Niezdolność do pracy z powodu choroby w okresie corocznego płatnego urlopu

W prawie krajowym przyznawanie corocznego płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni, bez możliwości przeniesienia tych dni z powodu choroby, jest przedmiotem sporu. Publikacja analizuje stanowisko Trybunału Sprawiedliwości w kontekście dyrektywy 2003/88 dotyczącej organizacji czasu pracy oraz praw pracowników niezdolnych do pracy podczas corocznego urlopu z powodu choroby.

Tematyka: coroczny płatny urlop, choroba, dyrektywa 2003/88, Trybunał Sprawiedliwości, prawo krajowe, przeniesienie urlopu, minimalne wymagania, ochrona pracowników

W prawie krajowym można przyznać coroczny płatny urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres
czterech tygodni,przewidziany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88, przy jednoczesnym wyłączeniu możliwości
przeniesienia tych dni urlopu z powodu choroby.
Stan faktyczny
Spory krajowe dotyczą odmowy przyznania dwóm fińskim pracownikom, którzy byli chorzy w czasie corocznego
płatnego urlopu, przeniesienia urlopu w wymiarze wszystkich lub niektórych rozpatrywanych dni zwolnienia
chorobowego. Cechą charakterystyczną jest to, że pokrywanie się dni corocznego płatnego urlopu i dni zwolnienia
chorobowego dotyczy okresu przekraczającego minimalny okres czterech tygodni corocznego płatnego urlopu,
o którym mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88
Pytania prejudycjalne
- Czy wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4.11.2003 r. dotyczącej
niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.Urz. L z 2003 r. Nr 299, s. 9) należy dokonywać w ten sposób, że
stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym i układom zbiorowym, które przewidują przyznanie corocznego płatnego
urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni przewidziany w tym przepisie, przy
jednoczesnym wyłączeniu możliwości przeniesienia tych dni urlopu z powodu choroby?
- Czy wykładni art. 31 ust. 2 KPP należy dokonywać w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym
i układom zbiorowym, które przewidują przyznanie corocznego płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym
minimalny okres czterech tygodni przewidziany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88, przy jednoczesnym wyłączeniu
możliwości przeniesienia tych dni urlopu z powodu choroby?
Stanowisko TS
Pracownicy niezdolni do pracy podczas corocznego płatnego urlopu z powodu choroby
Zgodnie z orzecznictwem TS dyrektywa 2003/88 nie stoi na przeszkodzie przepisom prawa krajowego
przewidującym prawo do corocznego płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym zagwarantowany w art. 7 ust. 1
tej dyrektywy okres czterech tygodni, udzielanego zgodnie z warunkami uprawniającymi i przyznającymi taki urlop
przewidzianymi w prawie krajowym (wyrok Dominguez, C-282/10, pkt 47). Z treści art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. a), art.
7 ust. 1 i art. 15 dyrektywy 2003/88 jednoznacznie wynika, że cel tej dyrektywy ogranicza się do ustanowienia
minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w odniesieniu do organizacji czasu pracy, nie
naruszając prawa państw członkowskich do stosowania przepisów krajowych korzystniejszych z punktu widzenia
ochrony pracowników (wyrok Neidel, C-337/10, EU:C:2012:263, pkt 34). W takim przypadku prawo do corocznego
płatnego urlopu przyznanego w ten sposób w wymiarze przekraczającym minimalny wymiar określony w art.
7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 nie podlega regulacjom tej dyrektywy, lecz prawa krajowego i pozostaje poza
obrębem systemu ustanowionego w tej dyrektywie. Przy czym takie przepisy krajowe korzystniejsze dla pracowników
nie mogą służyć rekompensowaniu ewentualnego naruszenia minimalnej ochrony zapewnianej tym ww. przepisem
takiego, jaki wynika między innymi ze zmniejszenia wynagrodzenia należnego z tytułu minimalnego wymiaru
corocznego płatnego urlopu gwarantowanego na mocy tego przepisu (wyrok Julián Hernández i in., C-198/13, pkt 43,
44).
Trybunał podzielił stanowisko rzecznik generalnego, który uznał w pkt 58 opinii, że do państw członkowskich należy
podjęcie decyzji, czy przyznają one pracownikom dodatkowe dni corocznego płatnego urlopu, wykraczające poza
minimalny wymiar czterech tygodni, gwarantowany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88, oraz należy do nich
w stosownym przypadku określenie warunków udzielenia i wygaśnięcia prawa do tego dodatkowego urlopu.
Wówczas te państwa nie są zobowiązane w tym względzie do przestrzegania norm ochronnych, jakie Trybunał
wypracował w odniesieniu do tego minimalnego wymiaru.
Trybunał orzekł, że wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 należy dokonywać w ten sposób, że nie stoi on
na przeszkodzie przepisom krajowym i układom zbiorowym, które przewidują przyznanie corocznego
płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni przewidziany w tym
przepisie, przy jednoczesnym wyłączeniu możliwości przeniesienia tych dni urlopu z powodu choroby.
Stosowanie art. 31 ust. 2 w zw. z art. 51 ust. 1 KPP

Zakres stosowania Karty został określony w art. 51 ust. 1 KPP, zgodnie z którym postanowienia Karty mają
zastosowanie do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one unijne prawo (wyrok Florescu i in.,
C-258/14, pkt 44). Zgodnie z art. 51 ust. 2 KPP nie rozszerza zakresu zastosowania unijnego prawa poza
kompetencje UE ani nie ustanawia nowych kompetencji czy zadań Unii, ani też nie zmienia kompetencji i zadań
określonych w Traktatach. Zgodnie z orzecznictwem prawa podstawowe zagwarantowane w unijnym porządku
prawnym mają być stosowane we wszystkich sytuacjach podlegających prawu UE (wyrok Bauer i Willmeroth, C-
569/16 i C-570/16, pkt 52).
Trybunał wskazał, że postanowienie odsyłające nie zawiera żadnych informacji pozwalających stwierdzić, że spór
w postępowaniu głównym dotyczy wykładni lub stosowania przepisów prawa Unii innych niż dyrektywa 2003/88 i art.
31 ust. 2 KPP. Zatem TS badał, czy należy przyjąć, że przepisy krajowe i układy zbiorowe, które przewidują
przyznanie prawa do corocznego płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni
przewidziany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88, przy jednoczesnym wyłączeniu możliwości przeniesienia tych
dodatkowych dni urlopu z powodu choroby, stosują tę dyrektywę w rozumieniu art. 51 ust. 1 KPP i czy
w konsekwencji art. 31 ust. 2 KPP ma zastosowanie do sytuacji takich jak rozpatrywane w postępowaniach głównych
(wyrok Bauer i Willmeroth, pkt 53). Trybunał przypomniał, że sam fakt, iż przepisy krajowe należą – tak jak
w rozpatrywanej sprawie – do dziedziny objętej kompetencją UE, nie oznacza jeszcze, że są one objęte
zakresem stosowania unijnego prawa, a więc również Karty (wyrok Julián Hernández i in., pkt 36).
Trybunał wskazał, że dyrektywa 2003/88 ustanawiająca jedynie minimalne wymogi w zakresie bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia w odniesieniu do organizacji czasu pracy, została przyjęta na podstawie art. 153 ust. 2 TFUE.
Tymczasem wyrażenie „minimalne wymagania” zawarte w tych przepisach prawa pierwotnego i w art. 1 ust. 1 tej
dyrektywy należy interpretować w świetle art. 153 ust. 4 TFUE, który stanowi, że takie minimalne wymagania nie
stanowią przeszkody dla państwa członkowskiego w utrzymywaniu lub ustanawianiu bardziej rygorystycznych
środków ochronnych zgodnych z Traktatami. Z tego wynika, że państwa członkowskie mogą swobodnie
decydować, korzystając z zachowanych przez siebie kompetencji, o ustanawianiu takich norm, które są bardziej
rygorystyczne od norm stanowiących przedmiot interwencji unijnego prawodawcy, o ile nie podważają one spójności
omawianej interwencji (wyrok IP, C-2/97, pkt 35, 37, 40). Tym samym art. 15 dyrektywy 2003/88, zgodnie z którym
„nie wpływa” ona na „prawo” państw członkowskich do stosowania przepisów krajowych korzystniejszych z punktu
widzenia ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, nie przyznaje państwom członkowskim możliwości
stanowienia prawa na mocy unijnego prawa, a jedynie ogranicza się do uznania uprawnienia państw
członkowskich do wprowadzenia do prawa krajowego takich korzystniejszych przepisów, poza ramami systemu
ustanowionego przez tę dyrektywę (wyrok Julián Hernández i in., pkt 44).
Zdaniem TS okoliczność przyznania, w rozpatrywanej sprawie, pracownikom prawa do corocznego płatnego urlopu
w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni gwarantowany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88
i postanowienia o braku możliwości przenoszenia tych dodatkowych dni z powodu choroby na podstawie przepisów
krajowych i układów zbiorowych, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, nie może jako taka ani wpływać
na minimalną ochronę gwarantowaną w ten sposób pracownikom na podstawie tego przepisu czy ją ograniczać
(wyrok Julián Hernández i in., pkt 43), ani naruszać innych przepisów tej dyrektywy, jej spójności czy wytyczonych
przez nią celów. W ocenie TS w przypadku gdy państwa członkowskie przyznają prawo do corocznego płatnego
urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni przewidziany w art. 7 ust. 1 niniejszej
dyrektywy lub zezwalają partnerom społecznym na przyznanie takiego prawa do dodatkowych dni urlopu, to prawo to
czy też warunki ewentualnego przeniesienia dodatkowych dni urlopu w przypadku choroby przypadającej na okres
urlopu, wchodzą w zakres kompetencji zachowanych przez państwa członkowskie i nie są one regulowane przez tę
dyrektywę ani nie wchodzą w jej zakres stosowania. Trybunał podkreślił, że w sytuacji, gdy unijny przepisy w danej
dziedzinie nie regulują określonego aspektu i nie nakładają na państwa członkowskie żadnego szczególnego
obowiązku w odniesieniu do danej sytuacji, przepis krajowy regulujący taki aspekt przez państwo członkowskie
sytuuje się poza zakresem stosowania Karty, a danej sytuacji nie można oceniać w świetle przepisów Karty.
Trybunał orzekł, że wykładni art. 31 ust. 2 w zw. z art. 51 ust. 1 KPP należy dokonywać w ten sposób, że nie
ma on zastosowania w odniesieniu do przepisów krajowych i układów zbiorowych, które przewidują
przyznanie corocznego płatnego urlopu w wymiarze przekraczającym minimalny okres czterech tygodni
przewidziany w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88, przy jednoczesnym wyłączeniu możliwości przeniesienia tych
dni urlopu z powodu choroby.
W niniejszym wyroku TS podkreślił, że prawo do corocznego płatnego urlopu przyznanego w prawie krajowym
w wymiarze przekraczającym cztery tygodnie nie jest objęte dyrektywą 2003/88, lecz tego prawa krajowego.
W związku z tym wyłącznie w tym prawie krajowym, a nie w unijnym prawie, określono reguły jego przyznania.
Wyrok TS z 19.11.2019 r., TSN, C-609/17 i C-610/17

Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że przepisy krajowe dotyczące corocznego płatnego urlopu przekraczającego minimalny okres określony w dyrektywie 2003/88 nie podlegają regulacjom tej dyrektywy. Decyzja o przyznaniu dodatkowych dni urlopu należy do państw członkowskich, a art. 31 ust. 2 KPP nie znajduje zastosowania w takich sytuacjach.