Odwołanie ze stanowiska asesora komorniczego niezatrudnionego na podstawie umowy o pracę

Zatrudnienie asesora komorniczego na podstawie umowy o pracę jest kluczowym zagadnieniem wynikającym z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Artykuł analizuje stan faktyczny dotyczący zatrudnienia asesora komorniczego oraz decyzje organów administracyjnych i sądowych w tej sprawie.

Tematyka: asesor komorniczy, umowa o pracę, Naczelny Sąd Administracyjny, zatrudnienie, postępowanie egzekucyjne, umowa zlecenie, Minister Sprawiedliwości

Zatrudnienie asesora komorniczego w kancelarii komorniczej powinno nastąpić w oparciu o umowę o pracę
a nie umowę cywilnoprawną – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
K.T. był zatrudniony w charakterze asesora komorniczego w kancelarii komornika sądowego na podstawie umowy
o pracę do 31.5.2016 r. Po rozwiązaniu tej umowy za porozumieniem, strony zawarły dwie następujące po sobie
umowy zlecenia, a następnie od marca 2017 r. umowę o pracę na czas określony na 1/20 wymiaru czasu pracy na
stanowisku asesora komorniczego. Zgodnie z art. 32b ust. 1 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. o komornikach sądowych
i egzekucji (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1309 ze zm.; dalej jako: KomSEgzU), prezes sądu apelacyjnego odwołuje
asesora komorniczego z zajmowanego stanowiska, jeżeli asesor komorniczy zrezygnował z pełnienia obowiązków
asesora komorniczego lub ustało jego zatrudnienie w kancelarii. Prezesa Sądu Apelacyjnego w Ł. odwołał K.T. ze
stanowiska asesora komorniczego, a Minister Sprawiedliwości utrzymał tę decyzję w mocy. Zdaniem organów nie
można uznać, że 1/20 wymiaru czasu pracy jest wymiarem pozwalającym na skuteczne i prawidłowe wykonywanie
obowiązków asesora komorniczego. W rezultacie stwierdzono, że zatrudnienie asesora komorniczego ustało
31.5.2016 r. wraz z rozwiązaniem umowy o pracę. Jednocześnie Minister Sprawiedliwości nie zgodził się z poglądem
K.T., że zawarcie umowy o zlecenie stanowi o ciągłości zatrudnienia, tak jakby umowa o pracę nie została
rozwiązana. Podkreślono, że wynikający z art. 32 ust 6 KomSEgzU obowiązek zatrudnienia przez komornika
w okresie 2 lat co najmniej jednego asesora komorniczego, odnosi się do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.
W ocenie organu, za takim rozumieniem pojęcia "zatrudnienia" w rozumieniu wskazanej regulacji przemawia
charakter pełnionych przez asesora czynności, które powinny być poddane podporządkowanemu kierownictwu
komornika.
Z uzasadnień sądów
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. Jak wyjaśniono, asesor komorniczy spośród
personelu kancelarii komornika zajmuje szczególną pozycję, co jest związane z szeregiem ustawowych wymogów,
jakie musi spełnić osoba powołana na to stanowisko, procedurą nawiązania stosunku pracy - powołanie przez
prezesa właściwego sądu apelacyjnego oraz przysługującym asesorowi komorniczemu ustawowym katalogiem
uprawnień, które nie są właściwe pracownikom bądź innym osobom zatrudnianym przez komornika sądowego na
podstawie art. 36 ust.1 KomSEgzU a aplikantowi komorniczemu przysługują jedynie w ograniczonym zakresie.
W rezultacie, pomimo tego, że ustawodawca nie sprecyzował, na podstawie jakiej umowy komornik powinien
zatrudniać asesorów komorniczych to zatrudnienie asesora komorniczego powinno nastąpić na podstawie umowy
o pracę. Podstawowym elementem wyróżniającym pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy jest
podporządkowanie pracownika, które polega na obowiązku pracowniczym wykonywania poleceń pracodawcy
dotyczących umówionej pracy a taki charakter ma prowadzenie postępowań egzekucyjnych przez asesora
komorniczego. Należy więc uznać, że okoliczność rozwiązania przez K.T. umowy o pracę za porozumieniem stron
oznacza, iż została spełniona przesłanka odwołania skarżącego z funkcji asesora komorniczego.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną K.T. stwierdzając, że obowiązujące regulacje nie dają
komornikowi pełnej swobody w kształtowaniu stosunków prawnych łączących go z asesorem komorniczym.
Podstawowym elementem wyróżniającym pracę wykonywaną w ramach stosunku pracy jest tzw. podporządkowanie
pracownika, które polega na obowiązku pracowniczym wykonywania poleceń pracodawcy dotyczących umówionej
pracy. W odróżnieniu od stosunku pracy zatrudnienie o charakterze cywilnoprawnym nie rodzi tak ścisłej więzi
pomiędzy kontrahentami, gdyż zakres uprawnień kierowniczych zleceniodawcy jest w nim ograniczony. Zdaniem
Naczelnego Sądu Administracyjnego, z uwagi na wskazane w art. 33 KomSEgzU szczególne uprawnienia
przysługujące asesorowi komorniczemu przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych, niezbędne jest aby
relacje łączące komornika i asesora komorniczego oparte były na zasadach wynikających z przepisów prawa
pracy a więc aby były to relacje pracodawca-pracownik. Jak podkreślono, z całą pewnością umów zlecenia
nie można było uznać za umowy o pracę, a umowa na 1/20 etatu, czyli w wymiarze 8 godzin tygodniowo nie
daje możliwości wywiązywania się z obowiązków nałożonych przez ustawodawcę na asesora komorniczego.
Wyrok NSA z 12.9.2019 r., II GSK 506/19

Decyzje sądów wskazują, że zatrudnienie asesora komorniczego powinno nastąpić na podstawie umowy o pracę ze względu na specyfikę wykonywanych obowiązków. Umowy cywilnoprawne nie zapewniają odpowiedniego podporządkowania pracownika, co jest istotne przy prowadzeniu postępowań egzekucyjnych przez asesora komorniczego.