Koszty zastępstwa procesowego w sprawach dotyczących zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne

W publikacji omawiającej koszty zastępstwa procesowego w sprawach dotyczących zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne analizowane są kwestie związane z ustalaniem stawki wynagrodzenia radcy prawnego na podstawie odpowiednich przepisów. Przykładem jest sytuacja, w której Sąd Najwyższy rozpatruje spór dotyczący zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, podnosząc istotne argumenty odnośnie do interpretacji przepisów prawa i uwzględnienia specyfiki spraw o należności z tytułu składek i wysokość zadłużenia.

Tematyka: koszty zastępstwa procesowego, zadłużenie, składki, ubezpieczenia społeczne, stawka wynagrodzenia, spor o charakterze majątkowym, interpretacja przepisów

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o należności z tytułu składek i wysokość zadłużenia stawkę
wynagrodzenia radcy prawnego ustala się na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 265; dalej jako:
TRadR) – wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Stan faktyczny
A.S. prowadził działalność gospodarczą. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że przedsiębiorca nie uiszczał
składek na ubezpieczenia społeczne w prawidłowej wysokości i wydał decyzję określającą kwotę zaległości na
kilkadziesiąt tysięcy złotych. Sąd oddalił odwołanie przedsiębiorcy zasądzając na rzecz Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 180 zł. Organ wniósł zażalenie na postanowienie
w zakresie kosztów wskazując, że należna kwota powinna zostać zasądzona na podstawie § 2 TRadR. Podstawę
orzeczenia sądu stanowił § 9 ust. 2 TRadR, zgodnie z którym minimalna stawka opłat za czynności radcowskie
w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach
dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym jest określona kwotowo i wynosi 180 zł. Wnoszący zażalenie
dowodził, że sprawa będąca przedmiotem sporu nie jest sprawą ani o świadczenia, ani o podleganie
ubezpieczeniom, tylko sporem o konkretną kwotę, będącą wartością przedmiotu sprawy, w rezultacie zwrot kosztów
zastępstwa procesowego powinien wynieść 3600 zł, a nie 180 zł.
Sąd II instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu pytanie prawne o następującej treści: Czy sprawy o należności
z tytułu nieopłaconych składek i wysokość zadłużenia mieszczą się w kategoriach spraw wymienionych w §
9 ust. 2 TRadR, czy też są sprawami o charakterze majątkowym, niemieszczącymi się w kategoriach spraw
wymienionych w § 9 ust. 2 TRadR, w których stawkę wynagrodzenia radcy prawnego ustala się w oparciu o §
2 TRadR, tj. uwzględniając wartość przedmiotu sprawy?
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy stwierdził, że sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych o należności z tytułu składek
i wysokość zadłużenia nie zostały objęte w § 9 ust. 2 TRadR. W rezultacie w tego rodzaju sprawach stawkę
wynagrodzenia radcy prawnego ustala się na podstawie § 2 TRadR uwzględniając wartość przedmiotu sporu.
W uzasadnieniu podkreślono, że za taką interpretacją przemawia nie tylko wykładnia językowa. Należy bowiem wziąć
pod uwagę fakt, że stronami sporów w sprawach wymienionych w § 9 ust. 2 TRadR są osoby fizyczne, które
niejednokrotnie nie mogą sobie pozwolić na przeznaczenie wysokich kwot na pomoc prawną i ryzyko zasądzenia
wysokich kwot na rzecz drugiej ze stron. Natomiast w przypadku spraw dotyczących wysokości zadłużenia z tytułu
składek odwołania są składane przez płatników, którzy często są profesjonalistami prowadzącymi działalność
gospodarczą lub instytucjami publicznymi.
Uchwała SN z 3.10.2019 r., III UZP 9/19

Publikacja prezentuje stanowisko Sądu Najwyższego w sprawach związanych z kosztami zastępstwa procesowego w kontekście zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Przeanalizowano kwestie ustalania stawki wynagrodzenia radcy prawnego oraz interpretację przepisów dotyczących spraw majątkowych i ich wpływ na rozstrzyganie sporów o charakterze finansowym.