Zmiana czasu pracy

Pracownik sprawujący opiekę nad dzieckiem nie może powołać się na prawo UE, aby – gdy obejmuje go zmianowy system pracy – korzystać ze stałego rozkładu czasu pracy. J.M. Ortiz Mesonero zwrócił do pracodawcy wniosek o pracę wyłącznie na zmianie porannej w celu opieki nad dziećmi. Sąd rozpatruje pytanie prejudycjalne dotyczące interpretacji dyrektywy 2010/18 oraz KPP w kontekście czasu pracy pracownika.

Tematyka: pracownik, opieka, dziecko, czas pracy, zmiana czasu pracy, dyrektywa 2010/18, KPP, Trybunał Sprawiedliwości, TS, urlop rodzicielski

Pracownik sprawujący opiekę nad dzieckiem nie może powołać się na prawo UE, aby – gdy obejmuje go
zmianowy system pracy – korzystać ze stałego rozkładu czasu pracy.
Stan faktyczny
J.M. Ortiz Mesonero ma dwoje dzieci, urodzone odpowiednio w 2010 i 2014 r. Został on zatrudniony przez UTE Luz
Madrid Centro (dalej jako: UTE) będący wykonawcą, któremu udzielono zamówienia na konserwację oświetlenia
elektrycznego w Madrycie. UTE stosuje system pracy zmianowej, który obejmuje następujące zmiany: poranną od
godziny 7:15 do 15:15, popołudniową od 15:15 do 23:15 i nocną od 23:15 do 7:15. J.M. Ortiz Mesonero pracuje na
trzech zmianach z dwoma dniami odpoczynku w tygodniu zmieniającymi się w zależności od harmonogramu
ustalonego przez pracodawcę. W 2018 r. J.M. Ortiz Mesonero zwrócił do UTE z wnioskiem o umożliwienie mu pracy
wyłącznie na zmianie porannej od poniedziałku do piątku, z utrzymaniem tej samej liczby godzin pracy i bez
obniżenia wynagrodzenia, w celu sprawowania opieki nad swoimi dziećmi. Wniosek ten nie został uwzględniony
przez pracodawcę. J.M. Ortiz Mesonero zaskarżył tę decyzję do sądu.
Pytanie prejudycjalne
Czy dyrektywę 2010/18 oraz art. 23 i art. 33 ust. 2 KPP należy interpretować w ten sposób, że stoją one na
przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które przyznaje
pracownikowi, w celu sprawowania bezpośredniej opieki nad małoletnimi lub członkami rodziny pozostającymi na
jego utrzymaniu, prawo do zmniejszenia zwykłego wymiaru czasu pracy z proporcjonalnym obniżeniem
wynagrodzenia, bez możliwości – gdy obejmujący go zwykły system pracy ma charakter zmianowy ze zmiennym
rozkładem czasu pracy – korzystania ze stałego rozkładu czasu pracy przy zachowaniu zwykłego czasu pracy?
Stanowisko TS
Zgodnie z klauzulą 1 pkt 1 Porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego, zawartego przez
BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC oraz uchylającą dyrektywę 96/34/WE (Dz. Urz. z 2010 r. L Nr 68, s.
13) ustanawia ono minimalne wymogi mające na celu ułatwienie pracującym rodzicom godzenia obowiązków
rodzicielskich i zawodowych, przy poszanowaniu prawa krajowego, układów zbiorowych lub praktyki. Jedynym
przepisem Porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego odnoszącym się do dostosowania rozkładu
czasu pracy jest klauzula 6 pkt 1, zgodnie z którą państwa członkowskie lub partnerzy społeczni podejmują
niezbędne środki, aby zapewnić pracownikom „powracającym z urlopu rodzicielskiego” możliwość
wystąpienia o zmianę ich godzin pracy lub organizacji czasu pracy przez pewien okres.
W niniejszym przypadku J.M. Ortiz Mesonero, którego zwykły system pracy ma charakter zmianowy ze zmiennym
rozkładem czasu pracy, pragnie skorzystać z dostosowania rozkładu czasu pracy, tak aby móc pracować w stałych
godzinach. Trybunał wskazał, że z postanowienia odsyłającego nie wynika, czy jest on pracownikiem powracającym
z urlopu rodzicielskiego w rozumieniu klauzuli 6 pkt 1 tego Porozumienia ramowego. W tych okolicznościach TS
stwierdził, że ani dyrektywa 2010/18, ani Porozumienie ramowe nie zawierają przepisu, który mógłby wymagać
od państw członkowskich, w kontekście wniosku o urlop rodzicielski, przyznania wnioskodawcy prawa do pracy
w stałych godzinach, gdy obejmujący go zwykły system pracy ma charakter zmianowy ze zmiennym rozkładem
czasu pracy.
Trybunał przypomniał, że art. 23 i art. 33 ust. 2 KPP, na mocy art. 51 ust. 1 KPP, mają zastosowanie do państw
członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo UE. W art. 6 ust. 1 TUE oraz w art. 51 ust. 2
KPP uściślono, że przepisy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej nie rozszerzają zakresu zastosowania
unijnego prawa poza kompetencje Unii określone w Traktatach. Z orzecznictwa wynika, że jeżeli stan prawny nie jest
objęty zakresem zastosowania unijnego prawa, Trybunał nie jest właściwy do jego oceny, a przytaczane ewentualnie
postanowienia Karty praw podstawowych Unii Europejskiej nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do nadania
mu takiej właściwości (wyrok Åkerberg Fransson, C-617/10, pkt 22).
W niniejszym przypadku, ponieważ ani dyrektywa 2010/18, ani żaden inny przepis wskazany w pytaniu
prejudycjalnym nie mają zastosowania do sporu w postępowaniu głównym, to zdaniem TS ten spór nie dotyczy
uregulowania krajowego przyjętego w zastosowaniu unijnego prawa w rozumieniu art. 51 ust. 1 KPP
(postanowienie Corte dei Conti i in., C‑ 789/18 i C‑ 790/18, pkt 29). Wobec powyższego Trybunał stwierdził, że
w niniejszej sprawie nie ma konieczności dokonywania wykładni art. 23 i art. 33 ust. 2 KPP.
Reasumując TS orzekł, że przepisy dyrektywy 2010/18 należy interpretować w ten sposób, że nie mają one
zastosowania do uregulowania krajowego, takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które

przyznaje pracownikowi, w celu sprawowania bezpośredniej opieki nad małoletnimi lub członkami rodziny
pozostającymi na jego utrzymaniu, prawo do zmniejszenia zwykłego wymiaru czasu pracy
z proporcjonalnym obniżeniem wynagrodzenia, bez możliwości – gdy obejmujący go zwykły system pracy
ma charakter zmianowy ze zmiennym rozkładem czasu pracy – korzystania ze stałego rozkładu czasu pracy
przy zachowaniu zwykłego czasu pracy.
Z przedstawionego wyroku wynika, że rodzic, który złożył wniosek o prawo do pracy w stałych godzinach nie może
powołać się ani na dyrektywę 2010/18, ani Porozumienie ramowe dotyczące urlopu rodzicielskiego. Zagadnienie
zmiany czasu pracy jest bowiem regulowane w prawie UE wyłącznie w odniesieniu do pracowników, którzy
"powracają z urlopu rodzicielskiego”.
Wyrok TS z 18.9.2019 r., Ortiz Mesonero, C-366/18

Trybunał stwierdził, że przepisy dyrektywy 2010/18 nie mają zastosowania do uregulowania krajowego, które pracownikowi przyznaje prawo do zmniejszenia czasu pracy w systemie zmianowym. Wyrok TS potwierdza, że wniosek o pracę w stałych godzinach nie może być oparty na przepisach dotyczących urlopu rodzicielskiego.