Reorganizacja wydziałów pracy w sądach rejonowych

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości wprowadziło zmiany dotyczące przekazywania sądom rejonowym spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Zmiany te spowodowały reorganizację wydziałów pracy w sądach rejonowych, w tym likwidację 12 wydziałów. Celem tych zmian było dostosowanie struktury sądownictwa do rzeczywistego obciążenia sprawami oraz zapewnienie racjonalnej organizacji sądów.

Tematyka: reorganizacja wydziałów pracy, sądy rejonowe, prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, zmiany w sądownictwie

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28.3.2019 r. (Dz.U. 2019 r. poz. 604, dalej jako: rozporządzenie
zmieniające) zmieniło rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 7.10.2014 r. w sprawie przekazania
niektórym sądom rejonowym rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych
z obszarów właściwości innych sądów rejonowych (Dz.U. 2014 poz. 1396 ze zm., dalej jako rozporządzenie).
• Zmiany wprowadzone w rozporządzeniu, rozporządzeniem zmieniającym dotyczyły przekazania niektórym
sądom rejonowym rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych z obszarów
właściwości innych sądów rejonowych.
• Zmiana spowodowała zwiększenie obciążenia sprawami, w tych wydziałach danych sądów, którym
przekazano rozpatrywanie spraw pracowniczych z dotychczas innego obszaru właściwości.
• Rozporządzenie zmieniające weszło w życie z dniem 1.4.2019 r., powodując reorganizację wydziałów pracy
w sądach rejonowych, zniesiono bowiem łącznie 12 – wydziałów pracy w sądach rejonowych w całej Polsce,
w których był niewielki wpływ spraw, czy też niska etatyzacja powodowała problemy z opanowaniem wpływu
spraw i opóźnienia w ich rozpatrywaniu.
• Jedynie przepisy § 1 pkt 4) i 8) rozporządzenia zmieniającego weszły w życie z dniem 1.7.2019 r.,
powodując zmiany w rozporządzeniu w zakresie § 1 pkt 11) lit. b) i d) oraz § 1 pkt 27 lit. a) i e) rozporządzenia.
Cel i uzasadnienie zmian
Podstawą prawną do przedmiotowych zmian był fakt prawny, że Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii
Krajowej Rady Sądownictwa, w drodze rozporządzeń może przekazać jednemu sądowi okręgowemu rozpoznawanie
spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych z właściwości lub części obszarów właściwości innych
sądów okręgowych, działających na obszarze tej samej apelacji, a jednemu sądowi rejonowemu - rozpoznawanie
spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych z właściwości lub części obszarów właściwości
innych sądów rejonowych, działających w tym samym okręgu sądowym, co wynika z art. 20 pkt 2) ustawy
z 27.7.2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 52 ze zm.).
Ustawodawca wskazał, że mając na uwadze zasadę ekonomii postępowania oraz prawa obywatela, który chce
skorzystać z drogi sądowej wyrażającego się w rozsądnym terminie rozpatrzenia jego sprawy, w zakresie
podstawy do wprowadzenia niezbędnych zmian co do obszarów właściwości sądów powszechny – w szczególności
sądów rejonowych, istniała bezwzględna potrzeba zagwarantowania racjonalnej organizacji sądownictwa
poprzez dostosowanie liczby sądów ich wielkości oraz obszarów właściwości do zakresu obciążenia
wpływem spraw przez dane sądy.
Wydziały pracy, czy pracy i ubezpieczeń społecznych w niewielkich miejscowościach niejednokrotnie miały
problemy z przestrzeganiem zasady szybkości postępowania wyrażonej w art. 6 Kodeksu postępowania
cywilnego, bowiem niska obsada sędziów orzeczników – zwykle w wymiarze jednego sędziego w danym wydziale
(uzasadniona oczywiście wielkością jednostki i dotychczasowym napływem spraw), w sytuacji nieobecności sędziego
orzecznika powodowała szybkie narastanie zaległości. Powyższe miało miejsce pomimo tego, że sąd powinien
przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu,
jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy.
Przykładowo, zgodnie z uzasadnieniem do projektu rozporządzenia zmieniającego, co do liczby sędziów sądów
rejonowych i wakujących stanowisk sędziowskich w ramach limitu na ostatni dzień okresu statystycznego
wynik w Lubaniu kształtował się na 0,170; w Myszkowie na 0,200; w Starachowicach na 0,220; w Bartoszycach na
0,250; w Zawierciu na 0,400; w Zgorzelcu na 0,446; w Mysłowicach, Giżycku i Gnieźnie na 0,500; w Świeciu n/Wisłą
na 0,510; w Pszczynie na 0,600; w Biskupcu i Szczytnie na 0,750, podczas gdy w sądzie rejonowym Poznaniu –
Grunwaldzie i Jeżycach wynik ten wskazywał na 19,000 czy w Katowicach – Zachód na 7,000. Etatyzacja była
więc bardzo różnicowana, co wymagało zdaniem ustawodawcy zmian, a zatem przekazania niektórym sądom
rejonowym rozpoznawania spraw z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych z obszarów właściwości
innych sądów rejonowych.
Rozporządzeniem zmieniającym zniesiono łącznie 12 – wydziałów pracy w sądach rejonowych w takich
miejscowościach jak: Bartoszyce, Biskupiec, Głogów, Gniezno, Jaworzno, Mysłowice, Myszków, Pszczyna,
Starachowice, Szczytno, Świecie oraz Zgorzelec. Według ustawodawcy uzasadnieniem dla powyższego było to,
że utrzymywanie niniejszych wydziałów, ze względu na niski napływ spraw nie znajdowałoby racjonalnego
uzasadnienia pod względem koniecznego do tego utrzymania zaplecza kadrowego (zatem jako sprzeczne z zasadą

racjonalnego wykorzystania kadr sądów powszechnych, bowiem poziom etatyzacji jest pochodną ilości
spraw w danej jednostce).
Zmiany od 1.4.2019 r.
Wybranym sądom rejonowym przekazano sprawy z zakresu prawa pracy z obszaru właściwości innych sadów sądów
rejonowych, i tak:
- sądowi rejonowemu w Bydgoszczy przekazano sprawy z obszaru właściwości sądów rejonowych w Świeciu
i Tucholi;
- sądowi rejonowemu w Giżycku przekazano sprawy z obszaru właściwości sądów rejonowych w Mrągowie i Piszu;
- sądowi rejonowemu w Jeleniej Górze przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Lwówku
Śląskim;
- sądowi rejonowemu w Lubaniu przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Zgorzelcu;
- sądowi rejonowemu w Lublinie przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Głogowie;
- sądowi rejonowemu w Olsztynie przekazano sprawy z obszaru właściwości sądów rejonowych w Bartoszycach,
Biskupcu, Lidzbarku Warmińskim, Nidzicy i Szczytnie;
- sądowi rejonowemu w Ostrowcu Świętokrzyskim przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego
w Starachowicach;
- sądowi rejonowemu w Sosnowcu przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Jaworznie;
- sądowi rejonowemu w Tychach przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Pszczynie;
- sądowi rejonowemu w Zawierciu przekazano sprawy z obszaru właściwości sądu rejonowego w Myszkowie.
Zmiany od 1.7.2019 r.
Od 1.7.2019 r. doszło do likwidacji kolejnych sądów rejonowych i przekazania rozpatrywanych przez nie spraw innym
sądom rejonowym. Zgodnie z § 1 pkt 4) rozporządzenia zmieniającego, w § 1 pkt 11) rozporządzenia:
- lit. b) otrzymuje brzmienie: b) Sądowi Rejonowemu Katowice-Zachód w Katowicach sprawy z zakresu prawa
pracy i ubezpieczeń społecznych z obszaru właściwości sądów rejonowych: Katowice-Wschód
w Katowicach, w Mysłowicach i w Siemianowicach Śląskich.
- lit. d) otrzymuje brzmienie: d) Sądowi Rejonowemu w Tychach sprawy z zakresu prawa pracy z obszaru
właściwości Sądu Rejonowego w Pszczynie oraz sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych z obszaru
właściwości sądów rejonowych w Mikołowie i Pszczynie.
Doszło zatem do likwidacji sądu rejonowego w Mysłowicach i przekazania rozpatrywanych spraw sądowi
rejonowemu Katowice - Zachód (w zakresie lit. b)); oraz do likwidacji sądu rejonowego w Pszczynie i przekazania
rozpatrywanych spraw Sądowi Rejonowe w Tychach (w zakresie lit. d)).
Również od 1.7.2019 r., zgodnie z rozporządzeniem zmieniającym uchylono lit. a) w pkt 27 § 1 rozporządzenia
i zmieniono lit. e) również w pkt 27 § 1 rozporządzenia, zatem Sądowi Rejonowemu w Gnieźnie nie przekazuje się
już spraw z zakresu prawa pracy z obszaru właściwości Sądu Rejonowego w Wągrowcu, ponieważ Sądowi
Rejonowemu Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu przekazano sprawy z zakresu prawa pracy z obszaru
właściwości sądów rejonowych: w Gnieźnie, Obornikach, Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, Poznań-Stare
Miasto w Poznaniu, w Szamotułach, Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Wągrowcu i we Wrześni oraz sprawy z zakresu
ubezpieczeń społecznych z obszaru właściwości sądów rejonowych: w Gnieźnie, Grodzisku Wielkopolskim, Nowym
Tomyślu, Obornikach, Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, w Szamotułach,
Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Wągrowcu, Wolsztynie i we Wrześni.

Reorganizacja wydziałów pracy w sądach rejonowych była konieczna ze względu na nierównomierne obciążenie sprawami oraz konieczność zapewnienia szybkiego postępowania. Likwidacja wydziałów pracy w niewielkich miejscowościach miała na celu optymalizację zasobów kadrowych sądów rejonowych. Zmiany wprowadzone w rozporządzeniu miały na celu poprawę efektywności sądownictwa oraz zapewnienie obywatelom szybkiego i sprawiedliwego rozpatrywania spraw.