zatrudnienia” w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem TS zasada niedyskryminacji, której szczególny wyraz stanowi klauzula 4 pkt 1 Porozumienia ramowego, wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w różny sposób i by różne sytuacje nie były traktowane w sposób identyczny, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (wyrok Grupo Norte Facility, pkt 46). Trybunał stwierdził, że aby ocenić, czy pracownicy wykonują pracę identyczną lub podobną w rozumieniu Porozumienia ramowego, należy zgodnie z klauzulą 3 pkt 2 i klauzulą 4 pkt 1 Porozumienia ramowego ustalić, czy zważywszy na określony zbiór czynników, takich jak charakter pracy, warunki kształcenia i warunki pracy, można uznać, że pracownicy ci znajdują się w porównywalnej sytuacji. Trybunał wskazał, że w rozpatrywanej sprawie to sąd odsyłający, który jako jedyny jest właściwy, aby ocenić okoliczności faktyczne, powinien określić, czy urzędnicy mianowani i pracownicy kontraktowi zatrudnieni administracyjnie znajdują się w porównywalnej sytuacji (wyrok Grupo Norte Facility, pkt 49). Jednakże TS wskazał, że z postanowienia odsyłającego wynika, że nie ma żadnej różnicy pomiędzy funkcjami, zadaniami i obowiązkami zawodowymi, które pełni nauczyciel urzędnik, a tymi, które pełni nauczyciel będący pracownikiem kontraktowym zatrudnionym w systemie administracyjnym, taki jak D.U.A.. W konsekwencji, z zastrzeżeniem ostatecznej oceny, jakiej dokona sąd odsyłający w świetle wszystkich istotnych okoliczności, TS uznał, że sytuacja pracownika zatrudnionego na czas określony takiego jak D.U.A. jest porównywalna z sytuacją pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony w służbie ministerstwa. W tych okolicznościach TS stwierdził, że istnieje różnica w traktowaniu polegająca na tym, że pracownikom kontraktowym sektora publicznego odmawia się przyznania dodatku do wynagrodzenia rozpatrywanego w postępowaniu głównym, podczas gdy w porównywalnej sytuacji uznaje się prawo urzędników mianowanych do takiego dodatku do wynagrodzenia. Uzasadnione obiektywne powody odmiennego traktowania pracowników Zgodnie z orzecznictwem TS pojęcie „powodów o charakterze obiektywnym” wymaga, aby stwierdzona różnica w traktowaniu była uzasadniona istnieniem szczegółowo określonych i konkretnych okoliczności charakteryzujących warunek zatrudnienia, do którego się odnosi, w szczególnym kontekście, w który się ona wpisuje, oraz w oparciu o obiektywne oraz przejrzyste kryteria, tak by upewnić się, czy ta nierówność odpowiada rzeczywistej potrzebie, może prowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu i jest do tego niezbędna. Te okoliczności mogą w szczególności wynikać ze szczególnego charakteru zadań, dla których wykonania zawarto umowy na czas określony, oraz z ich swoistych cech lub, w danym przypadku, z realizacji uzasadnionego celu polityki społecznej państwa członkowskiego (wyrok Del Cerro Alonso, C-307/05, pkt 53). Natomiast odwołanie się jedynie do tymczasowego charakteru zatrudnienia pracowników kontraktowych zatrudnionych w systemie administracyjnym, zdaniem TS, nie jest zgodne z tymi wymogami, nie może więc samo stanowić powodu o charakterze obiektywnym w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego. Rząd hiszpański i ministerstwo podniosły, że rozpatrywany dodatek do wynagrodzenia ma na celu wynagrodzenie urzędnika za awans w ramach systemu rozwoju zawodowego, co uzasadnia wyłączenie z możliwości jego uzyskania w szczególności pracowników kontraktowych zatrudnionych w systemie administracyjnym, ponieważ nie mogą oni awansować co do grupy zaszeregowania. Trybunał przypomniał, że zważywszy na zakres uznania przysługujący państwom członkowskim w odniesieniu do organizacji ich własnej administracji publicznej, zasadniczo mogą one ustanowić warunki dostępu do stanowisk urzędniczych, a także warunki zatrudnienia takich urzędników (wyrok Motter, C-466/17, pkt 43). Państwa członkowskie mają zatem prawo ustanowić warunki dotyczące stażu pracy dopuszczające do określonych stanowisk lub też zastrzec dostęp do awansowania wewnętrznego wyłącznie dla urzędników, gdy wynika to z konieczności uwzględnienia obiektywnych wymogów dotyczących danego stanowiska pracy i niezwiązanych z czasowym charakterem stosunku pracy (wyrok Rosado Santana, pkt 76, 79). W ocenie TS sformułowany w sposób abstrakcyjny i ogólny warunek, zgodnie z którym danej osobie musi przysługiwać status urzędnika, aby mogła ona skorzystać z warunku zatrudnienia, takiego jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, bez uwzględnienia m.in. szczególnego charakteru wykonywanych zadań i ich swoistych cech, nie spełnia ww. wymogów (wyrok Rosado Santana, pkt 80). Trybunał uznał, że interes publiczny, który sam w sobie jest związany ze szczegółowymi warunkami dostępu do służby publicznej, nie może uzasadniać odmiennego traktowania (wyrok Vernaza Ayovi, C-96/17, pkt 46). Trybunał uznał, że – z zastrzeżeniem ustaleń, jakich powinien dokonać w tym względzie sąd odsyłający – w niniejszym przypadku nie istnieje żaden „powód o charakterze obiektywnym” w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego mogący uzasadnić wyłączenie pracowników kontraktowych zatrudnionych w systemie administracyjnym, którzy ukończyli wymagany okres służby, z możliwości uzyskania dodatku do wynagrodzenia rozpatrywanego w postępowaniu głównym. Reasumując TS orzekł, że klauzulę 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które zastrzega przysługiwanie dodatku do wynagrodzenia nauczycielom zatrudnionym w ramach stosunku pracy na czas nieokreślony w charakterze urzędników mianowanych, z wyłączeniem w szczególności nauczycieli będących pracownikami kontraktowymi zatrudnionymi w systemie administracyjnym na czas określony, jeśli ukończenie pewnego okresu służby stanowi jedyny warunek przyznania tego dodatku. Prezentowany wyroku Trybunał wpisuje się w jednolitą linię orzeczniczą dotyczącą wykładni zasady niedyskryminacji pracowników zatrudnionych na czas określony w kontekście przepisów dotyczących prawa pracy i służby publicznej. Z przedstawionego uzasadnienia wynika, że z jednej strony TS stoi na straży ochronny zasady niedyskryminacji pracowników zatrudnionych na czas określony, a z drugiej strony musiał uwzględnić charakterystyczne cechy prawa służby publicznej oraz autonomię przysługującą państwom członkowskim w tej dziedzinie. Wyrok TS z 20.6.2019 r., Ustariz Aróstegui, C-72/18
Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że klauzulę 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony należy interpretować tak, że stanowi ona przeszkodę dla uregulowań krajowych, które dyskryminują nauczycieli zatrudnionych na czas określony poprzez wyłączenie ich z prawa do dodatku do wynagrodzenia przysługującego nauczycielom na czas nieokreślony. Wyrok ten wpisuje się w linię orzecznictwa dotyczącego niedyskryminacji pracowników na czas określony w kontekście prawa pracy i służby publicznej.